فاطمه نجارزادگان

فمینیسم، واکنشی به برداشت فرودستی زنان و قشربندی اجتماعی مبتنی بر آن است که بر رفع آن چه ستم تاریخی بر آنان تلقی می شود تأکید می ورزد. گرچه برخی از اهداف فمینیسم حائز اهمیت است، اما راهکارهایی که برای نیل به آن اهداف ارائه می دهند اشکالات فراوانی را در بر دارد که نیازمند نقد و بررسی است. در این مقاله به مقایسه این راهکارها با آراء بانو امین در تفسیر مخزن العرفان، با تأکید بر سه محور برابری زن و مرد، نقش مادری و نقش همسری زن پرداخته می شود.

زمینه: شواهد نشان می دهند که روابط زیاد و بدون مرز در شبکه های مجازی به اعتماد میان زوج ها آسیب جدّی وارد می کند و اختلافات زناشویی، جدایی و حتی طلاق را موجب می شود. آیا می توان با کیفیت زندگی درمانگری بر مهارت های ارتباطی و اعتیاد اینترنتی به افزایش کیفیت زندگی زوجین کمک کرد؟ هدف: هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی کیفیت زندگی درمانگری بر مهارت های ارتباطی، اعتیاد به فضای مجازی، رضایت زناشویی و خودنظم جویی هیجانی در زوجین بود. روش : این پژوهش نیمه آزمایش با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه گواه بود. جامعه ی آماری تحقیق شامل زوجین مبتلا به اعتیاد به اینترنت و دارای مشکلات ارتباطی در شهر اصفهان بود. از میان آنها،20 زوج به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش (10 نفر) و گواه (10 نفر) جایگزین شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه اعتیاد به اینترنت (یانگ، 1991)، پرسشنامه خودنظم جویی هیجانی (هافمن و کشدان، 2010)، پرسشنامه مهارت های ارتباطی (کوئین دام، 2004)، و پرسشنامه رضایت زناشویی (اولسون، 2006) بودند. کیفیت زندگی درمانگری (فریش، 2006) هفته ای یک بار در 8 جلسه 90 دقیقه ای روی گروه آزمایش اجرا شد. داده ها با استفاده از تحلیل وایانس با اندازه گیری مکرر تحزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که کیفیت زندگی درمانگری بر اعتیاد به فضای مجازی (0/001> p ، 83/89= F ) ، مهارت های ارتباطی (0/001> p ، 282/65= F )، خودنظم جویی هیجانی (0/001> p ، 162/66= F )، و رضایت زناشویی (0/001> p ، 70/78= F ) تاثیر معناداری داشت. این نتایج در دوره پیگیری نیز تداوم یافت. نتیجه گیری : در مجموع مشخص شد که کیفیت زندگی درمانگری زوجین ممکن است به عنوان روشی جدید و مؤثر در بهبود اعتیاد به فضای مجازی، خودنظم جویی هیجانی، مهارت های ارتباطی، و رضایت زناشویی زوجین مورد استفاده قرار گیرد.

قرآن کریم سه نقش «مسوّل»، «مطاع و متبوع» و «الوهیت» را برای نفس بر می شمرد که خطرناک ترین آنها، نقش سوم - در آیات 43 سوره فرقان و 23 سوره جاثیه - است و از آن به شرک الوهی تعبیر می شود. این الوهیت در کلام مفسران به دو صورت «انتخاب معبود یا دین به خواست نفس» - با تصرف در «هوا» - و «تبعیت از نفس» - با تصرف در «اله» - تبیین شده است. در مقاله حاضر با روش تحلیلی انتقادی، نخست نقاط قوت و ضعف دیدگاه مفسران در این خصوص بیان می شود، سپس دیدگاه معیار را ناظر به آیه 31 سوره توبه ارائه می کند. این دیدگاه بدون تصرف در معنای «اله» و «هوی»، هر دو را به معنای اصلی خویش به کار می برد؛ بدون آنکه آنها را بر تشبیه و استعاره حمل کند یا عبارتی را در تقدیر گیرد.

براساس ادعای ونزبرو،کانون (canon) قرآن حاصل کنار هم قرار گرفتن «بیانات پیامبرانه» است که بنا بر الزامات فرقه ای در جوامع گوناگون پدید آمده و در پی فرآیند جامعه سازی، با کمک معدودی از قواعد بلاغی سازوار شده اند. آیات مربوط به مأموریت شعیب، توصیف چهار باغ بهشت (الرحمن: ۷۶-۴۶) و داستان گزارش جعفر و نجاشی نمونه های «بیانات نبوی» هستند. انکار اصالت تاریخی داستان شعیب، تأکید بر کارکرد تمثیلی این داستان و اقتباس برخی از درون مایه های آن از عهدین؛ تأکید بر تدوین آیات 62 - 76 (وصف دو باغ دوم) پیش از آیات 46-60 (وصف دو باغ نخست)؛ اصرار بر خیالی بودن گزارش هجرت به حبشه و گفتگوی جعفر با نجاشی، ساختگی بودن آیات مرتبط با این داستان و اقتباس آن از توصیف ضروریات دین جدید در کلام مبلغان مسیحی، مدعیات ونزبرو درباره این سه نمونه است. از آنجا که وی با روش تحلیل ادبی به بررسی پرداخته است، این مقاله نیز با بهره گیری از همین روش، آرای وی را ارزیابی می کند.

آیت الله فاضل لنکرانی در کتاب مدخل التفسیر پس از آن که دیدگاه مذهب امامیه را درباره تحریف ناپذیری قرآن بیان می کند، به نقد محمود آلوسی (م/1270) مؤلف تفسیر روح المعانی می پردازد که به صراحت شیعه را به تحریف قرآن متهم ساخته است. آیت الله فاضل در سه محور ادعای آلوسی را نقد و ابطال کرده است: الف) چشم پوشی آلوسی درباره اجماع امامیه و محققان مذهب در تحریف ناپذیری قرآن و نیز علاج آنان از روایات تحریف نما در مدارک شیعی، ب) ابطال ادعای آلوسی درباره اجماع اهل سنت بر عدم تحریف براساس معیارهای آلوسی، ج) ابطال نظریه نسخ التلاوه در علاج روایات تحریف نما در مدارک سنی و اثبات همسانی این نظریه با قول به تحریف. این مقاله کوشیده در هر کدام از این سه محور، دیدگاه آیت الله فاضل را غنا بخشد و با تکمیل، شرح، پاسخ های نقضی و... به گزاف گویی های آلوسی پایان دهد.  

مسئله مقاله حاضر تبیین و ارزیابی فرضیات ونزبرو در امور مرتبط با نبوت است. از این رو نخست تمایز میان کاربرد قرآنی دو لقب «نبی» و «رسول» و ساختارهای دال بر انتصاب به نبوت را مورد بررسی قرار می دهد. سپس امکان اقتباس افترایات کفار خطاب به پیامبر| از نسبت های منقول عهد عتیق درباره انبیا را به بحث می گذارد. در گام بعد جهان شمولی و همگانی بودن ماموریت انبیا و آیات دال بر هر یک و نیز میزان ارتباط میان این آیات و فرازهای عهدین را تبیین می کند. از آنجا که ونزبرو با تحلیل ادبی به بررسی پرداخته است، این مقاله نیز با بهره گیری از روش تحقیق تحلیلی-انتقادی آرای وی را ارزیابی می کند. در مجموع یافته های این تحقیق عبارتند از: همسان پنداری ونزبرو میان نسبت های ناروای منقول در قرآن و عهدین و وجوه تمایزی که برای «نبی» و «رسول» در نظر می گیرد، با خطا همراه است و از میان عبارات قرآنی و آیاتی که به باور وی انتصاب به نبوت، محدودیت یا عمومیت ماموریت انبیاء و آموزه تفضیل را نشان می دهند، تنها چند مورد بر این امور دلالت دارند.

ونزبرو «رؤیت» و «معراج» را به عنوان نشانه های نبوت بر می شمرد و به تبع معراج، نمونه هایی از «اخبار الغیب» را نام می برد. وی با روش ادبی به بررسی متن قرآن و تطبیق آن با عهدین می پردازد و بن مایه مقوله های فوق را برگرفته از عهدین می داند. اثر حاضر مستندات ونزبرو از قرآن و عهدین را با روش تحلیلی، انتقادی مورد ارزیابی قرار می دهد. از مجموع این بررسی ها به دست می آید که آیات مورد استناد ونزبرو در بحث رؤیت فرخنده جز در یک مورد بر این مسئله دلالت ندارند و ادعای وی درباره اقتباس فرازهای «أسری بعبده لیلا» و «من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی»(مربوط به رخداد معراج) و گزارش هایی با عنوان «اخبار الغیب» از عهدین با خطا همراه است.

از چالشهای عصر غیبت دشواری شرایط و ابتلائات آن است که چون به طولانی شدن این دوره ضمیمه گردد، غم و یأس مردم نسبت به ظهور حضرت و تحقق وعدههای الهی را فراهم میآورد. امری که به ویژه در جامعه امروز پر رنگ شده است. ائمه اطهار؟عهم؟ با پیشبینی این چالش در عصر غیبت، مؤمنان را از آن برحذر داشتهاند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی ابتدا به بررسی فشرده متعلق یاس، مبتلایان بدان و پیامدهای این مسئله در قرآن و احادیث پرداخته و سپس به طور مبسوط راهکارهای پیشگیری و درمان آن را تبیین میکند.