محمدرضا مهرابی

چندگاهی است آرایش سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جهان امروز در آستانه یک چرخش و دگرگونی عظیم، شگفت آور و رعدآسا قرار گرفته و در فراگرد انتقال قدرت، تنش ها و بحران هایی چند در سلسله روابط و مناسبات فراگیر و جامع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهان در جای جای این گوی خاکی پدید آمده است. یقیناً مجال واکاوی و نقد این رویداد بزرگ تاریخی و پرتو افکندن خردورزی و ژرف نگری بر زوایای تاریک و پنهان و نیز پیامدهای رخداد مزبور در این جستار نیست، لیک اجمالاً به ذکر این نکته بسنده می شود که تحت تاثیر این رخداد بزرگ، تحولاتی در حوزه ارتباطات به وقوع خواهد پیوست که مستلزم تدوین الگویی جامع در برقراری مناسبات بین المللی، بازتعریف نقش روابط عمومی ها در پیشبرد هدف ها و تدوین ساز و کارها و راهبردهای جدید و علمی در صحنه کارزارها و چالش های نوپدید خواهد بود. بنابراین از هم اکنون روابط عمومی ها باید ظرفیت و توانمندی های خویش را در رویارویی و مقابله با بحران های ناشی از این رخداد ارتقا بخشند، در انسجام بخشی ارتباطات سازمانی و تشکل ها بکوشند و مجدانه در صدد رفع نقصان های موجود در سازمان ها و اصلاح ساختارها برآیند. اما تا رسیدن به قله های رفیع هدف در دنیای ارتباطات، راه پر فراز و نشیبی را باید پیمود! در سرمقاله پنجم فصل نامه، تحت عنوان«ژرف نگری و باریک اندیشی در باب علل و کجراهی و کژتابی برخی از روابط عمومی ها» رشته سخن بدانجا رسید که برخی از روابط عمومی ها به سبب لغزش، کجراهی و فاصله گرفتن از اهداف و وظایف آرمانی خویش به طور خواسته یا ناخواسته پیوند خویش را با مردم گسسته اند...

گریز ناپذیری کندوکاو در چرایی و چگونگی ناکارآمدی و تنگمایگی شماری از روابط عمومی ها، به ویژه روابط عمومی های سازمان ها و نهادها، همچنین بایستگی ژرف نگری و باریک اندیشی در باب علل و عوامل پیدایش آسیب ها و چالش های فراگیر و فزاینده کژی و کجراهی در رفتارهای سازمانی و رویکردهای مردم گریزانه، نگارنده را بر آن می دارد که در این سرمقاله، پرتو خرد و روشنگری بر زوایای تاریک و پنهان بنای سست بنیان و متزلزل ناخدمتی بتاباند تا شاید برخی مدیران سرمست از باده غرور و ره به عبث پیموده در این نهادها به خود آیند و به مقتضای عقل و عدل، راه صواب در پیش گیرند. هرچند بیان پاره ای از حقایق، تلخناک و دردآلود است لیک به حکم خرد و داد، باید به جای اختفاء و انکار، آنها را بی پرده برشمرد و با سرانگشت تدبیر و کیاست، گره از مشکلات گشود. بی شک در موقعیت حاد، حساس و سرنوشت ساز روزگار ما که به عصر شتاب، دنیای ارتباطات، جهان نوآوری و... موسوم و موصوف شده است، روابط عمومی های خلاق، کنشگر و پیشرو در آوردگاه رویارویی و ستیز با چالش های نوپدید، به پشتوانه پویایی درون سازمانی، اصلاح روابط و مناسبات برون سازمانی، دوری جستن از سطحی نگری، بهره گیری از آموزه های روز و ایجاد ساختارهای نوین و استوار سازمانی که به چابک سازی فرآیندهای سازمانی می انجامد، توانسته اند نقش های مانا و برجسته ای را در پیشبرد اهداف کلان ملی ایفا نمایند و این درحالی است که شوربختانه برخی از روابط عمومی های ناکارآمد، فاصله گرفته از اهداف راهبردی و جدا افتاده از شرایط آرمانی، برای احراز امتیازها و مصالح فردی و صرفاً به نیت تقرّب و محبوبیت در نزد مافوق، چشم برحقایق جامعه فرو دوخته، وظایف اصلی و نیز وجدان اخلاقی و اجتماعی را در انجام رسالتی که باید به دوش بکشند، فراموش کرده و آیینه دار خودکامگی، خود فریفتگی و رفتارهای نمایشی مدیران شده اند تا به یمن این خوش خدمتی های سیاست زده و شائبه آلود، مورد عنایت و بنده نوازی ارباب حشمت و اصحاب قدرت و ثروت قرار گیرند و با خون دل مردمان آرزومندی که چشم امید به بهبود اوضاع دوخته اند، سفره معیشت خویش را رنگین سازند! و چه اسف انگیز وتلخناک است که اینان نه در مقیاس کلان رسالتی که به عهده گرفته اند، بلکه در حداطلاع رسانی ساده و متعارف به طور یک سویه و یک جانبه، صدای رسای مدیران و بازتاباننده توقعات آنها می شوند؛ چراکه در این مسیر یک طرفه راه مراوده، هم اندیشی، همگرایی و همکاری با مردم را در مقام مخدومین جامعه بسته اند و رسانه های مجازی و غیرمجازی تحت اختیار را صرفاً و منحصراً برای رساندن پیام ها و راهبردهای دستگاه های متبوع و مدیریت های مافوق به کارگرفته اند تا بدین سان خواسته یا ناخواسته پیوند خویش را بامردم بگسلند و از اهداف آرمانی خود فاصله گیرند. در شماره های آتی فصل نامه جامعه شناسی روابط عمومی، به ابعاد و زوایای گوناگون موضوع مورد بحث و فحص در این جستار بیشتر خواهیم پرداخت. امید آن که با محک زدن عملکردها در قلمرو نقد، گام های بلند و استواری در راستای بهبود روش ها و فرآیندها برداشته و افق های روشن به روی آینده بهتر گشوده شود.