فریدون قاسم زاده

دولت الکترونیکی (E- Government) عبارت است از بکارگیری تکنولوژی اطلاعات توسعه دولت؛ به منظور ارائه اطلاعات و خدمات به مردم شرکت های تجاری کارکنان و سایر دوایر دولتی با سهولت بیشتر و کیفیت بهتر. دولت الکترونیکی که ایجاد آن وابستگی زیادی به استفاده دوایر دولتی از شبکه اینترنت برای ارائه اطلاعات و خدمات دارد منجر به تبدیل دولت موجود به دولت ساده؛ اخلاقی؛ مسوولیت پذیر؛ پاسخگو و شفاف و به طور خلاصه دولتی هوشمند (SMAR) خواهد شد. در این مقاله پس از تعریف دولت الکترونیکی و تبیین کاربردهای اصلی آن شامل دولت با شهروندان (G2C) دولت با شرکت های تجاری (G2B) دولت با کارکنان (G2E) و بالاخره دولت با دولت (G2G) وضعیت دولت الکترونیکی در وزارتخانه های ایران مورد بررسی قرار می گیرد و یک طرح پنج مرحله ای برای پیاده سازی دولت الکترونیکی در ایران پیشنهاد می گردد. این برنامه با پیاده سازی سایت مرجع دولتی (E-Government Portal) که به عنوان پنجره های واحد (Single Window) برای مردم به خدمات دولتی عمل می نماید آغاز می گردد با حضور فعال کلیه دوایر دولتی بر روی اینترنت برای ارائه خدمات و به دنبال آن ایجاد امکان تعامل و تراکنش مالی توسط دستگاه های دولتی (از قبیل دریافت مالیات؛ هزینه آب و برق و جریمه و غیره) تکامل می یابد و نهایتا به ایجاد سازمان های مجازی دولتی که تنها در فضای سایبرنتیکی وجود دارند و هدف اصلی از آنها ایجاد سهولت و سرعت هر چه بیشتر در ارائه خدمات دولتی به مردم است خاتمه پیدا می کند. در مرحله نهایی که اصطلاحا Agency Centric نامیده می شود به صورت یکجا از طریق اینترنت دریافت می کنند. مرحله ای که پیشرفته ترین سطح تکوین دولت الکترونیکی در یک کشور است.

آنچه که امروزه بعنوان یک ضرورت براى مدیران به اثبات رسیده است، لزوم استفاده از مدیریت استراتژیک جهت ادامه حیات در محیط هاى پیجیده و متغیر کنونى مى باشد. مدیریت استراتژیک عبارتست از تدوین استراتژى مناسب جهت تحقق اهداف بلند مدت در شرایط متحول و متغیرکارى. فرآیند مدیریت استراتژیک شامل مراحل تدوبن، اجرا و ارزیابى استرا تژى مى باشد. در مرحله تدوین، ابتدا موقعیت استراتژیکى یک شرکت شناسایى مى شود و سپس استرسم منطقه راتژى متناسب با آن موقعیت تعریف مى گردد. عمده کار این مقاله مربوط به قسمت اول مرحله تدوین استراتژى یعنى شناسایى موقعیت استراتژیکى مى باشد. روش موجود براى تعیین موقعیت استراتژیکى، روش swot در قالب تجزیه و تحلیل محیط داخلی و خارجی که معمولا کار زمانبری است در این مقاله تکنیکی جدید و ابتکاری تحت عنون تکنیک چهار مرحله ای دلتا در جهت شناسایی موقعیت استراتژیکی معرفی میگردد مراحل چهار گانه این تکنیک عبارتند از غربال سازی شاخص ها مدل دلتا اولویت بندی شاخص ها ی تایید شده با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP )رسم منطقه موجه تار عنکبوتی برای استراتژیهای مدل دلتا و تعیین موقعیت استراتژیکی در نمودار سه بعدی در ضمن این تکنین بر اساس مدل دلتا طراحی شده است .

اهداف محوری در برنامه های توسعه از قبیل افزایش تولید فولاد ، افزایش تولید انرژی و ... غالباً با اجرای یک طرح یا پروژه قابل دستیابی نیست و برای تحقق آنها یک یا چند مجموعه از طرحها و پروژه های عمرانی باید به صورت هماهنگ اجرا شود. به عنوان مثال در برنامه پنجساله اول، مجتمع فولاد مبارکه به همراه طرحهای سنگ آهن گل گهر ،سنگ آهن چادر ملو ، سنگ آهن حوض ماهی ، اتصال چادر ملو به شبکه راه آهن ، خانه های سازمانی گل گهر ، گاز رسانی به فولاد مبارکه و راه آهن فولاد مبارکه موجبات تحقق بخشی از هدف محوری افزایش تولید فولاد را فراهم خواهد ساخت. عدم اجرای هماهنگ طرحهای موجود در یک مجموعه می تواند عوارض منفی از قبیل : به تعویق افتادن زمان بهره برداری ازطرح اصلی ، ایجاد مشکلات اجرایی در بهره برداری از طرح اصلی ، افزایش هزینه ها و کاهش بار خود اتکایی طرح و یا ایجاد مشکلات مدیریتی در دوران بهره برداری را به دنبال داشته باشد. برا ی ایجاد هماهنگی در اجرای مجموعه ای از طرحهای مرتبط با هم به گونه ای که هر طرح در موعد مقرر و هماهنگ با سایر طرحهای مجوعه و با صرف حداقل هزینه و زمان به اتمام برسد ، به یک سیستم کنترل مرکزی نیاز است. با توجه به عدم وجود سیستمی برای کنترل مرکزی مجموعه طرحهای مرتبط با هم درکشور و نظر به اهمیت وجود چنین سیستمی برای تحقق اهداف محوری در برنامه های توسعه ، سیستم مزبور با استفاده از مبانی نظری موجود در زمینه های کنترل مدیریت و کنترل پروژه و با توجه به اوضاع موجود کشور طراحی گردیده که در زیر به صورت کلی به شرح آن می پردازیم : هر چند سیستم کنترل مورد نظر برای استفاده در سازمان برنامه ، که عهده دار هماهنگی طرحها و پروژه های توسعه در کشور است، طراحی گردیده ولی از آنجا که این سیستم به انواع از طرحها و پروژه ها منحصر نیست و جنبه عمومیت دارد، سیستم مزبور با تغییرات جزئی می تواند در تمام مراکزی که طرحها و پروژه های بهم مرتبط زیاد را بطور همزمان در دست اجرا دارند مانند شرکت راه آهن ، شرکت گاز ، سازمان صنایع ملی ، سازمان صنایع دفاع و ... مورد استفاده قرار گیرد.

آن چه امروزه به عنوان یک ضرورت برای مدیران به اثبات رسیده، لزوم استفاده از مدیریت راهبردی جهت ادامه حیات در محیط های پیچیده و متغیر کنونی است. مدیریت راهبردی عبارت است از: تدوین راهبرد مناسب جهت تحقق اهداف بلند مدت در شرایط متحول و متغیر کاری.تمرکز اصلی این مقاله بر قسمت اول مراحل مدیریت راهبردی (مرحله تدوین راهبرد) یعنی شناسایی موقعیت راهبردی است.در این مقاله تکنیکی جدید تحت عنوان تکتیک چهار مرحله ای دلتا در جهت شناسایی موقعیت راهبردی معرفی می گردد. مراحل چهار گانه این تکنیک عبارتند از: غربال سازی مدل دلتا، اولویت بندی شاخص های تأیید شده با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، رسم منطقه موجه تار عنکبوتی برای راهبردهای مدل دلتا و تعیین موقعیت راهبردی در نمودار سه بعدی. در ضمن این تکنیک بر اساس مدل دلتا طراحی شده است.

مدل کسب وکار از دسته مفاهیمی محسوب می شود که در طی سالیان اخیر توجه روزافزونی را به خود جلب کرده است. با توجه به گرایش روز افزون کاربران تلفن همراه در ایران به اینترنت همراه، خدمات مبتنی بر اینترنت همراه مورد استقبال کسب وکارها و بنگاه های خدماتی و مشتریان آنها قرار گرفته است. یکی از چالش های این بنگاه ها انتخاب مدل کسب وکار مناسب است. با توجه به اهمیت انتخاب مدل کسب و کار مناسب در موفقیت یک بنگاه اقتصادی، لازم است، شرکت های ارائه دهنده اینترنت همراه در ایران نیز توجه ویژه ای به ارائه ی اینترنت همراه و گسترش آن داشته باشند. این موضوع زمینه ای شد تا مدل کسب وکار مناسب برای بنگاه های ارائه دهنده اینترنت همراه در ایران در این پژوهش بررسی شود؛ از این رو، سؤال اساسی این پژوهش عبارت است از اینکه مدل کسب وکار مناسب برای بنگاه های ارائه دهنده اینترنت همراه در ایران چیست؟ برای پاسخ به این سؤال، پژوهش حاضر شکل گرفت. در این پژوهش که از نظر استراتژی پژوهش، کیفی و از نظر هدف، کاربردی توسعه ای است پس از مرور ادبیات، مدل های کسب وکار موجود برای بنگاه های ارائه دهنده اینترنت همراه و معیارهای انتخاب مدل کسب وکار مناسب شناسایی شدند. آنگاه با توجه به عوامل فردی، اجتماعی، فنی، اقتصادی و سازمان، به عنوان عوامل مؤثر بر انتخاب مدل کسب وکار اینترنت همراه و تکنیک AHP، مدل کسب وکار پرداخت برای ارائه ی خدمت از میان مدل های موجود به عنوان مناسب ترین مدل برای این حوزه در ایران شناسایی شد..