علی سجادی

تزیینات بناهای تاریخی که در طول معماری دوران اسلامی به اشکال مختلف و با مصالح متنوع در مساجد و یا سایر اماکن متبرکه که نمود پیدا کرده است از طرف محققان مورد بحث و بررسی فراوان قرار گرفته است . این تزیینات که در سطوح فضاهای داخلی و نمای خارجی مساجد به کار رفته سهم عمده ای از معماری مساجد را به خود اختصاص داده است ، به طوری که هنرمندان در این بخش تمامی عناصر تزیینی کاربردی را به بهترین وجهی به کار گرفته اند . عنایتی که توسط هنرمندان به این بخش معماری مسجد شده است ، همواره این سؤال را در ذهن بینندگان متبادر می سازد که ...

مسلمانان از زمان ورود به منطقه دکن به دو گروه اجتماعی آفاقی و دکنی تقسیم شدند. آفاقی ها که از ایران و عراق به دکن رهسپار شده بودند به دلیل برخورداری از علم، ادب و رفاه کامل یا نسبی اقتصادی به سرعت در لایه های اجتماعی شهری دکن نفوذ کردند و حتی در دربار حکومتی، مناصب حساسی را در اختیار گرفتند. این امر، زمینه ساز رقابت پیوسته با مسلمانان بومی و محلی شد که به دکنی معروف بودند. با تأسیس حکومت بهمنیان و حکومت های شیعی پس از بهمنیان، منازعات آفاقی ها و دکنی ها رو به افزایش نهاد.  مقاله پیش رو بر آن است به روش وصفی تحلیلی، عوامل مؤثر بر مناسبات آفاقی ها و دکنی ها در حکومت بهمنیان و حکومت های محلی شیعه مانند قطب شاهیان، عادل شاهیان و نظام شاهیان را در قرن های نهم تا یازدهم هجری در محدوده دکن هند بررسی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که علاوه بر سیاست سلاطین نخستین بهمنی، پیشینه علمی و ادبی آفاقی ها و به رسمیت شناخته شدن مذهب تشیع در حکومت های محلی دکن موجب قدرت گیری آفاقی ها و برانگیخته شدن دکنی ها و در نهایت قتل عام و سرکوب آفاقی ها شد.

بازاریابی تصویر مقصد، نقطه شروع یک بازاریابی موفق است، زیرا تصویر و انتظارات از تجربیات سفر که بازدید کنندگان در آینده خواهند داشت، افکار انها را به یک مقصد خاص مربوط می کند. عوامل تاثیر گذار بر تصویر ذهنی گردشگران یکی از مهم ترین موضوعات در تحقیقات بازاریابی است تا انجا که بسیاری از کشورها از ابزارهای ترفیعی و ترویجی بسیاری برای ایجاد تصویر ذهنی مثبت و رضایتمندی گردشگران از مقصد، استفاده می کنند. این مفهوم در حوزه خدماتی چون گردشگری بسیار پر اهمیت است، زیرا هم بر انتخاب مجدد مقصد تاثیر می گذارد و هم بر معرفی مقصد به دیگران نقش حیاتی دارد. بدون ارتباط سنجی و اولویت بندی عوامل موثر در ایجاد تصویر مثبت و رضایت-مندی گردشگران نمی توان به یک بازاریابی موفق و پاسخگوی دقیق به خواسته های گردشگران نائل شد. هدف این مقاله تعیین ارتباط بین مولفه های بازاریابی و تاثیرگذاری انها در ایجاد تصویر ذهنی مقصد است. تحقیق حاضر در زمره تحقیقات های توصیفی و از نوع تحلیلی- اسنادی قرار می گیرد.

مسلمانان دکن از زمان ورودشان به این منطقه به دو گروه اجتماعی آفاقی و دکنی تقسیم شدند. آفاقی ها مردمانی بودند که از ایران و عراق به دکن رهسپار شدند. همچنین آفاقیان با توجه به این که اهل علم و ادب بودند و به لحاظ اقتصادی مرفه و یا متوسط بودند به سرعت در لایه های اجتماعی شهری دکن نفوذ کردند. بدین ترتیب در دربار حکومتی مناصب حساسی در اختیار گرفتند. از این رو با مسلمانان بومی و محلی که معروف به دکنی بودند پیوسته در رقابت بودند. با تاسیس حکومت بهمنیان و حمایت های آنان از آفاقی ها مهاجرت این گروه به منطقه دکن شدت یافت. مساله اساسی در این پژوهش، آن است که مناسبات آفاقی ها و دکنی ها در حکومت بهمنیان به چه عواملی مربوط بوده است؟ یافته های پژوهش بر این اصل استوار است که علاوه بر سیاست سلاطین نخستین بهمنی، اهل علم وادب بودن آفاقی ها، نفوذ در دربار بهمنی موجب قدرت گیری آفاقی ها گردید. از این منظر این عوامل موجب برانگیخته شدن دکنی ها و درنهایت قتل عام و سرکوب آفاقی ها شد. این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی سامان یافته است.

صنعت گردشگری به عنوان یک سیستم منسجم است که عناصر آن برای یکدیگر لازم و ضروری هستند. به گونه ای که جاذبه های گردشگری به تنهایی دلایل سفر یا رونق این صنعت را فراهم نمی کند، بلکه باید امکانات و شرایطی به لحاظ زیرساختی برای استفاده گردشگران فراهم شود. هدف این پژوهش ارزیابی نقش زیرساخت ها و قابلیتها در توسعه گردشگری پایدار در محور خرم آباد به اراک می باشد. این مطالعه، با  رویکرد توصیفی - تحلیلی و به روش اسنادی و پیمایشی (پرسشنامه محقق ساخته) انجام شده است. یافته های تحقیق در چهار شاخص زیربنایی شامل زیرساخت های زیرساخت های فیزیکی (شش بعد)، زیرساخت های دولتی (چهار بعد)، زیرساخت های خدماتی (شش بعد)، زیرساخت های فرهنگی (چهار بعد) با روش کوکوسو مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از  تحقیق، نشان داد که زیر ساخت فیزیکی برای توسعه گردشگری نقش مهم و حیاتی برای محور مورد مطالعه دارد و مقدار امتیاز آن 3.61 است که رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. زیرساخت های خدماتی و دولتی (مدیریتی-نهادی) به ترتیب با کسب امتیازهای 3.56 و 2.24 به ترتیب در رتبه های دوم و سوم واقع شده اند و زیرساخت فرهنگی با امتیاز 1.46 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است و نشان از اهمیت کمتر آن نسبت به سایر ابعاد می باشد.

تعداد زیادی بنای آرامگاهی در استان لرستان وجود دارد که به واسطه ویژگی های ملی و منطقه ای، بخشی از گنجینه هنر معماری اسلامی ایران به شمار می روند، مقبره «شین شا» در زمره یکی از این آرامگاه ها به شمار می رود که کالبد آن، بنایی ساده و یکپارچه می نماید اما درعین حال، وکاوی بنا و ساختار آن گویای تغییر و تحولات ساختاری و دربردارنده دوره های چندگانه ساخت می باشد که تاکنون، مورد کنکاش قرار نگرفته و همین امر ضرورت بررسی و مطالعه آن را مطرح می سازد . در نوشتار حاضر سعی شده است به سؤالاتی نظیر: بنای اولیه متعلق به چه دوره ای بوده و در چه زمان هایی مورد مرمت و یا بازسازی قرارگرفته است؟ چه تغییر و تحولاتی در ساختار معماری بنا به وقوع پیوسته است؟ پاسخ داده شود. هدف از نگارش این مقاله، مطالعه و شناخت دوره های ساخت و تغییر و تحولات معماری و مزار شناسی صاحب آرامگاه است. نگارش این مقاله بر پایه پژوهشی میدانی انجام گرفته و تلاش شده است تا با روش توصیفی، تحلیلی به بازشناسی عناصر کالبدی و تحولات معماری و دوره های زمانی آن پرداخته شود. برآیند مطالعات نشان دهنده آن است که مقبره در دوره ایلخانان احداث شده و در دوره ی صفویه، گنبد آن بازسازی و ایوان ورودی به آن الحاق شده است و بنا بر اشارات تاریخی و شواهد زبانشناسی احتمالاً مدفن سرسلسله اتابکان لر کوچک به نام شجاع الدین خورشید بوده است.

از نگاره های اسطوره ای روی مفرغ های لرستان زنی است که به نظر می رسد الهه باروری باشد. گاهی فقط چهره این زن به همراه انار، ماهی و... حک شده است و گاهی به صورت برهنه و در حال زایمان و به همراه قوچ و گل هشت پر مصور شده است. هدف از پژوهش حاضر رازگشایی از تصویر این بانوی منقوش روی سرسنجاق های برنزی محوطه سرخ دم لرستان بود. بنابراین، با روش توصیفی تحلیلی کوشیدیم نمادهای این سرسنجاق ها را بررسی و تحلیل کنیم. سؤالات تحقیق عبارت اند از: 1. الهه مادر در سرسنجاق های مفرغی لرستان چگونه تصویر شده است؟ 2. نمادهای مربوط به الهه سرسنجاق های برنزی لرستان چگونه ارزیابی می شوند؟ نتایج تحقیقات صورت گرفته نشان داد که علاوه بر تصویر زن، نقش های دیگری که همراه او هستند، همچون نقش ماهی، انار و حیواناتی مانند قوچ، نیز نشانه و نماد الهه باروری اند. گل های هشت پر و نیز عدد هفت بر فراوانی دلالت می کند.

 تاریخ معماری لرستان همچنان آکنده از ابهام است. این ابهام افزون برکمیِ بررسی های انجام شده، به نظر ناشی از عدم مطالعات دقیق و هدفمند این آثار بوده است. امامزاده جعفر، نمونه ای از آرامگاه های با گنبد اورچین درمنطقه سردسیر بروجرد و درحاشیه فلات مرکزی ایران است که دارای مشخصه های معماری مناطقِ گرم و پرباران حوزه جنوب غرب ایران است. شواهد معماری و کتیبه ها، نشان از مداخلات فراوانی دارد که طی دوره های مختلف در بنا صورت پذیرفته و نظرات متفاوتی پیرامون بنا ارائه شده است و به همین خاطر شناخت ساختار اولیه و دوره های ساخت آن را ضروری می کند. بر این مبنا و با هدف شناخت هسته اولیه، مراحل ادواری توسعه و با این فرض که این بنا در دوران سلجوقی بنیان نهاده شده کوشش شده تا براساس مطالعات میدانی و کتابخانه ای و گمانه حفرشده و کتیبه نویافته، ساختار معماری و تغییرات سازه ای، مورد کنکاش مجدد قرارگرفته و با آثار مشابه مقایسه تطبیقی و به روش توصیفی-تحلیلی، مورد بحث واقع شود و برای این پرسش ها پاسخ درخوری پیدا کند که پلان و ساختار اولیه آن به چه شکلی بوده و در چه دوره ای بنیان نهاده شده است؟ گنبد اورچین آرامگاه از چه الگو و بناهایی اقتباس شده است؟ نتایج تحقیقات نشان می دهد که بنای اصلی ازنوع برج های آرامگاهی دوره سلجوقی با پلان هشت ضلعی بوده و دردوره ایلخانی با ایجاد پشت بند، هسته اصلی تقویت شده است. الگوی گنبد آن از گونه گنبدهای اورچین سروی شکل منطقه جنوب غرب ایران مانند گنبد شابوالقاسم دزفول اقتباس شده است.