هدایت الله اعتمادی زاده

این مقاله با هدف تعیین موضع گیری هر یک از ایدئولوژی های برنامه درسی (جزمیت گرایی مذهبی، انسان گرایی منطق گرا، پیشرفت گرایی، نظریه انتقادی، نومفهوم گرایی و کثرت گرایی شناختی) نسبت به ارزش ها، اهداف، و روش های تربیتی انجام شد. در مرحله نخست، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، فصل مرتبط با ایدئولوژی های برنامه درسی از کتاب تصورات تربیتی (آیزنر، 1994) تحلیل شد تا جهت گیری هر یک از ایدئولوژی ها در مورد منطق، اهداف، و محتوای برنامه درسی تعیین گردد. سپس در مرحله دوم، یازده متخصص نظریه برنامه درسی از طریق یک پیمایش کیفی دعوت به مشارکت شدند تا نتایج به دست آمده را ارزیابی و بهبود بخشند. به این ترتیب، یک چارچوب مفهومی تدوین شد که سیاست گذاران تربیتی، برنامه ریزان درسی، معلمان، و والدین می توانند با استفاده از آن، شناخت جامعی از جهت گیری هر یک از ایدئولوژی های برنامه درسی درباره هفت عنصر اساسی برنامه درسی (منطق حاکم، آرمان تعلیم و تربیت، دانش دارای ارزش تدریس، تدریس اثربخش، نقش معلم، نقش دانش آموز، و کارکرد ارزشیابی آموزش) به دست آورند و بر اساس این شناخت، درباره ایدئولوژی برنامه درسی مورد ترجیح خود تأمل نمایند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی و امکان سنجی استقرار سیستم آم وزش مج ازی در دبیرستان های استان کرمانشاه ب ود . روش انج ام تحقیق توصیفی - پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مدیران مدارس متوسطه اس تان کرمانشاه اع م از نظ ری ، فنی - حرفه ای ، کار- دانش و با تعداد 175 نفر بود ، که حجم نمونه مطابق جدول مورگان به روش نمونه گیری تصادفی ساده 118 نفر تعیین گردید . ابزارجمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. جهت تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون آماری خی دو استفاده ش د . نت ایج تحقی ق ن شان داد ک ه امکان استقرار نظام آموزش مجازی در دبیرستان های آموزش و پرورش اس تان کرمانشاه به لح اظ زیر س اخت س خت افزاری وجود دارد . از لحاظ زیرساخت نرم افزاری در حد متوسط به ب الا و از لح اظ محت وای الکترونیک ی و دروس مجازی و نیروی انسانی متخصص در حد متوسط وجود دارد .

باور به کثرت گرایی شناختی قدمتی طولانی دارد و به ارسطو و تمایز او از اشکال دانش برمی گردد؛ ولی این مفهوم با عناوین کثرت معنا و کثرت هوش طی دهه های اخیر وارد حوزه تعلیم و تربیت شده است. ورود این نظریه، نویدبخش نگاهی متفاوت به مسائل و پدیده های تربیتی است؛ ازاین رو، طراحی برنامه درسی نیز مطابق با نوع جهت گیری این نظریه به اهداف و محتوای تربیتی مستلزم نگرشی تازه است. به این منظور، پژوهش حاضر به روش مرور نظام مند مقاله ها و کتاب های مرتبط با کثرت گرایی شناختی، به توصیف و تحلیل مبانی نظری و پیام های کثرت گرایی شناختی برای طراحی برنامه درسی می پردازد. مطابق این مرور، الیوت آیزنر و هوارد گاردنر نمایندگان برجسته کثرت گرایی شناختی هستند که پایه های هنجاری و توصیفی این نظریه را صورت بندی کرده اند. آیزنر معتقد است که فهم به اشکال گوناگونی اکتساب و تجربه می شود و انسان ها از نظام های عملکردی گوناگونی فراتر از گفتمان شفاهی و نوشتاری برای کسب، ذخیره و اصلاح فهم خود بهره می گیرند و ازاین رو، بر اهمیت پرورش همه اشکال گوناگون دانش تأکید می کند. گاردنر نیز با اتکا به نظریه هوش چندگانه معتقد است یادگیری بهینه زمانی محقق می شود و بیانگر میزان بالایی از درک و فهم ازجانب یادگیرنده است تا بتواند دانش خود را به طرق مختلف نشان دهد و در موقعیت های مختلف و متنوع به کار گیرد. درمجموع، با پیروی از آموزه های کثرت گرایی شناختی مبنی بر اهمیت و ضرورت استفاده از شیوه های متعدد تدریس و سنجش می توان به تحقق سواد چندگانه و برقراری عدالت تربیتی امید بست.  

هدف این پژوهش، بررسی رابطه تعامل والد_کودک و معلم_کودک با گرایش به تفکر انتقادی در دانش آموزان پایه ششم بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل 499 دانش آموز پایه ششم منطقه اشترینان بود. 217 دانش آموز به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. دانش آموزان، اولیا و معلمان به مقیاس های تفکر انتقادی کودکان، رابطه والد_کودک و معلم_کودک پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیری با روش ورود، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی LSD استفاده شد. نتایج نشان داد که بین نزدیکی والد_کودک و تفکر انتقادی کودکان رابطه مثبت و بین تعارض والد_کودک با تفکر انتقادی کودکان رابطه منفی وجود داشت. همچنین بین نزدیکی و وابستگی معلم_کودک با گرایش به تفکر انتقادی رابطه مثبت و معنادار وجود داشت. بر اساس نتایج رگرسیون، ارتباط نزدیک معلم_کودک قوی ترین متغیر برای پیش بینی گرایش به تفکر انتقادی در کودکان بود. نتایج نشان داد که والدین دارای مدرک تحصیلی لیسانس و فوق دیپلم فرزندان دارای گرایش بیشتری به تفکر انتقادی داشتند. همچنین معلمان دارای مدرک لیسانس و فوق لیسانس نسبت به معلمان دارای تحصیلات فوق دیپلم دارای دانش آموزانی بودند که گرایش بیشتری به تفکر انتقادی داشتند. بنابراین تقویت تعامل مثبت والد_کودک و معلم_کودک می تواند گرایش به تفکر انتقادی در کودکان را تقویت کند.

هدف: پژوهش حاضر بررسی رابطه مدیریت کلاس مبتنی بر یادگیری اجتماعی- هیجانی معلمان و تعامل معلم-دانش آموز با سواد هیجانی دانش آموزان ابتدایی در سال تحصیلی 98-1397 انجام شد. روش: روش تحقیق توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کل معلمان ابتدایی شهرستان ملایر بود (548=N). حجم نمونه 247 معلم ابتدایی بود که به روش طبقه ای تصادفی انتخاب شدند؛ هر معلم به صورت تصادفی، پرسشنامه های مربوط به 3 دانش آموز کلاس خود را تکمیل می کرد. داده ها با استفاده از مقیاس مدیریت کلاس اجتماعی- هیجانی، مقیاس ارتباط معلم-دانش آموز و ابزار ارزیابی سواد هیجانی نسخه معلم گردآوری شد. ضریب آلفای کرونباخ مقیاس مدیریت کلاس اجتماعی- هیجانی، ارتباط نزدیک معلم-دانش آموز، تعارض معلم-دانش آموز و سواد هیجانی به ترتیب برابر با 89/0، 71/0، 77/0 و 79/0 بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری به روش گام به گام استفاده شد. یافته ها: حاکی از رابطه مثبت مدیریت کلاس مبتنی بر یادگیری اجتماعی- هیجانی و ابعاد آن با سواد هیجانی بود. همچنین بین نزدیکی معلم-دانش آموز با سواد هیجانی رابطه مثبت و بین تعارض معلم-دانش آموز با سواد هیجانی رابطه منفی وجود داشت (۰۱/۰>p). براساس نتایج رگرسیون سهم مدیریت کلاس مبتنی بر یادگیری اجتماعی- هیجانی (258/0=بتا) و نزدیکی معلم-دانش آموز (113/0=بتا) در پیش بینی سواد هیجانی مثبت و معنی دار بوده است (۰۱/۰>p). با توجه به یافته ها پیشنهاد می شود که مدیریت کلاس مبتنی بر یادگیری اجتماعی- هیجانی به معلمان آموزش داده شود و ارتباط معلم-دانش آموز نیز در برنامه های ضمن خدمت معلمان گنجانده شود.

هدف: مطالعه حاضر با هدف ارزشیابی سطح دانش، نگرش و میزان استفاده از پژوهش و یافته های آن در میان معلمان انجام شد .   روش : از میان جامعه معلمان ابتدایی شهر ملایر، تعداد 169 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و در پژوهش مشارکت نمودند. از یک آزمون پژوهشگر ساخته (45 سؤالی) برای سنجش سطح دانش پژوهش با مقدار پایایی 68/0 و از یک مقیاس نگرش سنج (19 سؤالی) برای ارزشیابی نگرش معلمان درباره نقش پژوهش در تدریس با مقدار پایایی 82/0 استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخص های توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و برای آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون های خی دو و فریدمن استفاده شد. یافته ها : یافته ها نشان داد که اگرچه سطح دانش معلمان در همه مراحل و ابعاد پژوهش تربیتی در سطح ضعیف و نامطلوب قرار دارد، اما نگرش آن ها نسبت به اهمیت پژوهش تربیتی در سطح متوسط قرار دارد. از دیدگاه معلمان شرکت کننده در این پژوهش، شناخت ناکافی معلمان از ماهیت و فرایند پژوهش تربیتی و فقدان انگیزه و علاقه در میان آنان از عوامل اصلی بازدارنده درگیری معلمان در فعالیت های پژوهشی و مطالعه نتایج پژوهش ها است.

هدف: این پژوهش به منظور مطالعه نقش عوامل فردی، ساختاری و فراساختاری در دانشگاه گریزی (غیبت و تمایل به غیبت) دانشجویان از کلاس های درسی در دانشگاه بوعلی سینا طراحی و اجرا شده است. روش شناسی: روش پژوهش از نوع توصیفی و طرح پژوهش از نوع طرح های همبستگی چند متغیری است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان است. حجم نمونه پژوهش برای جمع آوری داده ها با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران تعداد 375 نفر محاسبه شده است که به روش طبقه ای تصادفی انتخاب گردیده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه محقق ساخته بود که در طیف لیکرت طراحی گردید. روایی ابزار پژوهش با استفاده از تحلیل عامل مورد تأیید قرار گرفته و پایایی پرسشنامه و خرده مقیاس های آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. یافته ها : بر اساس نتایج پژوهش بین عوامل فردی، ساختاری و فراساختاری و دانشگاه گریزی دانشجویان از کلاس های درسی رابطه معناداری وجود دارد و عوامل فردی مهم ترین پیش بینی کننده غیبت دانشجویان از کلاس های درسی است.

مقدمه: غیبت و تمایل به غیبت از کلاس های دانشگاهی، ضمن کاهش اثربخشی درونی و بیرونی نظام دانشگاه، تبعات متعدد فردی- اجتماعی دارد که مطالعه این موضوع را ضروری می سازد. با توجه به اینکه رفتار انسانی محصولی چند متغیری است، دلایل متنوع غیبت و گریز از دانشگاه به عنوان یک رفتار انسانی، از زوایای مختلف قابل مطالعه است. برخی از دلایل دانشگاه گریزی ریشه در سیستم آموزشی دارد. هدف این پژوهش، مطالعه نقش متغیرهای سیستم آموزشی بر دانشگاه گریزی (غیبت و تمایل به غیبت) دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان می باشد. روش کار: طرح پژوهش از نوع طرح پژوهشی توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان می باشد. حجم نمونه پژوهش برای جمع آوری داده ها با استفاده از جدول مورگان تعداد 306 نفر محاسبه و به روش طبقه ای تصادفی انتخاب گردیده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه محقق ساخته دانشگاه گریزی و عوامل دانشگاهی مؤثر بر آن می باشد. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، بین دانشگاه گریزی و متغیرهای ادراک سودمندی محتوا، روش تدریس اساتید، ارزشیابی عادلانه، روابط انسانی در محیط آموزشی، خدمات ستادی و خدمات رفاهی ارائه شده به دانشجویان و دانشگاه گریزی رابطه منفی وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی (گام به گام)، شایستگی اساتید، ارزشیابی عادلانه و خدمات رفاهی پیش بینی کننده معتبری از عدم دانشگاه گریزی بوده و بیش از 18 درصد از واریانس این متغیر را تبیین می نمایند. نتیجه گیری: مطابق با یافته های پژوهش، با وجود عوامل متعدد فردی و اجتماعی تأثیر گذار بر دانشگاه گریزی، بخشی از دلائل دانشگاه گریزی، متغیرهای سیستم دانشگاهی (در این پژوهش شایستگی اساتید، ارزشیابی عادلانه و خدمات رفاهی) هستند. لذا مدیران دانشگاهی باید در برنامه ریزی ها باید به مسائلی همچون بهسازی اعضای هیات علمی و توسعه کیفیت خدمات رفاهی اقدام نمایند تا سهم سیستم دانشگاهی از دانشگاه گریزی کاسته شود.

اصطلاح های میان رشته ای، آموزش میان رشته ای، و برنامه های میان رشته ای به طور روزافزون، در حوزه آموزش عالی به کار می رود. این اصطلاح ها اغلب، با مسامحه زیاد به کار می رود و معمولا، همراه با واژه های مشابه، از جمله چند رشته ای و فرا رشته ای، استفاده یا جایگزین آنها می شود. در دهه های پیش، رویکرد میان رشته ای به برنامه درسی، اهمیت خود را از دست داد و به مدت دو دهه، رویکرد رشته محوری مهم قلمداد شد، اما اندیشه تلفیق و برنامه درسی میان رشته ای اندیشه ای جدید نبوده است و تلفیق برنامه درسی در اندیشه ها و عقاید اندیشمندان پیشین ریشه دارد که دغدغه وحدت دانش، تشکیل علم منسجم، دانش عمومی و فراگیر، ترکیب و تلفیق دانش را داشته اند. در این مقاله، ضمن طرح مباحث تاریخی و نظری راجع به میان رشته ای، به بحث درباره برنامه درسی و نگاهی به تاریخچه برنامه درسی میان رشته ای، رشته های علمی، ترکیب های متفاوت رشته های علمی در برنامه درسی، نقد جامعه شناختی برنامه درسی تک رشته ای به عنوان زمینه حمایت از برنامه درسی میان رشته ای، تبیین زیست شناختی برنامه درسی میان رشته ای، الگوها، رویکردها و راهبردهای میان رشته ای، مزایای برنامه درسی بین رشته ای، مسایل و آسیب های برنامه درسی میان رشته ای پرداخته شده است.