اکبر ایرانی

پس از پیدایش تمدن اسلامی، دانشمندان ایرانی که در شکل گیری آن نقش مهمی داشتند، آثار خود را به زبان های عربی و فارسی نوشتند. برخی از این آثار را دانشمندان دیگر از فارسی به عربی یا بالعکس ترجمه کردند و در مواردی هم خود نویسندگان به ترجمه یا تألیف دو باره اثر خویش به زبان دیگر، پرداختند. از سوی دیگر، در عصر حاضر، پژوهشگران متون اسلامی به هنگام تصحیح متون از ترجمه های آن ها نیز بهره گرفته و بدین ترتیب بر دقت و کیفیت کار افزوده اند. در این مقاله پس از اشاره به سهم دانشمندان ایرانی در حوزه تمدن اسلامی و آثار آن ها، نمونه هایی از ترجمه های یاد شده معرفی خواهند شد. در ادامه بحثی در باره برخی از تلاش های پژوهشگران ایرانی در تصحیح متون و جایگاه آن ها در تحقیقات اسلامی و ایرانی مطرح می شود و نمونه هایی از استفاده مصححان ایرانی از ترجمه متون در تصحیح متن (به ویژه در شناسایی افتادگی ها یا قرائت های دشوار) نیز ارائه خواهد شد.

در این مقاله اهمیت و سودمندی چاپ نسخه برگردان نسخه های خطی مطرح شده و نویسنده کوشیده است با ذکر نمونه هایی از متون این سودمندی ها را به ویژه در زمینه های واژه شناسی، شناخت تصاویر نسخه ها، اهمیت هنری آن ها، و در دسترس قرار گرفتن اصل متن ها بررسی کند. در ادامه مواردی از آسیب شناسی چاپ این متن ها و لزوم ارزیابی جدی نسخه ها پیش از چاپ و نیز اولویت های مهم در چاپ نسخه ها ذکر شده است.