مهدی زمانی مزده

هر علت اصلی عدم پیاده سازی راهبردها در سازمان ها، شرایط متغیر و وجود عدم قطعیت در بازارها است. از جمله راهکارهایی که در سالهای اخیر جهت رفع مشکل فوق مورد بحث قرار گرفته است، دوسوتوانی سازمانی است که به توانایی استفاده ی ماهرانه از دو قابلیت کلیدی سازمانی، که به آنها اکتشاف و بهره برداری گفته می شود، می پردازد. از آنجایی که هدف از ایجاد تغییر راهبردی (و نوآوری راهبردی به عنوان نوعی تغییر راهبردی) در سازمان، همراستا کردن مدل کسب و کار و سیستم سازمانی جهت اجرای هر چه بهتر راهبردهای سازمان است، بررسی جایگاه دوسوتوانی سازمانی در نوآوری راهبردی امری مهم تلقی می شود. امروزه بسیاری از معضلات سازمان ها به عدم وجود نوآوری در تمام سطوح سازمانی مربوط بوده و عدم وجود نوآوری راهبردی در سطح کلان سازمان ها نیز از جمله مهم ترین مشکلات سازمان ها محسوب می شود. مطابق با پژوهش های انجام گرفته در ادبیات سازمان، بسیاری از سازمان های سنتی و سلسله مراتبی بیشتر منابع خود را صرف بهره برداری از منابع در دسترس خود می کنند در حالی که بسیاری از سازمان های نوپا منابع خود را به امر اکتشاف اختصاص می دهند. در این مقاله با بررسی ابعاد مختلف نوآوری راهبردی و دوسوتوانی سازمانی، به دنبال یافتن رابطه ی این دو پارادایم هستیم و تلاش می کنیم تا با بسط مفاهیم مرتبط با هر دو موضوع، راه را برای انجام پژهش های گسترده تر در این حوزه هموار کنیم. روش مورد استفاده از نوع مروری-توصیفی است و بدین منظور تعدادی از پژوهش های انجام شده در هر دو زمینه مورد مطالعه قرار گرفته اند و تلاش گردیده تا جایگاه دوسوتوانی سازمانی در نوآوری راهبردی تعیین شود.

خلاقیت و نوآوری به واسطه نقشی که در خلق ارزش برای سازمان ها داشته و یکی از ارکان انطباق با تغییرات محیط محسوب می شود، یکی از محورهای پژوهشی مورد علاقه پژوهشگران است. از طرفی از شهود بعنوان یکی از روش های دستیابی به خلاقیت نام برده و برخی محققین شهود را منبع خلاقیت های بشری عنوان کرده اند. پژوهشگران چهار سبک تفکر شهودی عاطفی، استنباطی، انتزاعی و تصویر بزرگ شناسایی کرده اند. هدف پژوهش، بررسی تاثیر سبک های تفکر شهودی بر خلاقیت در یک سازمان بزرگ خصوصی است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی و پیمایشی است. بمنظور جمع آوری داده ها برای بررسی فرضیه های پژوهش، پرسشنامه ای با 29 گویه برای سنجش سبک های تفکر شهودی و 50 گویه برای بررسی خلاقیت کارکنان، بین 280 نفر از کارکنان سازمان توزیع شد. از این بین 261 پرسشنامه قابل قبول عودت داده شد. در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های همبستگی و رگرسیون مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش مشخص شد که تمامی سبک های تفکر شهودی با خلاقیت رابطه مثبت و معنادار دارند و از میان سبک های تفکر شهودی، شهود تصویر بزرگ دارای بیشترین اثر و شهود استنباطی دارای کمترین تاثیر بر خلاقیت در سازمان مورد بررسی است.

عملکرد به چتری تشبیه می شود، که تمامی مفاهیم حائز اهمیت برای دستیابی به موفقیت و انجام فعالیت ها در سازمان را پوشش می دهد؛ بنابراین ارزیابی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با وجود ارائه الگوهای مختلف، هنوز جای خالی الگویی جامع، متمرکز بر اهداف راهبردی، دارای قابلیت پوشش تمام موضوع های کلیدی مورد نظر مدیران و همچنین امکان ارزیابی نوآوری های راهبردی سازمان، احساس می شود. این پژوهش با هدف طراحی الگوی توصیف شده انجام شد. برای این منظور، ابتدا با تحلیل مفهومی و فلسفی، مهمترین ویژگی های یک الگوی مطلوب از مطالعات کتابخانه ای استخراج گردید و پس از طرح در گروه کانونی در قالب 5 ویژگی کلی دسته بندی شد. در ادامه با مطالعه 30 الگوی ارزیابی عملکرد  و با استفاده از روش تحلیل تطبیقی (در دیدگاه سیستمی) الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد سازمانی با 4 لایه ورودی، فرایندها، خروجی و پیامدها طراحی گردید. با توجه به اینکه در دیدگاه سیستمی، تاکید بر هماهنگی و ارتباط بین اجزا است، الگوی منطق نیز برای پررنگ تر شدن بعد جامعیت و سلسله مراتبی بودن الگو مورد استفاده گرفت. برای اعتبارسنجی در مرحله اول، روش هدفمند و قضاوتی مبتنی بر شناخت و خبرگی استفاده شد. در مرحله دوم الگوی اصلاح شده در 21 رده راهبردی سازمان، ارزشیابی عملیاتی گردید. روایی سوال های پرسش نامه پس از پیاده سازی آزمایشی در 3 رده سازمانی بررسی و تایید شد. میانگین امتیازهای پرسش نامه، مقبولیت 78 درصدی مدیران و صاحب نظران را در کل سازمان به همراه داشت.

یک سازمان برای انجام امر مهمی نظیر ارزیابی عملکرد از جوانب مختلف آن نیازمند ابزارهایی می باشد. یکی از مهم ترین این ابزارها که در بسیاری از تحقیقات به آنها اشاره شده و به عنوان محوریت معیارهای ارزیابی عملکرد شناخته شده است شاخصه های کلیدی عملکرد است. تحقیق حاضر با در نظر گرفتن شکاف های اشاره شده به دنبال تطبیق اهداف و نتایج کلیدی با شاخصه های کلیدی و تاثیر آن بر پایداری موفقیت یک سازمان می باشد که مشابه چنین تحقیقی بر اساس مرور ادبیات انجام شده توسط محقق به ندرت مشاهده گردیده است. لذا در پایان محقق به دنبال پاسخ به این پرسش کلیدی است که تطبیق پذیری اهداف با شاخص های کلیدی عملکرد و تاثیر آن بر پایداری موفقیت سازمان چگونه است؟ تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات توصیفی تحلیلی می باشد ضمن اینکه نوع تحقیق دارای ماهیت آمیخته می باشد که هم از تکنیک های کیفی و هم از تکنیک های آماری در انجام آن استفاده شد. در نهایت نتایج تحلیل داده ها نشان داد گرایش به نوآوری اداری و فرایندی بر عملکرد و موفقیت سازمان؛ تأثیرگذار است.

فناوری ها با توسعه ی روزافزون، باعث ظهور فرصت های جدیدی می شوند. در حال حاضر با توجه به پیش بینی های انجام شده توسط کارشناسان جهانی، انقلاب صنعتی چهارم از سال 2015 میلادی شروع و در سال 2030 میلادی به نقطه اوج خود خواهد رسید. بر اساس تئوری قابلیت پویا و ادبیات موجود، این مقاله به طور تجربی اثرات فناوری های نوظهور جدید انقلاب صنعتی چهارم را بر منابع انسانی بررسی می کند. در واقع ما می خواهیم بدانیم که آیا ظهور صنعت 4.0 یک چالش ضروری است یا خیر؟ آیا می توان به آن بی اهمیت بود و تاثیرات ان بر روی منابع انسانی و سازمان را نادیده گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از شش شرکت در ایران از طرح تحقیق توصیفی با روش تحلیل کیفی قیاسی (DQA) استفاده شده است. مطابق با دو فرضیه استنباط شده در مطالعه ما، نتایج در وهله اول تأیید کرد که فناوری های نوظهور جدید انقلاب صنعتی چهارم تأثیر مثبتی بر بهره وری منابع انسانی دارند. ثانیاً، فناوری های نوظهور جدید چالش های منفی بالقوه ای بر منابع انسانی از نظر بیکاری در آینده دارند. ما تشخیص دادیم که صنعت 4.0 هنوز در مرحله توسعه است و در این مرحله نظرات متضادی درمورد آن وجود دارد. اما پیشنهاد ما این است که صنعت 4.0 یک چالش ضروری است و به مطالعات تحقیقاتی بیشتری نیاز دارد تا بتوان در مورد آن نظر داد.