ابراهیم مولوی

جداره های شهری، از مؤثرترین عناصر محیطی تأثیرگذار بر کیفیت فضاهای شهری محسوب می شوند و ارتقا کیفی آن ها به بالا رفتن کیفیت کالبدی در شهر منجر می شود. امروزه منظر شهری و شاخص های زیبایی شناسی آن، جایگاه تعریف شده و روشنی دارد، اما سؤال از منظر شهری ذهن را به سمت مؤلفه های تأثیرگذار با آن سوق می دهد. لذا هدف از این نوشتار استخراج راهکارهای مؤثر بر ارتقای جنبه زیبایی شناسی در بعد عینی-کالبدی جداره شهری و هم چنین اولویت بندی آن ها از منظر شهروندان در پیاده راه ارم شهر قم می باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با سطح خطای 5 درصد، 384 نفر محاسبه شده و روش شناسی پژوهش، با توجه به ماهیت و روش پاسخ دهی به مسائل تحقیق از نوع توصیفی-کمی و ازلحاظ هدف، کاربردی است. به منظور تحلیل داده های جمع آوری شده، از نرم افزار لیزرل جهت طراحی معادله ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر این نکته است که جداره های شهریِ محدوده پیاده راه ارم، نیازمند کیفیت بخشی در مؤلفه های منظر شهری نظیر زیبایی و تنوع بصری در تزئینات جداره، توجه به الحاقات در نما و هم چنین توجه ویژه در به کارگیری تنوع در بافت مصالح است. شهروندان مؤلفه عدم وضعیت آشفتگی و اغتشاش بصری در پیاده راه را با ضریب تأثیر 82/0، مثبت و مناسب ارزیابی کرده و این مؤلفه را بالاترین اولویت و ترجیحات بصری خود می دانند.

بافت مراکز تاریخی شهرهای ایران بهمراه آثار کالبدی و معنایی آن، نمایانگر جذابیت، وجوه تمایز و خصوصیات منحصربفرد مکانی، تاریخی و فرهنگی شهری است. این در حالی است که این ارکان ارزشمند و هویت بخش در شهرها، با مشکلات فراوانی در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... روبرو هستند، و بی توجهی به مشکلات این بافت ها با توجه به گذر زمان و عمر زیاد ابنیه ارزشمند آن، می تواند به نابودی فرهنگ و هویت یک جامعه منجر شود. بافت تاریخی و مرکزی شهر همدان به عنوان یکی از شهرهای قدیمی و با تمدن کشور در پی تضاد بین کارکردهای گذشته و نوین، دچار محدودیت توان و ظرفیت زیرساختی و کالبدی در بافت شده و روابط ناهمگونی را بین محتوای کارکردی و ساخت کالبدی آن ایجاد کرده است. در این راستا هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین محدوده کالبدی بافت تاریخی و هسته مرکزی شهر می باشد. روش مطالعه تحلیلی – توصیفی است و بر مبنای اطلاعات نقشه ای (سال 1335) و با استفاده از نظرات کارشناسی خبرگان پژوهش، چهار گزینه برای محدوده بافت تاریخی شهر ارائه شد. در ادامه با استفاده از روش دلفی شاخص های تعیین محدوده کالبدی مناسب استخراج و با استفاده از روش سلسله مراتبی (AHP) محدوده های پیشنهادی اولویت بندی شدند. بر اساس یافته های پژوهش و تحلیل گزینه های پیشنهادی بر مبنای شاخص ها، گزینه اول (رینگ مرکزی شهر) با امتیاز(29/1)، بیشترین درصد مطلوبیت را به عنوان محدوده کالبدی بافت تاریخی شهر همدان به خود اختصاص داد.

امروزه صنعت گردشگری به یکی از بزرگ ترین صنایع خدماتی جهان از لحاظ درآمدزایی تبدیل شده است. گسترش صنعت گردشگری افزون بر تأثیر بسزایی که بر ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در جامعه دارد، به عنوان یک محرک توسعه شهری تلقی می شود که در شادی ساکنان از طریق افزایش رضایت از زندگی نقش دارد. نگارنده در پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی ابعاد توسعه گردشگری و اثرات آن بر شادی ساکنان شهر کاشان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه از آزمون آماری T تک نمونه و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج نشان داده اند که شهر کاشان از نظر ابعاد توسعه گردشگری، از لحاظ رشد اقتصاد کلان، بعد اجتماعی اقتصادی، بعد فرهنگی، بعد محیطی، بعد اجتماعی در سطح پایداری قرار دارد. یافته های حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری نشان دهنده این است که ابعاد توسعه گردشگری بر شادی با بار عاملی55/0 در سطح معنی داری 000/0 بوده است. بنابراین می توان گفت با اطمینان 99 % ابعاد توسعه گردشگری بر مقیاس شادی ذهنی ساکنان شهر کاشان اثرگذار بوده است. سپس با تحلیل جزئی تر مشخص شد که عامل اجتماعی اقتصادی، بیشترین نقش را در تبیین اثرات توسعه گردشگری به خود اختصاص داده است. دیگر عامل مهمِ تحت تأثیر توسعه گردشگری، عامل فرهنگی و در درجه آخر عامل بعد اجتماعی است. وجود کمترین بار عاملی 68/0 نسبت به سایر ابعاد، گویای این امر است که بافت اجتماعی کاشان همچنان هویت محلی خود را حفظ کرده است.

اپیدمی کرونا یکی از مهم ترین مسائل روز دنیاست که حمل ونقل شهری را به طور قابل توجهی تغییر داده است و نقاط ضعف روش های حمل ونقل فعلی را بیشتر برجسته کرده است. این بحران فرصتی منحصربه فرد برای طراحی مجدد برنامه های حمل ونقل شهری به شیوه ای پایدارتر و مقاوم تر را فراهم کرده است. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر عوامل زمینه ای در توسعه حمل ونقل فعال در دوران اپیدمی کرونا در شهر دورود می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی و بر اساس روش توصیفی – تحلیلی می باشد و با ابزار پرسش نامه محقق ساخته تأثیر عوامل زمینه ای ازجمله سن و جنس و تحصیلات و... را بر حمل ونقل فعال در دوران اپیدمی کرونا با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری موردبررسی قرار داده است. جامعه آماری پژوهش شامل 180 نفر از ساکنان شهر دورود می باشد که با استفاده از نرم افزار موردنیاز و با سطح اطمینان 95 درصد محاسبه شده است. تحلیل یافته های منتج بیانگر آن است که در میان عوامل موثر بر توسعه حمل ونقل فعال در دوران اپیدمی کرونا عوامل اجتماعی و سلامت با بیشترین بار عاملی مؤثرترین عوامل و در میان عوامل زمینه ای موثر بر توسعه حمل ونقل فعال نیز، سن تأثیرگذارترین و درآمد خانوار کمترین تأثیر را در انتخاب حمل ونقل فعال در دوران شیوع اپیدمی کرونا داشته اند. نتایج پایانی نشانگر آن است که عوامل زمینه ای در دوران شیوع این اپیدمی در شهر دورود اثر بسیار زیادی بر توسعه حمل ونقل فعال در این دوران داشته است.

گردشگری شهری همانند سایر انواع گردشگری به عنوان یک فرصت منحصر به فرد اقتصادی مطرح شده است و این صنعت منبع درآمد سرشار در تجارب جهانی و عنصر مهمی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداخت های بسیاری از کشورها شده است. شهر همدان به تبع کشورمان ایران با داشتن جاذبه های فراوان گردشگری در هر زمینه ای قابلیت جذب گردشگران را دارد و می تواند از طریق گردشگری به یک قطب بزرگ و جاذب تبدیل شود. روش تحقیق در پژوهش حاضر ترکیبی از روش های میدانی و تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را جمعیت ۵۰۰۰۰۰ نفری شهر همدان تشکیل می دهد. حجم نمونه با توجه به تعداد گردشگران داخلی و خارجی وارد شده به شهر همدان از طریق فرمول کوکران 355 عدد محاسبه شده است و با استفاده از نرم افزار SPSS به تحلیل اطلاعات پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان می دهند که اشراف و شناخت نسبت به جاذبه های تاریخی شهر همدان می تواند برنامه ریزی های گسترش و توسعه گردشگری را هدفمند نماید تا بتوانیم در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، اکولوژیکی و غیره برنامه ریزی مدونی داشته باشیم.

بررسی وضعیت مناطق از نظر دسترسی به شاخص های خدماتی این امکان را برای برنامه ریزان فراهم می کند تا هنگام طرح-ریزی برنامه ها و تخصیص اعتبارات، واقعیات را مد نظر قرار دهند و توسعه همسطح مناطق کشور را مورد توجه قرار دهند، به همین خاطر پژوهش حاضر برآن بوده است تا جایگاه هر یک از استان های ایران را از نظر برخورداری از شاخص های توسعه ارتباطات مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. رویکرد حاکم بر این پژوهش از نوع کمی- تحلیلی است و متغیّرهای مورد بررسی 15 مورد و تکنیک های به کار گرفته شده تکنیک سنجش سطح تمرکز، ضریب توزیع و ضریب ویلیامسون بوده است. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مدل های مذکور تمرکز شاخص های توسعه ارتباطات را در برخی از استان های کشور نشان می دهد. روند ضریب ویلیامسون برای پانزده شاخص ترکیبی ارتباطات در استان های کشور توزیع نامتعادل خدمات ارتباطی را نشان می دهد. مدل های سنجش تمرکززدایی نشان می دهند که در زمینه شاخص های فناوری به مرور زمان به سمت تمرکززدایی و توزیع اسپرال پیش می رویم و این از علائم عصر اطلاعات و تبدیل شدن به دهکده جهانی است.

نقش تربیتی مربیان علوم نظامی به دلایل مختلف ازقبیل تدریس دروس تخصصی نظامی و موانع رشد اخلاق درون سازمانی در مجموعه و موارد دیگر، باتوجه به ارتباط رفتاری مستقیم آنها با دانشجویان، کم رنگ دیده می شود. لذا این پژوهش ضمن تعیین عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان، گامی درجهت ایجاد زمینه لازم برای مساعدت به مسئولین است. هدف اصلی تحقیق، تعیین عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان در یک دانشگاه نظامی است. سؤال تحقیق این است که "عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان در یک دانشگاه نظامی کدامند؟" نوع تحقیق، کاربردی است و روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از آمار توصیفی و آمار استنباطی کمک گرفته شده است. جامعه آماری شامل صد نفر است و اطلاعات پرسشنامه های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه وتحلیل شد. با به دست آوردن عوامل مؤثر بر ارتقای نقش تربیت دینی و اخلاقی مربیان در حوزه های عوامل فردی و عوامل سازمانی، می توان به مرتفع کردن موانع رشد اخلاق درون سازمانی در مجموعه و تربیت هرچه بهتر متربیان موجود در دانشگاه اشاره کرد. با بررسی های به عمل آمده و اولویت گذاری های مشخص شده، نتایج، نشان می دهد که براساس شاخصه های تأثیرگذار بر نقش تربیتی مربیان نظامی، این افراد باید جهت خودسازی دینی و اخلاقی، بر موارد مؤثر به صورت فردی همت بیشتری گمارده و آن مجموعه نیز با بازنگری نسبت به اولویت های سازمانی جهت ارتقای مربیان، برنامه ریزی های دقیق و موردنیاز را داشته باشد.

از جمله جنبش های نوین در حوزه حمل ونقل شهری که با هدف ارتقای جایگاه عابران پیاده در سطح شهر و کاهش تسلط اتومبیل مطرح شده است، سیاست های پیاده مداری و پیاده راه سازی هستند. در این میان نوع طراحی های اتومبیل محور در دهه های گذشته، منجر به وابستگی شدید مردم به وسایل نقلیه شخصی شده است که تغییر این سبک جا بجایی به الگوهای پیاده محور را با دشواری مواجه ساخته است. از همین رو، در پژوهش حاضر با هدف گزینش سیاست مناسب برای کاهش تسلط اتومبیل در بافت مرکزی شهر همدان سعی شده است تا با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی به مقایسه دو سیاست پیاده مداری (تقلیل تردد خودروهای شخصی) و پیاده راه سازی (حذف کامل خودروهای شخصی) در داخل رینگ مرکزی شهر همدان پرداخته شود. معیارها و شاخص های ارزیابی این دو سیاست از منابع داخلی و خارجی استخراج شده و با توجه به شرایط وضع موجود محدوده با روش دلفی (30 کارشناس) مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد تأثیرگذارترین معیارها در سنجش ظرفیت پیاده گستری یک محدوده به ترتیب شامل «ساختار شبکه حمل ونقل»، «وضعیت ترافیک»، «شرایط اجتماعی»، «کاربری و فعالیت»، «ساختار کالبدی»، «شرایط طبیعی»، «ملاحظات اقتصادی» و «سیما و منظر» است که بررسی این معیارها در نمونه مطالعه، بیانگر برتری سیاست پیاده مداری نسبت به سیاست پیاده راه سازی است. در حقیقت این پژوهش نشان می دهد به سبب تأثیر منفی عواملی همچون شرایط طبیعی، ملاحظات اقتصادی، ساختار کالبدی و ... بر پیاده روی عابران در مرکز شهر همدان، نمی توان اقدام به حذف کامل خودروهای سواری از داخل بافت مرکزی شهر نمود. از همین رو، تلاش برای تقویت پیاده مداری در بافت مرکزی شهر از طریق کاهش وابستگی مردم به استفاده از وسایل نقلیه شخصی و نیز انتقال ترافیک عبوری از داخل بافت به رینگ پیرامونی، می تواند به نحو مؤثری میان تردد سواره و پیاده تعادل ایجاد کند و به رضایت عمومی بینجامد. بنابراین پیشنهاد می شود ضمن حفظ امکان دسترسی خودروهای شخصی تا مرکز بافت (میدان امام)، صرفاً با تبدیل میدان امام به یک فضای پیاده ارتباط خیابان های شعاعی داخل رینگ مرکزی قطع شده تا از این طریق سهم قابل توجهی از ترافیک غیرضروری (عبوری) داخل محدوده به رینگ پیرامونی منتقل شود.

در این پژوهش سعی گردیده که با استفاده از تکنیک پیشرفته تحلیل عاملی و ضریب همبستگی اسپیرمن رنک به تحلیل شاخص های توسعه در شهرستان های استان همدان پرداخته شود. رویکرد پژوهش از نوع کمی ـ تحلیلی بوده است، شاخص های مورد بررسی 57 متغیر ترکیبی بوده است. نتیجه حاصل از به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی تقلیل 57 متغیر پژوهش به 5 عامل نهایی بوده، این 5 عامل حدود 475/90 درصد واریانس جامعه را تفسیر و توضیح می دهد. سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان با استفاده از مدل همبستگی اسپیرمن رنک به ترتیب عبارت است از : سطح اول توسعه: شهرستان های اسدآباد و رزن سطح دوم توسعه: شامل شهرستان های همدان، ملایر، نهاوند و کبودرآهنگ سطح سوم توسعه: شامل شهرستان های بهار و تویسرکان بعد از اعمال شاخص جمعیت و شاخص های خدماتی و مشخص شدن سطح توسعه اولویت های برنامه ریزی برای شهرستان های استان همدان عبارت است از : گروه اول: شامل شهرستان های بهار و تویسرکان گروه دوم: شامل شهرستان های همدان، ملایر، نهاوند و کبودرآهنگ گروه سوم: شامل شهرستان های اسدآباد و رزن