فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۶۱ تا ۱۸۰ مورد از کل ۳۹۳ مورد.
میزگرد علمی «عقل و عقل گرایی در اندیشه شیعی»
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۹
حوزه های تخصصی:
"عقل یکی از مفاهیم محوری در اندیشه شیعی است، گرچه «عقل» در تفکر شیعی معنایی فراتر از عقل تجربی دارد، اما عقل ـ یعنی قوّه فاهمه و مدرکه بشری ـ غیر از حس و شهود از جایگاه ویژهای برخوردار است. عقل حجّت شرعی و یکی از منابع استنباط احکام دینی است. بشر در مرحله دریافت و ادراک متون دینی به عقل نیاز دارد و قوام دین به عقل است. گرچه عقل نیز افراد را از وحی بینیاز نمیکند. اصول اعتقاد مبتنی بر استدلال عقلیاند. حتی امور تعبّدی دین نیز با عقل سلیم ناسازگاری ندارند. حکم قطعی عقل در همه زمینهها مورد پذیرش بوده و قاعده ملازمه بین «عقل» و «شرع» از اصول معتبر شیعی است.
«اجتهاد» به کارگیری تواناییهای عقل در فهم از دین با استفاده از متون دینی است. اجتهاد صِرف شنیدن یا خواندن گفتههای شارع نیست، بلکه تدبّری است که فروع را از اصول و لوازم را از ملزومات استخراج میکند. پس دستهای از بایدها و نبایدها و ارزشها را عقل به طور مستقل میفهمد و دستهای از احکام با ابزار عقل از متون شرعی فهمیده میشود. البته احکامی هم هستند که عقل بدون شرع راهی برای فهم آنها ندارد. اما اینگونه احکام نیز منافی عقل و عدل نیستند و پشتوانه عقلی دارند.
از جلوههای عقلگرایی تشیّع، سنّت قوی و مداوم فلسفی در حوزههای شیعی است که در کلام و عرفان نظری نیز تجلّی یافته است. عقلگرایی به عنوان حلقه واسط، اندیشه شیعی را در عرصهها و علوم گوناگون همساز نموده و یک نظام فکری منسجمی ایجاد کرده است."
تشیع آمریکا و تأثیرپذیری از عوامل خارجی
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۹
حوزه های تخصصی:
در این مقاله، تأثیرات مراجع تقلید، خطبا و علمای شیعه ساکن در خارج از آمریکا همچون لبنان، عراق و ایران بر شیعیان آمریکا بررسی شده است. انقلاب اسلامی ایران، تلاش مهاجران جدید شیعی، مخالفت اهل سنّت با شیعیان و آثار محمّد تیجانی السماوی تأثیر بسزایی بر روند گرایش به تشیّع بر جای نهادهاند. ولی با گذشت دو دهه از انقلاب اسلامی و پیدایش نسل جدید و جوان شیعه در آمریکا و تحوّلات پدید آمده در عرصه بینالملل، به ویژه خاورمیانه، نیاز به تحوّل در برنامههای مذهبی مشهود است.
«شیعه» و «تشیع»؛ مفهوم شناسی، ماهیت و خاستگاه
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۱
حوزه های تخصصی:
"این مقاله ابتدا به مفهوم و کاربرد لغوی و اصطلاحی «شیعه» و «تشیّع» اشاره کرده، به دنبال آن، به گزارش تعاریف گوناگون این واژه میپردازد. بررسی دیدگاههای متفاوت درباره چیستی، خاستگاه و مصادیق فرقهای دو اصطلاح «رافضه» و «امامیه»، که به عنوان دو اصطلاح مشهور و گاهی مترادف با «شیعه» شناخته شدهاند، از مباحث اصلی این مقاله است.
"
فعالیت سیاسی شیعیان اثناعشری در ایران (از ورود مسلمانان تا تشکیل حکومت صفویه)
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۲
حوزه های تخصصی:
"اولین نمود فعالیتهاى سیاسى ـ مذهبى ایرانیان متشیّع، شرکت آنان در مبارزاتى با شعار «الرضا من آل محمد صلىاللهعلیهوآله » بود که از سوى گروهى از عربهاى مهاجر ناراضى مطرح شد. در دوران تسلط استبداد فکرى و سیاسى امویان و عباسیان بر جامعه اسلامى، و نیز تسلط ترکان غزنوى و سلجوقى بر ایران، شیعیان به حکم مذهبى «تقیّه» گردن نهادند و در خفا به فعالیتهاى فرهنگى روى آوردند. این فعالیتها در اواخر دوره ملکشاه سلجوقى گسترش چشمگیرى یافت.
با تسلط مغولان بر ایران و بغداد، برترى سیاسى اهل تسنن از بین رفت و حتى براى مدتى کوتاه مذهب تشیع در ایران رسمیت یافت. تاریخ مذهبى ایران در دوره تیموریان در مسیر آشتى دو مذهب تسنن و تشیع، با تمایلى به جهت تشیع پیش رفت.
با رسمیت بخشیدن به مذهب تشیع از زمان شاه اسماعیل صفوى، تلاش بىوقفه و سرسختانه شیعیان در شکل و قالبهاى گوناگون، پس از نُه قرن به ثمر نشست."
گزارش سفر ریاست مؤسسه شیعه شناسی به لبنان
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۹
حوزه های تخصصی:
تشیع و تأثیر آن بر هنر
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۱
حوزه های تخصصی:
جغرافیای انسانی شیعه در آستانه دوران غیبت
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۰
حوزه های تخصصی:
عالمان شیعه
توطئه بر ضد مرجعیت شیعه و آثار گرانبهای تشیع(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
معارف شیعی و نقش نخستین امامان شیعه علیهم السلام در تدوین آن ها
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۲
حوزه های تخصصی:
"امام على، امام حسن، امام حسین و امام سجّاد علیهمالسلام در قرن نخستین هجرى مىزیستند و از نظر شیعه امامیه، نخستین پیشوایان هدایت پس از رسول خدا صلىاللهعلیهوآله هستند. آنها در قرن اول، در تدوین روایات، ثبت و ضبط آنها و گسترش معارف شیعى، نقش مهمى داشتند و هریک در دوران امامت خود، براى گسترش روایات، با وجود همه مخالفتها، هم خود مبادرت به نوشتن روایات از پیشوایان پیش از خود و نشر آنها کردند و هم بر فراهم سازى زمینههاى نوشتن و نشر آنها توسط اصحاب خود، تلاش فراوان نمودند تا در آینده معارف شیعى در اختیار دوستداران آنها قرار بگیرند.
"
اهل سنت(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
تأثیر آموزه ها و فتاوای شیعی در رشد و کنترل جمعیت
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۲
حوزه های تخصصی:
"بحث مجاز یا غیر مجاز بودن روشهاى کنترل موالید و پیشگیرى از حاملگى، همواره موافقان و مخالفانى را در میان فقها و علما داشته است. اهمیت فتاواى شیعى زمانى دو چندان مىگردد که به این مقوله در سطح کلان، یعنى اتخاذ سیاستهاى جمعیتى از سوى حکومتهاى مسلمان نگریسته شود. نوشتار حاضر، ضمن اشاره به مسئله افزایش چشمگیر رشد جمعیت در طى قرون اخیر و نیز تاریخچه کنترل موالید و بارورى در اسلام، نظرات فقهاى شیعه درباره کمیت فرزندان و بعد خانواده را در دو گروه موافقان و مخالفان مورد بررسى قرار مىدهد و به تأثیر این آموزهها و فتاوا در رشد و کنترل جمعیت مىپردازد.
"
اسماء الاهی از منظر امامیان و ماتریدیان (با تأکید بر دیدگاههای دو اندیشمند)
منبع:
هفت آسمان ۱۳۸۴ شماره ۲۷
حوزه های تخصصی:
ریشه های پیدایش و گسترش تشیع در قم
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۱۲
حوزه های تخصصی:
در این مقاله، پس از تبیین جغرافیاى تاریخى قم و جایگاه این شهر در معارف دینى، به مهمترین عوامل پیدایش و گسترش تشیّع و مذهب امامیه پرداخته شده و در این زمینه، عوامل مؤثر بر آن بررسى گردیدهاند که از آن جمله است: تأکید پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله بر فضیلت حضرت على علیهالسلام و پیروانش بر دیگران، مهاجرت شیعیان و بزرگان و عالمان مذهب امامیه از مراکز اسلامى و شهرهاى مسلمان نشین به قم، به ویژه سفر تبلیغى حضرت سلطانعلى ـ فرزند امام محمد باقر علیهالسلام ـ به «اردهال» و شهادتش در آنجا، اقامت حضرت معصومه علیهاالسلام و دیگر فرزندان و اعقاب و اصحاب ائمّه علیهمالسلام در قم، بناى مساجد و مراکز فرهنگى در این شهر، قیام امام حسین علیهالسلام و شهادت مظلومانه او و فرزندان و اصحابش؛ و از سوى دیگر، نظام شرکآمیز و ستمپیشه پادشاهان ساسانى و سپس خلفاى اموى و عبّاسى که زمینههاى گریز از آیین زرتشتى و مذهب حاکمان اموى و عبّاسى و روى آوردن به مذهب امامى را فراهم آورد.
عالمان شیعه
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۹
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله آشنایی اجمالی مخاطبان گرامی با شرح حال و چگونگی حیات علمی «عالمان شیعه» است. از اینرو، بخش پژوهش مؤسسه شیعهشناسی در هر شماره، تعدادی از بزرگان شیعه را معرفی مینماید. در این قسمت، تعدادی از عالمان شیعه به اختصار معرفی میشوند.
جایگاه امامت در کلام اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
چکیده
مسئلة خلافت (جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله) بعد از ارتحال رسول الله مورد اختلاف صحابه قرار گرفت. جمعی از آنان، یعنی اهل سنّت، امامت را تابع انتخاب دانسته و آن را امری فقهی می دانند که به خود مسلمانان واگذار شده است و جمعی دیگر، یعنی شیعیان ، قائل به نص و انتصاب امامت شده و آن را از مسائل کلامی دانسته اند. مؤلف در این مقاله سعی کرده با دلایل عقلی و نقلی، کلامی بودن آن را اثبات کند و این بحث را به گونهای بررسی کند که حافظ وحدت و دور از دامن زدن به اختلافات شیعه و سنی باشد. نگارنده به پیروی از بزرگان امامیه بر آن است که امام باید معصوم و در عقاید و اخلاق حسنه، به ویژه علم و عدالت افضل امت خود باشد و چون تشخیص و احراز قطعی عصمت و افضل بودن از دیگران برای مردم عادی میسر نیست، تعیین امام واجد شرایط منحصر به تعیین خدا و ابلاغ از طرف پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. بنابراین، با انتخابات و آرای ملت نمی توان شخصی را به عنوان جانشینی پیامبر(صلی الله علیه و آله) معین کرد. نقش ملت بعد از نصب وی در تحصیل قدرت و اتمام حجت مؤثراست.
نگارنده برای اثبات این مدعا این مقاله را در 3 فصل و یک خاتمه به پایان می برد و آن چه را در این چکیده ادعا شده با دلایل عقلی و نقلی به اثبات می رساند
شیعیان یمن؛ بررسی وضعیت فرهنگی- سیاسی
منبع:
شیعه شناسی ۱۳۸۴ شماره ۹
حوزه های تخصصی: