فاطمه رفیعی مقدم

این پژوهش با هدف کشف عوامل بازدارنده زوجین از فرزندآوری صورت گرفته است. در این تحقیق از روش مرور ساختارمند استفاده شده است. در این راستا، مطالعات مربوط به فرزندآوری طی ده سال (1389 1398) در چهار پایگاه اطلاعاتی معتبر مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، بانک اطلاعات نشریات کشور و پایگاه مجلات تخصصی نور با کلیدواژه های فرزندآوری، باروری، موالید و زاد و ولد جستجو شد که 231 مقاله یافت شد. بعد از ارزیابی ملاکهای ورود و خروج در مقالات، سرانجام 39 مقاله به مطالعه راه یافت. نتایج شامل سه دسته عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی محیطی است. عوامل فردی شناختی همچون ضعیف بودن سطح دینداری، دغدغه های والدمحور و فرزندمحور درباره آینده، و از بین عوامل فردی رفتاری، سبک زندگی مدرن بیشترین تأیید علمی را در کاهش فرزندآوری نشان داد. یافته های پژوهش، که اثربخشی قدرتمند سطح دینداری، دغدغه های زوجین در مورد آینده و سبک زندگی را بر فرزندآوری نشان می دهد، گویای نقش پررنگ دگرگونی باورها در بازداشتن زوجین از فرزندآوری است؛ لذا پیشنهاد می شود که سیاستگذاری و برنامه ریزیهای لازم برای اصلاح نگرش و باورهای زوجین در زمینه خانواده و فرزندآوری ازطریق تقویت ارزشهای معنوی و دینداری، کاهش دغدغه های والدمحور و فرزندمحور، اصلاح سبک زندگی مدرن، فراهم کردن شرایط مناسب پرورش فرزندان در کنار مشارکت زنان در کارهای اجتماعی، ترویج و تبلیغ لذّت پدری و مادری کردن و تقویت خانواده گرایی درجهت افزایش تمایل و قصد زوجین به فرزندآوری صورت گیرد. هم چنین پژوهشهای روانشناختی بیشتری در این زمینه انجام گیرد که بر ارائه راهکارها با استفاده از روشهای تحقیق آزمایشی و مداخله ای متمرکز باشد.

از مهم ترین مسائل مورد توجه در نظام تعلیم و تربیت اسلامی، رشد شخصیتی متعادل و سلامت معنوی زن و مرد است. مقاله حاضر با هدف کشف آموزه های دینی در زمینه ارتقای سلامت معنوی زن و مرد در زندگی مشترک، به بررسی مسائل مرتبط با آن میپردازد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با هدف کشف آموزه های دینی در زمینه ارتقا سلامت معنوی زن و مرد در زندگی مشترک تدوین یافته است. بر اساس این روش، تعدادی از آیات قرآن و احادیث که در آنها، با هدف ارتقا و تعمیق سلامت معنوی همسران، از روابط و رفتارهایی نهی شده و به نگرش ها و عملکردهایی توصیه شده است، بررسی و توصیف محتوایی شده و آموزه ها دسته بندی گردیدند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بر اساس آموزه های دینی، برای ارتقای سلامت معنوی همسران، باید از اقدام های ناآگاهانه، نگرش های غلط، ارتباط های عاطفی ضعیف، رفتارهای خلاف اخلاق و مانند آن پرهیز شود. همچنین آشنایی همسران با اهداف زندگی مشترک، تمایلات طبیعی و فطری زن و مرد، حقوق زن و مرد نسبت به یکدیگر، نگرش مثبت و خوش بینانه نسبت به همسر، کسب مهارت های معاشرتی و کوشش برای انجام وظایف شرعی و همکاری در جهت قرب الهی، زمینه سلامت معنوی هریک از آنها را فراهم میسازد.

براساس دیدگاه قرآن، آدمیدارای نوعی آفرینش و فطرت روانی خاص به خود است که او را از دیگر مخلوقات متمایز میسازد. این تفاوت در تواناییها، نیاز ها، اهداف و ویژگیهای روانی است و در تمام افراد انسانی، به صورت مشترک وجود دارد و زمینه را برای رشد و تکامل آنها فراهم میکند. این زمینه سازی، به میزان شناخت آدمیاز خود بستگی دارد. اگر خودشناسی به صورت همه جانبه تحقق نیابد، تکامل و نیل به اهداف تربیتی نیز به صورت کامل میسر نخواهد بود. هدف این مقاله، بررسی بازتاب های تربیتی خودشناسیای است که در قرآن کریم بدان تأکید شده است. در این مقاله، با شیوة توصیفی، تحلیلی، آیات قرآن در زمینة ابعاد روانی آدمی، توصیف، و نقش مؤثر آن در تعلیم و تربیت بررسی شده است. نتایج حاصل از این بررسی، بیانگر آن است که در بینش قرآنی، انسان توانمندیهایی دارد که زمینه های مساعدی برای تربیت است. خودشناسی نیز راهی برای تقویت این توانمندیهاست. آسیب هایی نیز دارد که با شناخت از خود، فرد میتواند بر آنها فائق آید. از دیگر آثار تربیتی شناخت خویشتن (توانمندیها و آسیب پذیریها)، البته شناخت هدف زندگی و انتخاب صحیح، خداشناسی، شکل گیری صحیح نظام فکری، ارتقای روابط همه جانبه، تسهیل حرکت به سوی کمال، ایجاد تحول درونی در فرد و ارائة جهت دهی عملکردی فرد به منظور رشد فطری است.

هدف این پژوهش، بررسی نتایج آموزش های حدیثی بر رضایت زناشویی بیست همسر (ده زوج) مراجعه کننده به مرکز مشاوره مؤسسه مطالعاتی مشاوره اسلامی در قم است که حاضر به فراگیری این آموزش ها شده اند. روش تحقیق، آزمایشی با گروه گواه و از نوع پیش آزمون ـ پس آزمون بوده است. گروه آزمایش، متشکل از بیست زوج دارای مشکلات زناشویی بود که آموزش های روان شناختی مبتنی بر آیات و روایات اسلامی را دریافت کردند و گروه گواه نیز متشکل از بیست زوج دارای مشکلات زناشویی بودند که هیچ آموزشی دریافت نکردند. پس از مصاحبه تشخیصی و پیش آزمون، هریک از زوجین گروه آزمایش، در شش جلسه به صورت گروهی و یا انفرادی آموزش دیدند و به فاصله دو هفته پس از پایان آموزش، پس آزمون از آنها به عمل آمد. مقایسه یافته های دو گروه نشان داد که آموزش های روان شناختی یاد شده در بهبود روابط همسران و در نتیجه، رضایتمندی زناشویی آنها مؤثر است؛ و نیز به دست آمد که آموزش ها تاثیرات ماندگاری (در طول زمان) بر بهبود رضایتمندی زناشویی زوجین داشته است. همچنین، نتایج، گویای عدم تاثیر جنسیت بر اثربخشی آموزش های روان شناختی یاد شده است.

"چکیده: ‌انسان‌شناسی برای علوم انسانی زیربناست و شکل‌گیری هر دانش مرتبطی با انسان نیازمند مطالعه‌ی انسان و دست‌یابی به نگرش در این زمینه است. تفاوت نگرش‌ها در شناخت انسان باعث می‌شود نظریه‌های علمی متفاوتی در حوزه‌ی دانش‌های انسانی به وجود آیند. تفاوت دیدگاه‌های انسان‌شناختی حتی در یک شاخه‌ی علمی مانند روان‌شناسی باعث شده است اختلاف در نظریه‌های مربوط به شخصیت و یا بهداشت روان آدمی به وجود آید؛ حتی روان‌شناسان یک مکتب با یکدیگر تفاوت نظر دارند. کارل راجرز یکی از روان‌شناسان پدیدار‌شناختی است (شوستروم، 1354)؛ ولی دیدگاهش درباره‌ی انسان و شخصیت آدمی با دیدگاه‌های هم‌مکتب‌هایش همچون ادموند هوسرل (1859ـ 1938) و آبراهام مزلو (1908ـ1970) متفاوت است. گرچه وجوه مشترک در برخی از نظریات وجود دارند؛ چه‌بسا تفاوت‌های بسیار آنها پیامدهای علمی و عملی متفاوتی به دنبال خواهد داشت. دیدگاه دینی درباره‌ی انسان تفاوت بیشتری با دیدگاه‌های دیگر دارد. در این تحقیق، انسان‌شناسی کارل راجرز که وجوه مشترکی با دیدگاه اسلامی دارد و از میان تئوری‌های علمی در حوزه‌ی روان‌شناسی، اهمیت ویژه‌ای دارد، بررسی شده است و به منظور ارزیابی میزان عمق و صحت این دیدگاه از بعد انسان‌شناختی، به بررسی تطبیقی آن با انسان‌شناسی دینی ـ اسلامی پرداخته شده است؛ بنا بر این، در این مقاله، دیدگاه راجرز درباره‌ی انسان تبیین و بررسی شده است. با توجه به تعداد وجوه مشترک این دیدگاه با دیدگاه اسلامی، وجوه تمایز نیز بررسی گشته‌اند"