درخت حوزه‌های تخصصی

آموزش‌ عالی‌ در ایران‌ در سالهای‌ اخیر به‌ دلیل‌ تأکید بر گسترش‌ کمی‌ آن‌، رشد شتابانی‌داشته‌ است‌. بدیهی‌ است‌ که‌ تداوم‌ این‌ رشد در آینده‌ می‌تواند موجب‌ بروز مسائلی‌ گردد که‌توجه‌ به‌ آنها ضروری‌ است‌. هدف‌ این‌ مقاله‌ آن‌ است‌ که‌ نتایج‌ حاصل‌ از رشد سریع‌ آموزش‌ عالی‌را به‌ لحاظ تأثیری‌ که‌ بر تعادل‌ میان‌ عرضه‌ و تقاضای‌ نیروی‌ انسانی‌ متخصص‌ دارد، ارزشیابی‌نماییم‌.

در این‌ مقاله‌، کوشیده‌ایم‌ نقش‌ محوری‌ برنامه‌ریزی‌، آموزش‌ و پژوهش‌ را در صنایع‌برجسته‌ نشان‌ دهیم‌. نخست‌، سیمای‌ جهان‌ صنعت‌ در دنیای‌ امروز را ترسیم‌ می‌نماییم‌. نقش‌برنامه‌ را در برنامه‌ریزی‌ برجسته‌ دانسته‌ و معتقدیم‌ که‌ هر برنامه‌ای‌ باید با عنایت‌ ویژه‌ به‌ آمایش‌سرزمین‌، برنامه‌ریزی‌ راهبردی‌، برنامه‌ریزی‌ توسعه‌، برنامه‌ریزی‌ نیروی‌ انسانی‌، برنامه‌ریزی‌آموزشی‌ و برنامه‌ریزی‌ درسی‌ تنظیم‌ و تدوین‌ گردد. آن‌ گاه‌ نقش‌ آموزش‌ در جهان‌ صنعت‌ را تبیین‌می‌نماییم‌ و به‌ این‌ نتیجه‌ می‌رسیم‌ که‌ هر گونه‌ آموزش‌ صنعتی‌، متضمن‌ آموزش‌ طرز تفکرصنعتی‌، مهارتهای‌ ذهنی‌ صنعتی‌ و مهارتهای‌ فیزیکی‌ صنعتی‌ می‌باشد. قویا توصیه‌ می‌کنیم‌ که‌برای‌ ایجاد تغییر در رفتار افراد در دنیای‌ آموزش‌ صنعتی‌، از آموزشهای‌ ایدئولوژی‌ و رابطه‌ آن‌ باصنعت‌، آموزش‌ توجیهی‌، آموزش‌ عمومی‌، آموزش‌ قبل‌ از کار، آموزش‌ حین‌ کار، آموزش‌ خارج‌از کار و آموزش‌ مداوم‌ استفاده‌ بهینه‌ گردد. مربیان‌ صنعتی‌ می‌توانند انواع‌ آموزش‌ صنعتی‌ را ازطریق‌ روشهای‌ مختلف‌ تدریس‌ در بخش‌ مهارت‌ آموزی‌، همچون‌ روش‌ سخنرانی‌، روش‌نمایش‌ دادن‌، روش‌ کنفرانسی‌ (گردهمایی‌)، روش‌ اجرا کردن‌، روش‌ شاگرد-استادی‌ و روش‌چند حسی‌ به‌ کار گیرند. سرانجام‌، با ارائه‌ آمارهای‌ مستند، وضعیت‌ پژوهش‌ در کشور را روشن‌ نموده‌ و اطلاعات‌مفیدی‌ برای‌ مدیران‌ آموزش‌ و کارشناسان‌ صنایع‌ فراهم‌ آورده‌ایم‌. تعداد کل‌ پژوهشگران‌ علمی‌و فنی‌ کشور که‌ در امور پژوهشی‌ فعالیت‌ دارند، 44039 نفر است‌. هزینه‌های‌ پژوهشی‌ کشور500 میلیارد ریال‌ است‌ که‌ این‌ مبلغ‌ 0/53 درصد محصول‌ ناخالص‌ داخلی‌ و 1/7 درصد بودجه‌عمومی‌ دولت‌ می‌شود. همچنین‌ فعالیتهای‌ علمی‌ و فنی‌ در سطح‌ ملی‌ را نیز آورده‌ایم‌. مجموعاپروژه‌های‌ جاری‌ و پایان‌ یافته‌، 20449 پروژه‌ است‌ که‌ 85 درصد از این‌ پروژه‌ها در بخش‌دانشگاهی‌ و 15 درصد در بخش‌ غیردانشگاهی‌ است‌ و بیشترین‌ پروژه‌ها در زمینه‌های‌ کاربردی‌است‌. در ضمن‌، وضعیت‌ پژوهشگران‌ کشور با کشورهای‌ دیگر مقایسه‌ شده‌ است‌. نسبت‌پژوهشگران‌ و کارشناسان‌، به‌ هر یک‌ میلیون‌ نفر جمعیت‌ در کشور، 493 نفر بوده‌ است‌ که‌ این‌رقم‌ از کشورهای‌ آمریکای‌ لاتین‌ (364 نفر) و کشورهای‌ عربی‌ (363 نفر) بیشتر است‌، ولی‌فاصله‌ این‌ شاخص‌

پژوهش‌ در باب‌ حوادث‌ ناشی‌ از کار، خاصه‌ در محیطهای‌ صنعتی‌، با توجه‌ به‌ نقش‌ آن‌در پیشگیری‌ از زیانهای‌ عظیم‌ انسانی‌ و اقتصادی‌، از اهمیتی‌ ویژه‌ در مدیریت‌ مهندسی‌ وحفاظت‌ صنعتی‌ برخوردار است‌. این‌ پژوهش‌، آمار حوادث‌ کار در صنایع‌ استان‌ مرکزی‌، به‌عنوان‌ یکی‌ از کانونهای‌ مهم‌ صنعتی‌ کشور را تحلیل‌ می‌نماید. بدین‌ منظور و به‌ شیوه‌ متداول‌ درمطالعه‌ آمار حوادث‌ کار، عوامل‌ و متغیرهایی‌ از قبیل‌ سن‌، جنس‌ و وضعیت‌ تأهل‌حادثه‌دیدگان‌، زمان‌ و مکان‌ وقوع‌ حادثه‌، نوع‌، علل‌ و نتایج‌ حادثه‌، آموزش‌ یا عدم‌ آموزش‌اصول‌ ایمنی‌، ایام‌ معالجه‌، همبستگی‌ بین‌ متغیرهای‌ حادثه‌، ضریب‌ شیوع‌ حوادث‌، موردبررسی‌ قرار می‌گیرد. به‌ مدد یافته‌های‌ این‌ پژوهش‌، می‌توان‌ پیشنهادهایی‌ برای‌ پیشگیری‌ ازحوادث‌ کار صنعتی‌ در استان‌ مرکزی‌، ارائه‌ داد. نتایج‌ برآمده از پژوهش‌، عمدتا و به‌ ویژه‌ براجرای‌ آیین‌نامه‌ها، مقررات‌ و قوانین‌ حفاظت‌ فنی‌، رعایت‌ اصول‌ و برنامه‌های‌ ارگونومی‌،اجرای‌ برنامه‌های‌ آموزش‌ ایمنی‌، تحلیل‌ و بررسی‌ مرتب‌ در آمار حوادث‌ کار، به‌ منظور اعمال‌نتایج‌ این‌ مطالعات‌ در پیشگیری‌ از حوادث‌، تأکید می‌نماید. در نهایت‌، انجام‌ پژوهشهای‌ مشابه‌در سطح‌ کشور و استانهای‌ مختلف‌ را برای‌ نیل‌ به‌ نظام‌ جامع‌ اطلاعات‌ حوادث‌ کار صنعتی‌،پیشنهاد می‌نماید.