مریم طاووسی

برخی از دانشمندان علوم قرآنی در سده اخیر، نظریه «نظام زوجی سوره های قرآن» را ارائه نموده اند. این نظریه، به ارتباط وسیع و ضروری بین دو سوره از قرآن کریم می پردازد. این پژوهش با هدف نمایاندن انواع روابط متنی بین زوج سوره فتح و حجرات سامان یافته و به دنبال پاسخ به پرسش هایی از این دست است که آیا طرح دیدگاه نظام زوجی سوره ها ذوقی و سلیقه ای است یا اینکه می توان با شواهد متنی از آن دفاع نمود؟ و آیا این نظریه این ظرفیت را دارد تا در قرآن شناسی جدی تلقی شود؟ بر این اساس کوشیده تا پیوند لفظی و معنایی این دو سوره را بیش از پیش به نمایش گذارد و نشان دهد که چگونه می توان با چنین نگاهی به فهمی عمیق تر و دقیق تر از هر دو سوره دست یافت. بر این اساس، این نوشتار پس از طرح اجمالیِ مبانی نظری مباحث، به طرح و تبیین انواع مختلفی از ارتباط در این دو سوره پرداخته و این فرضیه را تقویت می کند که این دو سوره ساختاری قرینه گون داشته و دو روی یک سکه اند و بیشتر ارتباطات این دو سوره را موضوعات مشترکی تشکیل می دهند که در هر   یک از این دو سوره از دو زاویه متفاوت به آن ها پرداخته شده؛ به گونه ای که مکمل یکدیگر هستند.

پیشوندها و پسوندها از مهم ترین واژه هایی است که در ساخت لغات جدید، زبان شناسان را یاری می کند که در ساخت اسم، صفت و قید نقشی بسیار اساسی و باارزش ایفا می کند و به عنوان یکی از عناصر مهم در واژه سازی زبان فارسی، بخشی مهم از این بار سنگین را با شایستگی تمام بر دوش می کشد و در زمان بسیار کوتاه با ساختن هزاران واژه تخصصی و علمی، از یک سو، واژگان زبان فارسی را بیش از پیش غنی می سازد و از سوی دیگر با ایجاد سدی محکم، زبان فارسی را از هجوم اصطلاحات بیگانه تا حدودی مصون نگه می دارد. بررسی پسوندهای صفت ساز در شاهنامه فردوسی که خزانه لغت و گنجینه فصاحت زبان فارسی است، برای کلمه سازی صحیح صفت و معین کردن قالب های تاریخی کلمه سازی صفت بسیار ضروری می نماید. پژوهنده در پژوهش پیش رو نشان می دهد که فردوسی در کلمه سازی صفت از پسوندها بسیار ماهرانه استفاده کرده است و از قریب به 26 پسوند صفت سازی بهره برده است که از آن ها معانی بسیار گوناگونی افاده گردیده است.

هدف اصلی پژوهش، مطالعه تطبیقی وبگاه کتابخانه های دانشگاهی ایران و ایالت متحده آمریکا از منظرکسب بازدیدکاربران به واسطه ی رسانه های اجتماعی بوده است. تحقیق حاضر از حیث هدف، کاربردی محسوب می گردد و با رویکرد اکتشافی انجام شده است. جامعه پژوهش تعداد ۲۱ وبگاه کتابخانه مرکزی یا دیجیتالی دانشگاه های دولتی ایران وابسته به وزارت علوم واقع در شهرهای بزرگ ایران شامل تهران، اصفهان، مشهد، تبریز و اهواز و ۱۶ وبگاه کتابخانه دانشگاهی واقع در ایالت متحده آمریکا بودند.مطالعه با روش پیمایشی توصیفی و به صورت مقطعی در بازه زمانی سه ماهه ی فوریه ، مارس و آوریل سال ۲۰۱۹ میلادی با ابزار مشاهده مستقیم در پایگاه هوشمند تحلیل رفتارکاربران «سیمیلاروب» انجام شد. یافته ها نشان داد ، در ایران میزان ۱۹٪ و در ایالت متحده آمریکا میزان ۱۰۰٪ از کل تعداد وبگاه های کتابخانه های دانشگاهی ،از طریق رسانه های اجتماعی ، کاربران را جذب کرده بودند. میزان بازدیدکاربران (کلیک ) به وسیله رسانه های اجتماعی از وبگاه کتابخانه های دانشگاهی در ایران حداکثر تا ۳٪ از کل بازدیدها از وبگاه کتابخانه مشاهده شد که این رقم در مورد ایالت متحده آمریکا حداکثر تا ۱٪ از کل بازدیدها بود( به استثنای وبگاه کتابخانه دانشگاهی ام آی تی که این رقم ۱۱٪ مشاهده شد ). به ترتیب اولویت، رسانه های اجتماعی «فیس بوک»،«یوتیوب» ،«توییتر» ،«ردیت» ، «ریسرچ گیت» و «پینترست» به عنوان برترین رسانه هایی که وبگاه کتابخانه های دانشگاهی امریکا از طریق آنها ، بازدید وبی، کسب می نمایند، شناسایی شدند.

از جمله مطالعات میان رشته ای قرآن کریم، مطالعاتی است که در آن با دانش زبان شناسی نوین به بازشناسی لایه زبانی قرآن کریم پرداخته می شود. یکی از مباحث زبان شناسی نقش گرا، نظریه انسجام متنی است. این نظریه عواملی که اجزاء تشکیل دهنده متن را به هم مرتبط می سازد و سبب انسجام وهماهنگی آن می شود، بررسی می کند. مقاله حاضر به کاربست این مطالعات بر سوره حجرات با استفاده از روش تحلیلی_توصیفی پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ابزارهای آفریننده انسجام متنی در این سوره به سه دسته تقسیم می شوند: عامل واژگانی، عامل دستوری و عامل پیوندی. مهمترین عامل انسجام بخش در این سوره، عامل واژگانی است، در این میان، واژه «الله» با 27 مرتبه و واژه «رسول» با 5 بار تکرار نقش اصلی را در سوره دارد. از نتایج این پژوهش می توان به توسعه روش های زبان شناسی در دانش تناسب آیات قرآن، همچنین پاسخ گویی به شبهات مستشرقان درباره ناسازگاری و چندلایگی متن سوره های قرآن و همچنین ارائه یک روش در یافتن محور موضوعی سوره های قرآن کریم اشاره کرد.

هدف: با عنایت به افزایش روزافزون بازاریابی دیجیتال، پژوهش حاضر با هدف تحلیل وبگاه کتابخانه دانشگاه های ایران از منظر بهینه سازی موتورجستجو(سئو)ی گوگل، انجام شد. شناسایی مولفه های سئو نیز از اهداف ضمنی پژوهش بود. روش شناسی: تعداد 30 مولفه موثر بر سئوی گوگل، با استفاده از توافق میان دو ابزار آنلاین هوشمند تحلیل سئوی «سئو سایت چک آپ» و «سئو پی تایمر»، با ضریب پایایی 0.77، حاصل شد. تعداد 17 مولفه نیز با کمک متون و روش کتابخانه ای شناسایی شد (تعداد 12 مولفه در هر دو روش، مشترک بودند). جامعه پژوهش مشتمل بر تعداد 42 وبگاه کتابخانه دانشگاه های دولتی ایران وابسته به وزارت علوم واقع در کلان شهرهای ایران بودند. ابزار گرداوری داده ها، پایگاه های تحلیلی آنلاین «سئوپی تایمر»، «آ اچ رفز» و «سیمیلاروب» و «کنسرسیوم دبلیوتری» بودند (علاوه بر چک لیست و مولفه های شناسایی شده). اعضای جامعه از منظر 34 مولفه قابل سنجش به وسیله ابزارهای دگرسنجی تحلیل سئو (عدم نیاز به اینکه فرد تحلیگر وبسایت، مدیر همان وبسایت باشد) تحلیل شدند (مطالعه مقطعی: شش ماه ابتدای سال 2020 میلادی). از نرم افزارهای «اکسل» و «لایبرآفیس کلک»، جهت تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: هیچ یک از وبگاه های کتابخانه دانشگاه های ایران، نمره سئوی نهایی مطلوب 75 از 100 را کسب نکردند. تنها 33 درصد از وبگاه کتابخانه دانشگاه های ایران، مولفه موثر بر سئوی «گواهی امنیت دیجیتال» را رعایت کرده بودند. به ترتیب اولویت، وبگاه های کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف، کتابخانه دیجیتالی دانشگاه شهید بهشتی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی از منظر مولفه های موثر بر سئوی گوگل، در صدر قرار گرفتند. اتصال وبسایت، به شبکه های اجتماعی مانند«لینکدین» و «فیس بوک» و «اینستاگرام»، جهت ارتقای نمره سئوی گوگل لازم است اما کافی نیست (تنها یک مولفه موثر بر سئو). نتیجه گیری: مولفه های موثر بر سئوی موتور جستجوی گوگل را می توان به دو گروه تقسیم کرد. دسته اول توسط مدیران وبگاه کتابخانه، قابل تنظیم هستند(مشتمل بر 29 مولفه سیاهه وارسی محقق ساخته و 1 مولفه تطابق وبگاه کتابخانه با قوانین کنسرسیوم دبلیوتری). دسته دوم را می توان با توجه به بازخوردهای سایر وبگاه ها و یا کاربران بازدید کننده سنجید (مشتمل بر 4 مولفه «نرخ پرش کاربران»، «مدت زمان حضور کاربران در وبگاه کتابخانه»، «تعداد صفحات نمایه شده در گوگل»، «تعداد بازدید یا کلیک کاربران»). ارتقای مولفه های موثر بر سئو در کنار دارا بودن محتوای غنی، به صورت توامان ارزشمند خواهد بودبا عنایت به افزایش روزافزون بازاریابی دیجیتال، پژوهش حاضر با هدف تحلیل وبگاه کتابخانه دانشگاه های ایران از منظر بهینه سازی موتورجستجو(سئو)ی گوگل، انجام شد. شناسایی مولفه های سئو نیز از اهداف ضمنی پژوهش بود. روش شناسی: تعداد 30 مولفه موثر بر سئوی گوگل، با استفاده از توافق میان دو ابزار آنلاین هوشمند تحلیل سئوی «سئو سایت چک آپ» و «سئو پی تایمر»، با ضریب پایایی 0.77، حاصل شد. تعداد 17 مولفه نیز با کمک متون و روش کتابخانه ای شناسایی شد (تعداد 12 مولفه در هر دو روش، مشترک بودند). جامعه پژوهش مشتمل بر تعداد 42 وبگاه کتابخانه دانشگاه های دولتی ایران وابسته به وزارت علوم واقع در کلان شهرهای ایران بودند. ابزار گرداوری داده ها، پایگاه های تحلیلی آنلاین «سئوپی تایمر»، «آ اچ رفز» و «سیمیلاروب» و «کنسرسیوم دبلیوتری» بودند (علاوه بر چک لیست و مولفه های شناسایی شده). اعضای جامعه از منظر 34 مولفه قابل سنجش به وسیله ابزارهای دگرسنجی تحلیل سئو (عدم نیاز به اینکه فرد تحلیگر وبسایت، مدیر همان وبسایت باشد) تحلیل شدند (مطالعه مقطعی: شش ماه ابتدای سال 2020 میلادی). از نرم افزارهای «اکسل» و «لایبرآفیس کلک»، جهت تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: هیچ یک از وبگاه های کتابخانه دانشگاه های ایران، نمره سئوی نهایی مطلوب 75 از 100 را کسب نکردند. تنها 33 درصد از وبگاه کتابخانه دانشگاه های ایران، مولفه موثر بر سئوی «گواهی امنیت دیجیتال» را رعایت کرده بودند. به ترتیب اولویت، وبگاه های کتابخانه مرکزی دانشگاه صنعتی شریف، کتابخانه دیجیتالی دانشگاه شهید بهشتی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی از منظر مولفه های موثر بر سئوی گوگل، در صدر قرار گرفتند. اتصال وبسایت، به شبکه های اجتماعی مانند «لینکدین» و «فیس بوک» و «اینستاگرام»، جهت ارتقای نمره سئوی گوگل لازم است اما کافی نیست (تنها یک مولفه موثر بر سئو). نتیجه گیری: مولفه های موثر بر سئوی موتور جستجوی گوگل را می توان به دو گروه تقسیم کرد. دسته اول توسط مدیران وبگاه کتابخانه، قابل تنظیم هستند(مشتمل بر 29 مولفه سیاهه وارسی محقق ساخته و 1 مولفه تطابق وبگاه کتابخانه با قوانین کنسرسیوم دبلیوتری). دسته دوم را می توان با توجه به بازخوردهای سایر وبگاه ها و یا کاربران بازدید کننده سنجید (مشتمل بر 4 مولفه «نرخ پرش کاربران»، «مدت زمان حضور کاربران در وبگاه کتابخانه»، «تعداد صفحات نمایه شده در گوگل»، «تعداد بازدید یا کلیک کاربران»). ارتقای مولفه های موثر بر سئو در کنار دارا بودن محتوای غنی، به صورت توامان ارزشمند خواهد بود.

هدف: توجه به زیبایی شناسی یکی از عوامل موثر بر ارتقای تجربه کاربری است. پژوهش حاضر بر آن است تا کدهای زیباشناختی «یک وبسایت» را بر پایه نظریه لایب نیتس شناسایی و بر اساس اهمیت آن ها، رتبه بندی و یک چارچوب مفهومی پیشنهاد نماید.روش شناسی: پژوهش، از روش مرور نظام مند از نوع فراترکیب با رویکرد تحلیل محتوای کیفی استفاده کرده است. جستجوی هدفمند کلیدواژ ای به صورت نظام مند در شش پایگاه گوگل اسکولار، امرالد، وب او ساینس، گنج ایرانداک، جهاد دانشگاهی و پایگاه استنادی جهان اسلام انجام شد. تعداد 1110 منبع بازیابی شدند و با رویکرد پریزما تعداد 64 منبع انتخاب و وارد مطالعه فراترکیب شدند. سپس ضریب اهمیت عوامل شناسایی شده با روش تحلیل محتوای کیفی آنتروپی شانون محاسبه شد. از نظریه زیبایی شناسی «لایب نیتس» و دو مطالعه عوامل زیباشناختی لاوای و ترکتینسکی(2004) و تحلیل وبسایت گو و هال (2009)، به عنوان مبنای کدگذاری کیفی بهره گرفته شد.یافته ها: تعداد 2 مقوله و 4 مفهوم و 75 کد زیبایی شناسی، با انجام فراترکیب حاصل شد. ضریب اهمیت برای کدهای «تایپوگرافی» و «نظم»در مفهوم زیبایی شناسی کلاسیک و مقوله زیبایی شناسی عینی، در رتبه اول و دوم قرار گرفت. تعداد چهل و سه کد زیبایی شناسی دارای ضریب اهمیت بیشتر از صفر مشاهده شدند. یک چارچوب مفهومی برای «زیبایی شناسی یک وبسایت» پیشنهاد شد.نتیجه گیری: توجه به جنبه های عینی و ذهنی زیبایی شناسی یک وبسایت در کنار یکدیگر و مشارکت میان رشته ای در دو حوزه کامپیوتر و علوم اجتماعی در این زمینه توصیه می شود.