درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله، نخست، چگونگی تکوین و شکل گیری «سازمان بین المللی کار» تشریح شده و آنگاه مقوله تأمین اجتماعی و عوامل آن، از جمله بیمه های اجتماعی، مساعدت های اجتماعی، مستمری های پرداختی از محل درآمدهای عمومی، پرداخت های خانوادگی، و طرح صندوق های احتیاط ملی از دیدگاه سازمان بین المللی کار تبیین شده است. نویسنده سپس نحوه تشکیل «انجمن بین المللی تأمین اجتماعی» را توضیح داده و ماهیت و هدف این انجمن را تشریح کرده است. فعالیت های سه گانه انجمن مزبور (فنی، منطقه ای، و تحقیقاتی) و برنامه های آن در قرن بیست ویکم از دیگر موضوعات مورد بررسی در این مقاله است.

نویسنده مقاله با بررسی چگونگی گل نوشته ها و کتیبه های به جا مانده از ایران باستان، وضع کارگران حقوق بگیر را در الواحِ به دست آمده، به طور خلاصه ، تبیین کرده و از جمله بیان داشته: قدرت خرید کارگران، نسبت به دستمزدی که دریافت می کردند، همیشه ثابت می ماند؛ کارگران نیمی از دستمزد خود را به صورت جنس و کالا دریافت می کردند؛ و حقوق کارگران به شکل ماهانه پرداخت نمی شد. این وضع، تمام کارگران ایرانی و غیرایرانی را شامل می گردید. سن، جنسیت، سواد، و اضافه دریافت و پاداشِ کارگران ایران باستان نیز در این مقاله بررسی شده است.از دیگر مطالب مطرح شده در این مقاله عبارت است از: خدمات رفاهی ویژه برای زنان (نظیر مرخصی زایمان، جیره اضافی به زنان شیرده، و مهدکودک)، غذای روزانه و لباس کارگران که بر عهده کارفرما بوده است، دریافت مالیات از کارمندان، پرداخت حقوق یکسان به زنان و مردان و این که دستمزدها به مهارت فرد بستگی داشته، و نه به جنسیت او.

در این مقاله با اشاره به افزایش نقدها وانتقادها در مورد تأمین اجتماعی، اصلی ترین دلایل طرح این انتقادها، موارد زیر عنوان شده است: جهانی شدن اقتصادهای ملی، تسلط تفکر مبتنی بر اقتصاد بازار، و بی اعتمادی به توانایی دولت ها در خصوص برنامه ریزی برای آینده. مؤلف با توضیح موارد یاد شده، لحن بحث ها را نسبت به قبل «کم تر جدلی و عقیدتی» ارزیابی می کند و عقیده دارد این تغییر لحن و مباحثه های متوازن، واجد چهار پیام و دستاورد بوده است: 1) پذیرش این حقیقت که مخاطرات تحت پوشش تأمین اجتماعی در حال کاهش نیست، 2) درصورت تمایل به برنامه ریزی، مقابله با پیامدهای ناشی از سالخوردگی جمعیت ممکن است، 3) تأمین اجتماعی نه تنها باید حافظ درآمدها باشد بلکه باید به مردم در دستیابی به استقلال مالی نیز کمک کند، 4) طراحی مجدد نظام های اداره تأمین اجتماعی برای تطبیق با تغییرات. در ادامه مقاله، ضمن تشریح موارد یاد شده، چالش ها و موانع اساسی تأمین اجتماعی در قرن 21 مورد توجه قرار گرفته و نقش و مسئولیت دست اندرکاران تأمین اجتماعی و معیارهای اصلاحات در نظام تأمین اجتماعی تبیین گردیده است.

در این مقاله، ضمن تبیین دلالت ها و ضرورت های تأمین اجتماعی در جهان مدرن، به زمینه یابی جامعه شناختی و فرهنگیِ نظام های سنتی تأمین اجتماعی پرداخته شده است. در ادامه، «نظام سنتی تأمین اجتماعی» به مجموعه اقداماتی اطلاق شده که در جوامع سنتی از طریق منابع فردی یا سازمان یافته با هدف حمایت اجتماعی از آسیب پذیران و مددجویان «معین» در قالب ارائه خدمات اجتماعی، خدمات تولیدی، کمک اجتماعی و مدد معاش خانوادهآن جام شده است. مؤلف ضمن بررسی نظام های حمایت و تأمین اجتماعی سنتی در ایران، سازوکارهای حمایت و تأمین اجتماعی سنتی را تبیین کرده است. خانواده و نظام های خویشاوندی، یاری گری بر مبنای نظام های ارزشی و اخلاقی و هنجارهای اجتماعی، تشکل های صنفی و سازمانی، مقررات و دستورالعمل های دینی و مذهبی و سرانجام اوقاف، عمده سازوکارهای تشریح شده در مقاله هستند که نقش مهم و مؤثری در ایجاد نظم اجتماعی، کاهش ستیز های اجتماعیِ مبتنی بر نابرابری، و افزایش همبستگی های اجتماعی در ایران داشته اند .

در این مقاله، وضع زنان خانه دار ایرانی در دوران گذار مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده در ابتدا مشخصات «دوران گذار» را بیان می کند و آنگاه با بررسی نقش و اهمیت زنان در کارهای خانگی، به ریشه یابی ترس و ناامنی در قوانین ناظر بر خانواده می پردازد. نویسنده معتقد است زنان ایرانی شریک اموال شوهر نیستند، امنیت مالی و اجتماعی ندارند، در صورت طلاق همه امکانات رفاهی را از دست می دهند، در صورت فوت شوهر، خطر بی خانمانی آن ها را تهدید می کند، و نمی توانند آزادانه از فرصت های شغلی استفاده کنند. از این منظر، مؤلف در مقام پاسخ به پرسش «چه باید کرد؟» برمی آید و «تنها چاره» را لزوم توجه خاص به «سیاست های حمایتی تأمین اجتماعی» زنان خانه دار اعلام می کند.

این مقاله ابتدا با بررسی نقش و مقصود ترتیبات رسمی و غیررسمی مربوط به تأمین اجتماعی، تمایز بین تأمین اجتماعی به عنوان یک ابزار، و حمایت اجتماعی به عنوان یک هدف را در سیاستگذاری به اجمال بررسی کرده و آنگاه برخی از مشکلات اساسی که در قاره آسیا رویاروی تأمین اجتماعی قرار دارد، تبیین شده است. نویسنده در ادامه، مدارک و شواهد موجود در مورد ارتباط بین رشد اقتصادی، حمایت اجتماعی و تأمین اجتماعی را بررسی کرده، به تبعات رابطه مزبور برای آسیا نیز می پردازد. در قسمت های بعدی، تحولات مربوط به تأمین اجتماعی در آسیا از سال 1996 بررسی شده و برخی موضوعات اساسی و مکرر، شناسایی گردیده است. اَشکالِ جدید تأمین اجتماعی، تدابیر لازم برای افزایش تبعیت از برنامه های تأمین اجتماعی، توسعه نقش مزایای زایمان، اصلاحات در واکنش نسبت به سالخوردگی جمعیت، و بهبود کارایی و نحوه ارائه خدمات از دیگر مطالب مطرح شده در این مقاله اند.

در این مقاله نویسنده کوشیده ویژگی های نظام تأمین اجتماعی را در کشور اتریش بررسی کند و از این رو به نقش شرکای اجتماعی، رابطه تأمین اجتماعی و اشتغال و حوزه صلاحیت در اتریش پرداخته است. در ادامه، برنامه های تأمین اجتماعی در اتریش ، شامل بیمه اجتماعی، سیستم های همگانی، سیستم های ویژه، اَشکال خصوصی و نیمه خصوصی تأمین اجتماعی و نیز مشمولان مزایای قانون کار و حمایت کارکنان نیز به تفکیک تبیین شده و حجم و نحوه توزیع هزینه های اجتماعی در این کشور- نسبت به دیگر کشورهای اروپایی- بررسی گردیده است. مؤلف مزایای تأمین اجتماعی در اتریش را به این نحو احصا کرده و شرح داده است: تمهیدات برای بیکاری، مزایای درمانی، مزایای از کارافتادگی، مراقبت های بلندمدت، مستمری بازنشستگی، مستمری بازماندگان، مزایای خانواده، درآمد حداقل، و خدمات اجتماعی

این مقاله بر این فرض متکی است که در مقطع کنونی، بهبود بازتوزیع مزایای ناشی از برنامه های تأمین اجتماعی ـ به ویژه برای آن که بتوان در اشتغال و همبستگی ملی به تعادل دست یافت ـ ضرورت دارد. نویسنده معتقد است ازآن جا که نمی توان به اشتغال تمام وقت و ثابت برای همه افراد اطمینان داشت، باید بر عامل «همبستگی ملی» تأکید کرد. در مقاله تصریح شده که «تحول اقتصادی بر میزان نیاز به تأمین اجتماعی می افزاید».نویسنده تأثیرات کاهش مشارکت های تأمین اجتماعی را مورد بررسی قرار داده و کوشیده به این پرسش پاسخ بدهد که «آیا تأمین اجتماعی، مخلِ پویایی اقتصادی است؟» چانتال اوزبی، همچنین دلایل افزایش نیاز به تأمین اجتماعی را تبیین کرده و انطباق حمایت های اجتماعی با شرایط جدید بازار کار را مورد توجه قرار داده است و از این منظر، سه پیشنهاد زیر تشریح شده اند: 1) ایمنی زندگی و حیات افراد در قبال محرومیت های اجتماعی ناشی از بیکاری فزاینده و نابرابری های بزرگ اجتماعی، 2) حمایت از خویش فرماها، 3) شرکت دادن تأمین اجتماعی در برانگیختن اشتغال و مشارکت شغلی.

با این فرض که تأمین اجتماعی نمی تواند اقدامی آنی، گذرا، یا مقطعی تلقی شود، بلکه باید به صورت یک نظام جامع عنوان گردد، نویسنده برخی از اصول اساسی حاکم بر این نظام را مورد توجه قرار داده است. اصول فراگیری و احتساب، کفایت و تناسب، عدم تمرکز، مشارکت، گزینش پذیری، آرمان و تدریج، دخالت حداقل دولت و نظارت حداکثر، دستیابی به حداقل، موقت بودن، پیشگیری و آینده نگری، وسعت و فراوزارتخانه ای بودن، هدفمند بودن و کنترل مسیر اهداف، خوداتکایی، رقابت پذیری واحدها و فرهنگی بودن، از همین منظر بررسی شده اند.نویسنده معتقد است بسیاری از نظریه ها، از جمله نظریه ها، ازجمله نظریه های عدالت اجتماعی، بهره وری، و حاکمیت سیاسی، زیربنای تأمین اجتماعی هستند. او همچنین توجه به تدوین نظام جامع تأمین اجتماعی را ضروری ارزیابی کرده، به ویژه، طراحی چنین نظامی را مستلزم احراز اصول اساسی قابل قبول، کارا و مورد ایقان همگان دانسته است.

در این مقاله تلاش شده تا تصویری از عناصر تشکیل دهنده نظام تأمین اجتماعی ترسیم و اقمار آن توضیح داده شود. از این منظر، اقتصاد فقر و بحث فقرزدایی، مقوله توسعه و تأمین اجتماعی، اهداف تأمین اجتماعی و نقش سیاست اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. نگارنده توسعه تأمین اجتماعی را از چهار جنبه مورد تأمل قرار داده، اصول تأمین اجتماعی را بررسی کرده است. اصول شخصی و جمعی، اصول کمک رسانی و بودجه برنامه ای، اصول نیاز و برابری، و اصول مبدأ و نهایت، در همین راستا، تبیین شده اند. همچنین دامنه پوشش تأمین اجتماعی، شامل بیمه های اجتماعی، کمک به معلولان و حمایت های اجتماعی و بحث «اشتغال، درآمد و توزیع درآمد» نیز دراین مقاله بررسی شده است. در پایان مقاله، سازوکار تحول در نظام تأمین اجتماعی ایران تحلیل گردیده و تأکید شده که تأمین اجتماعی باید در مرکز ثقل برنامه ریزی های توسعه ملی کشور قرار گیرد.

این مقاله سعی دارد اهداف اصولی نظام تأمین اجتماعی و روش ها و تکنیک های متداول آن را در جهان تجزیه و تحلیل کند. نویسنده، پس از تعریف «تأمین اجتماعی» اهداف کلان سیاست های تأمین اجتماعی و وظایف و راهبردهای نظام تأمین اجتماعی را توضیح داده، ارتباط تأمین اجتماعی را با حقوق مدنی افراد جامعه تبیین می کند. مقاله همچنین روش ها و تکنیک های متداول و مرسوم نظام تأمین اجتماعی در جهان را شامل اصول سه گانه راهبردهای بیمه های اجتماعی، مساعدت اجتماعی و خدمات اجتماعی دانسته و آن ها را کالبدشکافی کرده است. از این منظر، راهبردهای نظام تأمین اجتماعی دارای آثار بازتوزیعی میان گروه ها و طبقات مختلف اجتماعی هستند.به عقیده نویسنده، بیمه های اجتماعی براساس «اصول همبستگی و تعاون اجتماعی» شکل گرفته اند و توازن مالی آن ها بر «اصل برابری» استوار است و به علاوه، سیستم بیمه های اجتماعی از جنبه اقتصادی دارای آثار فراگیر برای نیروهای کار جامعه، مصرف کنندگان، کارفرمایان و اقتصاد ملیِ هر کشور است. در این مقاله، همچنین نقش نظام بیمه های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و مزایای بیمه های اجتماعی احصا شده است.

نویسنده این مقاله با توجه به سلطه اقتصادی، سیاسی و فرهنگیِ کشورهای سرمایه داری بر سرزمین ها و کشورهایی که «در حال رشد» «جنوب» و «عقب مانده» و ... خوانده می شوند، معتقد است که به واقع این سرزمین ها باید «مستعمرات» نامیده شوند و آنگاه تأمل در شیوه تولید مسلط این جوامع «مستعمراتی» را ضروری دانسته و آن را بررسی کرده است. به عقیده او،از این منظر، تأمین اجتماعی در «مستعمرات» برای سرمایه گذاران کشورهای سرمایه داری، موضوعی «فرعی و مزاحم» توصیف شده است. مقاله می کوشد بخشی از روابط اقتصادی را که بر موضوع تأمین اجتماعی اثر گذارند، تبیین کند. به اعتقاد نویسنده در «مستعمرات» سرمایه تجاری حاکم، به علت خصلت دلالی خود، در چرخه تولید اخلال می کند و با توسعه بیکاری و کم کاری، موجبات افزایش فقر عامه را فراهم می سازد .

"در بخش نخست این مقاله، دو مفهوم رو به گسترش تأمین اجتماعی و بخش غیررسمی (کارگران بیرون از بخش رسمی و کارگرانی که از غیررسمی شدن مناسبات کاری با کارفرمایان خود لطمه دیده اند) تعریف و تبیین شده است. آنگاه دلایل کم دامنه بودن پوشش طرح های رسمی تأمین اجتماعی، اولویت های تأمین اجتماعی و نیز تنگناهای قانونی و موانع اجرایی شبکه های بیمه اجتماعی در کشورهای درحال توسعه، بررسی گردیده است.در ادامه، ون گینکن رویکردهای مختلف موجود و ممکن برای گسترش بیمه های اجتماعی رسمی را توضیح داده، به برخی از فرصت هایی اشاره می کند که بر پایه اعتبارات شخصی در بخش غیررسمی برای اجرای طرح های تأمین اجتماعی وجود دارد. پیش از بخش پایانی مقاله که به نتیجه گیری و تبیین چالش های مطرح در زمینه پوشش دادن به بخش غیررسمی اختصاص دارد، گروه های مختلف آسیب پذیر و نیازمند «پیش یاری اجتماعی» مورد توجه قرار گرفته اند و تجارب برخی از کشورها، ازجمله هند، مغولستان و چین بیان شده است."

این مقاله، گزارشی است از سفر نویسنده به شهر «بمپور» در مورد «بُنه» (یکی از کهن ترین شیوه ها در تولید کشاورزی و بهره وری از خاک و آب و کار) و «بُنه بندی». شیوه شخم زنی، آبیاری، طریق تقسیم آب و زمین و تولید، ابزار تقسیم آب، نحوه آبیاری، اصلاحات اراضی، نقش کدخداها و مباشرها و پاکارها، طرز انتخاب جانشین گوک بند، نحوه مالکیت، طرز تنبیه و مجازات، چگونگی ساختن خانه و کپر و شکل مسکن، تنبیه و داوری، دوا و درمان، تغذیه و داد و ستد، از جمله موضوعات این گزارش هستند که به اختصار بیان شده اند.علاوه بر مطالب مذکور، مؤلف فرایند تبدیل و تغییر شکل تولید در «بنه» و همچنین «مهاجرت» را که به عقیده او به یکدستی و ارتباط خویشاوندی اهل «بنه ها» لطمه زده و سبب تنزل درونی عوامل اصلی بنه بندی شده توضیح و تبیین کرده است.

"مقاله با این مطلب که هم کشورهای پیشرفته صنعتی و هم کشورهای درحال توسعه، برای اجرای نظام های تأمین اجتماعی و بیمه های اجتماعی خود، با مشکل تعادل میان منابع مالی و هزینه های مزایای تعهدیِ خود مواجهند، نظام ها و ابعاد مختلف تأمین مالیِ حق بیمه را در جهان ـ به ویژه در کشورهای توسعه یافته ـ مورد بررسی قرار داده است. نویسنده امنیت، سودآوری، نقدینگی و مطلوبیت اجتماعی و اقتصادی سرمایه گذاری ها را از جمله اصول حاکم بر سرمایه گذاری ذخائر تأمین اجتماعی می داند و توجه به عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگ ملی را نیز مورد تأکید قرار می دهد. به علاوه در این مقاله، مقوله های تأمین مالی و سرمایه گذاری های سازمان تأمین اجتماعی در ایران بررسی گردیده و گفته شده صرف نظر از موانع و نارسایی هایی که فراراه نظام درآمدهای بیمه ای و درآمدهای سرمایه ای وجود داشته و دارد، مهم ترین و بنیادی ترین کاستی در نظام تأمین مالی سازمان تأمین اجتماعی ایران، نبود کاربری محاسبات بیمه اجتماعی است."

در این مقاله، ضمن بررسی تحولات فرهنگی و اجتماعی دوران رنسانس و دستاوردهای آن، پیامدها و آثار انقلاب صنعتی در اروپا تبیین گردیده و به علاوه، اعلامیه حقوق بشر و فصل جدید دوران نوین، ارزیابی و تحلیل شده است. افزون بر این، نگارنده فرایند پیدایش تأمین اجتماعی را در اروپا و جهان معاصر بررسی کرده است. جهانی شدن مقوله تأمین اجتماعی، تکوین «حقوق بین الملل کار» و مکلف شدنِ دولت ها در این مورد نیز در همین راستا مورد توجه قرار گرفته است. مؤلف همچنین الزامی شدن تأمین اجتماعی به مثابه یک «حق» و مفهوم «تأمین اجتماعی» و اصول حاکم بر آن - که عدالت اجتماعی را به ارمغان خواهد آورد- تبیین کرده است. موضوعات دیگر مطرح شده عبارتند از: گستره های جمعیتی، زمانی، توسعه ای، سرمایه انسانی، اقتصادی، و راهبردیِ تأمین اجتماعی.