درخت حوزه‌های تخصصی

وضعیت اقتصادی جوامع در دوره های مختلف یکی از مقوله های مهمی است که پیش از این در سده های گذشته تا حد زیادی از دید مورخان که عمده وجه نظر آنها تاریخ سیاسی و تحولات نظامی حکومت ها بوده، مغفول مانده است. در دوره معاصر حیات اقتصادی به عنوان یکی از شاخه ها یا زیر مجموعه های تاریخ اجتماعی مورد توجه پژوهشگران حوزه تاریخ و علوم اجتماعی قرار گرفته است. جامعه شیعیان دکن در قرن 10 و 11 هجری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و منابع تاریخی چندان توجهی به حیات اقتصادی این گروه نداشته اند اما از لابه لای منابع تاریخی و دیگر آثار و اخبار به جای مانده از این دوره می توان اطلاعاتی در این رابطه به دست آورد و حیات اقتصادی شیعیان دکن در این دوره را ترسیم کرد. بررسی وضعیت اقتصادی شیعیان در این دوره مسئله مورد توجه در این تحقیق است. امور اداری، نظامی، تجاری و وقف برخی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی شیعیان در این دوره است که در این پژوهش بر آنیم تا با بررسی کتابخانه ای بر اساس روش توصیفی و تحلیلی، با بیان برخی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی شیعیان دکن، نقش و جایگاه این گروه در حیات اقتصادی دکن در دوره مورد نظر را بیان نماییم.

موضوع این رساله بررسی قیامهای شیعی است که پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) و به طرفداری از خلیفه بر حق آن حضرت شکل گرفت از جمله در دوران امامت حضرت علی (ع) و امام حسن مجتبی (ع) و قیام جاودانه حضرت سید الشهداء و تأثیر این نهضت بر ادب عربی ان چنانکه آثار منظوم و منثور باقیمانده از آن هم چنان بر تارک ادب عربی می درخشد. بررسی « ادب خطابه » « ادب رسائل » « ادب رجز » و « ادب رثاء » از عناوین اصلی این رساله است. پس از واقعه کربلا تا سقوط بنی امیه قیامهای شیعی دیگری چون نهضت توّابین و قیام مختار و قیام زید بن علی ابن الحسین رخ داد که شعار عمومی آنان « یا لثارات الحسین » بوده است که به اعتراف محققین این شعار نقشی عمده در گرد اوردن نیروی مردمی ضد رژیم بنی امیّه داشته است. از نکات قابل توجه آنکه به علت خفقان سیاسی واجتماعی این دوره ، متون نثری همچون نظم به صورت سرّی و مخفیانه دهان به دهان منتقل می شده است و از اینرو در کتابهای تاریخی و ادبی جز خطابه های چند و رسائل و اشعاری معدود چیزی باقی نمانده است. همچنین ادبیات این دوره به لحاظ معنی و لفظ ، خاص می باشد که از جهت لفظی روان و شیواست و از نظر معنوی صداقت در گفتار دارد. ذکر نمونه هایی از رسائل و خطب و رجز و رثاء و نیز شرح حال دو تن از شعرای معاصر این قیامها یعنی « کثیر عزّه » « کمیت ابن زید اسدی » از فصول پایانی رساله است . به اعتقاد نگارنده این رساله در نوع خود بدیع بوده و پیش از این مورد توجه واقع نشده است.

فارغ التحصیلان دانشگاه مذاهب اسلامی پس از فراغت تحصیل، به دلیل نوع آموزه هایی که در دانشگاه مذاهب اسلامی با آن آشنا شده اند، در هر محیطی که قرار بگیرند، به نوعی متاثر از این آموزه ها خواهند بود. «گفتگو با فارغ التحصیلان» می کوشد تا کارکرد فرهنگ تقریب را در تغییر دیدگاههای دانش آموختگان دانشگاه و آشنایی آنان با فضای صمیمیت و مهر را مورد بازبینی قرار دهد، از وضعیت فعلی آنان مطلع شود و یاد آور خاطرات شیرین دوران تحصیلشان باشد.

حمله مغولان به سرزمینهای اسلامی و پایان بخشیدن به خلافت دراز مدت عباسیان ، تحولاتی چشمگیر و عمیق در پی داشت. شیعیان پس از سقوط بغداد خود را در شرایطی ویژه یافتند ، که می بایست گونه ای نواز زندگی علمی ، فرهنگی و سیاسی را در آن تجربه کنند، به همین دلیل ، شیعیان برای استوار و پایدار ساختن پایه های نفوذ اجتماعی خود از چهار طریق اقدام کردند : 1- فعالیت علمی گسترده برای شناساندن مذهب تشیع ، 2- ایجاد و حفظ روابطی دوستانه با حکومتها و بهره مندی از حمایتهای آنها، 3- حفظ رابطه ای صمیمانه و مسالمت آمیز با اهل سنت ، 4- تقویت ارتباط عاطفی و معنوی میان شیعیان. این رساله همچنین فهرست تألیفات شیعی ( از قرن هفتم تا هشتم) ، فهرست چکیده زندگی نامه دانشمندان شیعه ( از قرن هفتم تا هشتم ) و نقشه های جغرافیایی مناطق مختلف شیعی نشین را ارائه کرده است.