محمد نیکخواه

نیروی انسانی کارآزموده یکی از عوامل تعیین کننده رشد و توسعه کشورها به حساب می آید. آموزش متوسطه فنی و حرفه ای از بخش های مؤثر در تربیت نیروی انسانی ماهر و نیمه ماهر است. بررسی کارآیی بیرونی این آموزش ها برای تمامی سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزشی حائزاهمیت است، از این رو، تحقیق حاضر به بررسی کارآیی بیرونی آموزش های فنی و حرفه ای شهرستان شهرکرد طی سال های 1375تا80 پرداخته است و شاخص های مورد بررسی تحقیق، نرخ اشتغال فارغ التحصیلان بر حسب نوع و محل اشتغال و نرخ پذیرفته شدن در مراکز آموزش عالی بر حسب مقاطع و مراکز تحصیلی بوده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری آن تمامی فارغ التحصیلان چهار دوره آموزش متوسطه فنی و حرفه ای شهرستان شهرکرد به تعداد 2346 نفر(ورودی سال های تحصیلی76-1375؛ 77-1376؛ 78-1377 و 79-1378) بوده است؛ نمونه تحقیق بر مبنای فرمول برآورد حجم نمونه، 400 نفر برآورد شده و با استفاده از نمونه گیری متناسب با حجم هر طبقه، به صورت تصادفی انتخاب شده اند. برای شناسایی فارغ التحصیلان و دستیابی به آنان و کسب اطلاعات، از پرونده های تحصیلی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده های پژوهش، یک فرم مصاحبه با فارغ التحصیلان (برمبنای پرسشنامه بسته پاسخ) بوده است که روایی محتوایی آن توسط چند تن از اعضای هیئت علمی دانشگاه مورد تایید قرار گرفته است و پایایی آن با آلفای کرانباخ، 78/0 به دست آمده است. برای تحلیل اطلاعات حاصله از آزمون و تعیین شدت وابستگی احتمالی بین متغیرها، از ضریب فای و کرامر استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داده که نرخ پذیرفته شدن فارغ التحصیلان نمونه آماری در مراکز آموزش عالی 8/55 درصد و نرخ اشتغال فارغ التحصیلان 8/24 درصد بوده است. آزمون نشان داد که اشتغال فارغ التحصیلان مستقل از فارغ التحصیل شدن آنان از آموزش متوسطه فنی وحرفه ای شهرستان نبوده است، اما میزان پذیرفته شدن آنها به مراکز آموزش عالی، مستقل از فارغ التحصیل شدن آنان از آموزش متوسطه فنی و حرفه ای شهرستان بوده است. با توجه به پایین بودن نرخ اشتغال فارغ التحصیلان و عدم تناسب رشته تحصیلی شاغلان با اشتغال آنان، پیشنهاد می شود که سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزشی این گونه آموزش ها، با مطالعه و تحقیق کافی در مورد نیازهای خاص و تغییرات بازار کار استان، به طراحی و اجرای این آموزش ها بپردازند و با توجه به آنها تغییرات لازم و متناسب را در رشته های مختلف شاخه متوسطه فنی و حرفه ای به وجود آورند تا امکان جذب و اشتغال مرتبط فارغ التحصیلان فراهم شود.

"طی سالهای اخیر توجه به کیفیت آموزش از جمله دل مشغولی های تصمیمگیران نظام آموزشی بوده است. برای دستیابی به کیفیت آموزش در فرآیند برنامه ریزی آموزشی، تشخیص نقاط قوت و ضعف نظام از طریق تحلیل هر یک از اجزای آن لازم میباشد. با توجه به اهمیت آموزش های فنی و حرفه ای در نظام آموزش متوسطه کشور، آگاهی از کیفیت این گونه آموزش ها ضروری است. بنابراین بررسی کارآیی درونی این آموزش ها برای تمامی سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزشی حائز اهمیت است. در این تحقیق به بررسی کارآیی درونی آموزش متوسطه فنی و حرفه ای شهرستان شهرکرد پرداخته شده و شاخص های مورد بررسی آن پوشش تحصیلی، نرخ های قبولی، ترک تحصیل و ماندگاری ، نسبت اتلاف، ضریب کارآیی و میانگین طول تحصیل بوده است. روش تحقیق توصیفی ـ ارزشیابی بوده است. جامعه آماری تحقیق کل دانش آموزان آموزش متوسطه فنی و حرفه ای شهرستان شهرکرد (10164 نفر) در دوره مورد بررسی بوده و کل جامعه آماری به صورت سرشماری مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات مورد نیاز پرونده تحصیلی دانش آموزان و فارغ التحصیلان، پایگاه اطلاعات نظام هماهنگ رایانه ای و دفاتر آمار موجود در سازمان آموزش و پرورش استان، ناحیه ها و واحدهای آموزشی شهرستان بوده است. یافته های تحقیق نشان میدهد که پوشش تحصیلی آموزش متوسطه فنی و حرفه ای در دوره مورد بررسی نسبت به کل آموزش متوسطه شهرستان 1/14 درصد، نرخ قبولی 77/75 درصد، نرخ ترک تحصیل 68/33 درصد، نرخ ماندگاری 32/66 درصد، نرخ فارغ التحصیلی 7/51 درصد، نسبت اتلاف 43/1، ضریب کارایی 7/0 و میانگین طول تحصیل 56/3 سال بوده است. "