مصطفی ملکوتیان

همزمان با روند رو به تزاید تمایل کشورهای مختلف به استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی مورد نیاز خود، هند نیز جهت گیری سیاست انرژی خود در طی سال های اخیر را به سمت و سوی افزایش استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی مورد نیازش متمایل ساخته  است. سیاست مداران هندی برای نیل به این هدف گزینه های مختلفی را پیش روی خود مشاهده می کنند، گزینه هایی که انتخاب هریک از آنها به وسیله سیاست مداران هندی با توجه به اهمیت تامین امنیت انرژی برای این کشور می تواند تاثیرات معناداری را بر دیگر سیاست های هند به ویژه بر سیاست خارجی این کشور بر جای بگذارد.  لذا این پرسش مطرح می شود که بهترین گزینه برای تأمین گاز طبیعی مورد نیاز این کشور برای آینده چیست؟ در این مقاله ضمن بررسی و مقایسه گزینه های موجود برای تأمین گاز طبیعی مورد نیاز هند نشان می دهیم که بهترین گزینه برای تامین گاز طبیعی مورد نیاز این کشور، واردات گاز از طریق خط لوله انتقال گاز بین المللی به طور همزمان از مرزهای شمال شرقی (میانمار) و مرزهای غربی هند (ایران) است.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، کشور تازه استقلال یافته گرجستان با توجه به موقعیت جغرافیایی اش دروازه ورود به قفقاز نام گرفت. این موقعیت تاکنون تاثیری فوق العاده بر چگونگی روابط روسیه با این کشور و غرب داشته است؛ به گونه ای که در موضوع حمله نیروهای نظامی گرجستان به اوستیای جنوبی در سال 2008م. روس ها عکس العمل شدید از خود بروز دادند که غرب حامی گرجستان تصور وقوع آن را نداشت. این منازعه برغم تلاش های رسانه ای و عملی غرب به نفع روسیه تمام شد. پژوهش حاضر تاثیر موقعیت راهبردی گرجستان بر سیاست های فدراسیون روسیه در قبال این کشور و رقابت روسیه – غرب در موضوع گرجستان و برخی دیگر از مسائل راهبردی منطقه قفقاز را بررسی می کند.

رابطه ایران و آذربایجان، فراز و نشیب های گوناگونی را تجربه کرده است، دوره ای به همگرایی نزدیک شده و دوره ای نیز واگرا بوده است، در چنین فضایی، گفتمان های متفاوت در کشور آذربایجان شکل گرفته که باعث ایجاد محیط مستعدی برای رشد گروه های ضد جمهوری اسلامی ایران شده است همین امر باعث ایجاد فضای غبارآلود بین این دو کشور شده است، حال چه راهکارهایی در راستای همگرایی در روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد؟ در این سپهر، مقاله حاضر با تحلیل و تبیین عوامل و موانع همگرایی بین دو کشور تلاش کرده با بهره گیری از چارچوب نظری همگرایی با روش کتابخانه ای و میدانی، راهکارهایی برای همگرایی در روابط سیاسی دو کشور ارائه کند در نهایت در حوزه سیاسی راهکاره های تأسیس کمیته مشترک سیاسی، تأسیس مجمع سیاسی اکو، پیمان امنیتی، حمایت از تمامیت ارضی یکدیگر، ایجاد تعادل میان کشور آذربایجان و ارمنستان با حفظ رویکرد مثبت آذربایجان به ایران و خنثی کردن عملکرد ترکیه، عربستان و اسرائیل در آذربایجان را ارائه کرده است.

نحوه نگرش امام خمینی به مساله حکومت و نظام سیاسی و تاثیر دیدگاه سنتی یا مدرن بر نگرش ایشان همواره مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران بوده است؛ به طوری که برخی نگرش امام به دولت را سنتی و برخی دیگر مدرن می دانند. برای بررسی دقیق نگرش امام در این خصوص، یکی از بهترین شیوه ها، بررسی موضع امام درباره ارکان و عناصر اصلی تشکیل دهنده "دولت مدرن" یعنی حاکمیت، حکومت، سرزمین و ملت است. این بررسی جامعیت و برتری دیدگاه امام نسبت به دیدگاه غربی را نشان داده است.نحوه نگرش امام خمینی به مساله حکومت و نظام سیاسی و تاثیر دیدگاه سنتی یا مدرن بر نگرش ایشان همواره مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران بوده است؛ به طوری که برخی نگرش امام به دولت را سنتی و برخی دیگر مدرن می دانند.

بیداری اسلامی، ریشه در ارتباطات نوین غرب با جهان اسلام دارد؛ اما اینکه ایران به چه میزان از این پدیده اثرپذیرفته است، مبهم باقی مانده؛ چراکه که از سوی محققین، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال تحقیق این است که ج.ا.ا برای ارتقاء جایگاه بین المللی خود، چه راهبردهایی را براساس فرصت ها و تهدیدها، قوت ها و ضعف های بیداری اسلامی می تواند اتخاذ نماید؟ هدف این تحقیق نیز شناخت رابطه بین بیداری اسلامی و جایگاه بین المللی ج.ا.ا و چگونگی ارتقاء آن بوده است. در این پژوهش، از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده و با استفاده از مدل تحقیقی « swot » این رابطه مورد بررسی قرار گرفته است. شرایط، دلالت بر آن دارد که موقعیت ج.ا.ا در وضعیت موجود در نقطه تهاجمی معطوف به فرصت است و در آینده با ارتقاء آن در نقطه تهاجمی معطوف به قدرت قرار خواهد گرفت. نقطه ای که ایران را برخوردار از به دست آوردن ابتکار عمل وسیع در سطح منطقه می نماید.

ایدئولوژی در فرآیند جنبش ها و نهضت ها نقش مهمی دارد و در دنیا موتور محرک بسیاری از تحولات فکری و سیاسی بوده است. در جهان اسلام و ایران نیز ایدئولوژی اسلامی نقش مهمی در تحولات سیاسی دوران معاصر داشته است. اما این ایدئولوژی چرا و چگونه شکل گرفت؟ به نظر می رسد مهم ترین معیارها در شکل گیری این ایدئولوژی متاثر از اندیشه های سیدجمال الدین اسدآبادی بوده است. وی دوری از اسلام را سبب انحطاط مسلمین دانست و برای اولین بار سعی نمود ایمان دینی و اسلام را تبدیل به ایدئولوژی نموده و آن را وارد زندگی مردم نماید. او معیارهایی را برای این ایدئولوژی تبیین و ارائه داد که دیری نپائید منجر به رنسانسی در ایران و جهان اسلام گردید و تقریباً عمده قیامها و نهضتهای اصلاحی و اسلامی را تا انقلاب اسلامی تحت تاثیر خود قرارداد. در این مقاله از روش «تحلیل محتوا» و تجزیه و تحلیل داده ها براساس آن، استفاده شده است.

موج جدید بیداری اسلامی در عصر حاضر، حاوی نظم نوینی در خاورمیانه است که هژمونی امریکا را در منطقه، دچار فروپاشی کرده است. مسئله اصلی، آن است که پدیده بیداری اسلامی همچون تمامی جنبش ها و نهضت ها با آسیب ها، فرصت ها و چالش هایی مواجه است. عدم بهره وری از فرصتها، تهدیدات اضمحلال این تحول شگرف را به همراه دارد. بدین خاطر نوشتار حاضر با تبیین فراز و فرود پدیده بیداری اسلامی در کشورهای اسلامی، به برون رفت از چالش های پیش روی این حرکت عظیم، با تمرکز بر نقش هدایتگرانه علمای اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری، پرداخته است. یافته های تحقیق با روش توصیفی تحلیلی، گویای آن است که علمای اسلام با بستر سازی گفتمان فکری اسلامی در جامعه، زمینه رشد بینش سیاسی آحاد جامعه را تقویت نمودند و آنها را متوجه حقوق فطری خویش ساختند. این مهم، آغازگر مطالبه گری و قیام مردم علیه حاکمان جور در برخی کشورها گردید.

سرعت و شتاب تحولات در دوره حاضر به گونه ای است که بسیاری از تحلیلگران، این دوره را آخرالزمان و تحولات آن را مبتنی بر موعودگرایی و در راستای نزدیک شدن به دوره ظهور ارزیابی می کنند؛ و البته گستره این تحولات در جهان اسلام و به ویژه غرب آسیا و نیز جهان مسیحیت و یهود به ویژه در امریکا و غرب چشمگیرتر است؛ لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از منابع کتابخانه ای و بعضًا رسانه ای مهم ترین تحولات آخرالزمانی در جبهه غرب معاصر به ویژه امریکا را بررسی نموده و از این طریق زمینه پژوهش در مسئله «نقش نزاع ایدئولوژیک در عرصه موعودگرایی در تقابل انقلاب اسلامی و غرب» را فراهم آورد؛ نتایج این پژوهش نشان می دهد بازتعریف مفهوم انتظار مسیحا به تلاش و فعالیت و اقدام جمعی برای زمینه سازی ظهور مسیحا و ترویج گسترده آن و در پی آن پدیده صهیونیسم، اشغال فلسطین و حمایت های همه جانبه آمریکا و دولت های غربی از اسرائیل، شکل گیری جریان مسیحیت صهیونیست یا همان صهیونیسم مسیحی، حضور ملموس مسیحاباوری در ادبیات سیاسی سیاست مداران و اندیشمندان غرب معاصر به ویژه امریکا، پدیدآمدن مراکز و سازمان های متعدد فکری، فرهنگی و سیاسی براساس موعودباوری، تولید انبوه آثار هنری و رسانه ای در راستای موعودباوری، تدوین قوانین براساس مسیحاباوری، اسلام ستیزی با تکیه بر آموزه مسیحا و معرفی حضرت مهدی (عج) به عنوان آنتی کریست یا همان ضدمسیح، مشروعیت بخشی به ایران ستیزی براساس مقوله نجات و منجی و مانع ظهور معرفی نمودن ایران و ارتقاء کلان مطالعات معطوف به منجی در غرب معاصر با محوریت امریکا از جمله مهم ترین تحولات آخرالزمانی مبتنی بر موعودگرایی در آمریکا و غرب معاصر است.

الگو در اصطلاح عبارت است از: فرایندی که از مبانی و اصول آغاز می شود و درنهایت، راهبرد رسیدن به هدف را ترسیم می کند. موضوع انسان شناسی یکی از مباحث سه گانه ای است که در ترسیم مبانی الگو مطرح می شود. پژوهش حاضر به دنبال طراحی الگوی مذاکره با دشمن براساس انسان شناسی امام خمینی+ است که در کتاب جنود عقل و جهل تبیین شده است. در پژوهش حاضر، نگارندگان می کوشند تا با استفاده روش توصیفی تحلیلی در قالب مطالعات کتابخانه ای و با استناد به خاطرات شفاهی کارگزاران مذاکره کننده با دشمن در مذاکرات بعد انقلاب اسلامی ایران، ابعاد مسئله را مورد بررسی قرار دهند. فرضیه پژوهش آن است که مبانی انسان شناسی امام خمینی+ نقش محوری در طراحی الگوی تراز مذاکره با دشمن را داراست. ازسوی دیگر این مبانی مستظهر به تجارب تاریخی مذاکرات از ابتدای انقلاب اسلامی تا زمان حاضر است.

خاورمیانه از جایگاه و اهمیت ویژه ای در نظام جهانی برخوردار است. تحولات اخیر (جنبش های مردمی دینی) در این منطقه ژئوراهبردی، تاثیر شگرفی در معادلات نظام جهانی، به ویژه منطقه ای داشته است. متاثر از تحولات اخیر، جایگاه راهبردی امریکا به عنوان هژمون با منافع ملی در گستره جهانی و جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرت منطقه ای، دچار تغییر و تحولات زیادی شده است. این پژوهش به دنبال بررسی و تجزیه و تحلیل تاثیر این تحولات در وزن و جایگاه راهبردی ایران و امریکا به عنوان دو رقیب راهبردی در خاورمیانه است. یافته های این پژوهش بر این مبناست که تحولات اخیر در راستای شکل گیری حکومت هایی مردمی دینی با محوریت اسلام در جریان است. با توجه به ماهیت مردمی اسلامی این انقلاب ها، جایگاه و وزن راهبردی ایران در منطقه (با توجه به اهداف و ماهیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران) رو به فزونی است و در نتیجه، قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه تقویت خواهد شد؛ در مقابل، جایگاه و وزن راهبردی امریکا در منطقه در حال نزول است که در نتیجه آن، روند هژمونی گرایی امریکا در منطقه افول پیدا خواهد کرد.