نرگس یافتیان

آموزش از دیرباز و در همه جوامع از مقولات و درگیریهای عمده بوده است، اما در دوره های زمانی و جوامع گوناگون هدف از آموزش می تواند متفاوت باشد. امروزه و به ویژه در ایران هدف از آموزش، تربیت نسلی است که از عهده حل مشکلات و مسائل پیرامونی برآید. به طور خاص هدف از آموزش ریاضی توانایی به کارگیری آموخته های ریاضی مدرسه در زندگی واقعی است. این توانایی در اکثر جوامع با نام سواد ریاضی خوانده شده و به صورت دوره ای و هر سه سال یک بار از سوی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی با مطالعه پیزا بررسی می شود. پژوهش حاضر به روش توصیفی، تحلیلی- تطبیقی با هدف مقایسه مسائل منتشر شده مورد استفاده در آزمون مطالعه پیزا با مسائل و تمرینهای کتاب ریاضی پایه نهم چاپ سال 1395 و بررسی میزان انطباق آنها با یکدیگر انجام شده است. ابزار این پژوهش جدولهای محقق ساخته دسته بندی مسائل است که برای اعتبار صوری و محتوایی آن از نظرات دبیران با سابقه ریاضی و صاحب نظران استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش کتاب ریاضی پایه نهم چاپ سال 1395 و نمونه بخشهای مربوط به هندسه در این کتاب است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اگرچه مسائل دنیای واقعی در فصلهای مربوط به هندسه در کتاب مورد بحث وجود دارد، اما این مسائل در کتاب پاسخ داده شده است و عملاً دانش آموزان به شکلی بسیار محدود حل این نوع مسائل را تمرین می کنند. نتایج این پژوهش می تواند در بازبینی و تنظیم مواد آموزشی مناسب برای کتابهای درسی و رفع کاستیهای کتابهای تازه تألیف به مؤلفان کمک کند.

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش راهبرد رسم شکل و روش مدل به دانش آموزان پایه ی هفتم بر عملکرد حل مسئله ی کلامی آن ها است. این مطالعه از نظر هدف بنیادین و از نظر اجرا روش شبه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه گواه بوده است. تعداد دانش آموزان گروه آزمایش و گروه گواه به ترتیب 207 و 216 نفر بود. برای تعیین پایایی، در یک اجرای مقدماتی، سوالات هر دو آزمون بر روی یک گروه 30 نفری به عنوان نمونه اجرا شد و آلفای کرونباخ سوالات پیش آزمون 81/0 و سوالات پس آزمون 77/0 به دست آمد که در سطح مطلوبی بود. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهند که دانش آموزان برای حل مسائل کلامی، معمولاً از راهبردهایی به غیر از رسم شکل استفاده می کنند. اما، پس از آموزش راهبرد رسم شکل، استفاده از این راهبرد را نسبت به سایر راهبردهای حل مسئله ترجیح می دهند. همچنین، شکل های متنوعی برای حل مسائل رسم می کنند. این بدان معناست که شکل ها، یکتا نیستند و هر فرد، متناسب با تجربیات شخصی و قبلی خود به رسم شکل مبادرت می ورزد. ضمناً به کمک آزمون پارامتریک t، تفاوت عملکرد حل مسئله ی دانش آموزان گروه آزمایش و گواه در پیش آزمون و پس آزمون معنی دار شد یعنی دانش آموزان گروه آزمایش عملکرد بهتری در حل مسائل کلامی داشته اند.

هدف این پژوهش بررسی تجربه فعالیت های خلاقانه دانشجویان کارشناسی ریاضی و شناسایی مدلی برای شناخت بهتر این فعالیت ها است. داده ها با استفاده از رویکرد کیفی به روش گراندد تئوری (نظریه مبنایی یا نظریه داده بنیاد) و ابزار مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته جمع آوری شده اند. جامعه آماری، دانشجویانی می باشند که مشغول تحصیل رشته ریاضی در دانشگاه های دولتی واقع در شهر تهران هستند. سیزده دانشجوی ریاضی با روش نمونه گیری هدفمند و نظری به طور داوطلبانه دعوت به همکاری شدند. داده ها از طریق فرآیند کدگذاری در دو مرحله آزاد و محوری تحلیل شد. برای کسب اطمینان از کیفیت پژوهش از معیارهای باورپذیری، اطمینان پذیری، انتقال پذیری و تأییدپذیری استفاده شد. مدل مفهومی استخراج شده از دل داده ها در قالب الگوی پارادایمی نظام مند روش گراندد تئوری شامل پدیده، شرایط علّی، استراتژی ها، عوامل مداخله گر، شرایط زمینه ای، زمینه و پیامدها می باشد و مدل حاکی از آن است که عوامل متعددی بر پدیده خلاقیت ریاضی تأثیرگذارند.

هدف تحقیق توصیفی - پیمایشی حاضر بررسی سواد ریاضی دانش آموزان و معلمان ریاضی بوده است. در این پژوهش جامعه آماری شامل دو گروه دانش آموزان پایه دهم و معلمان ریاضی متوسطه اول یکی از شهرستان های استان اصفهان بوده است. نمونه در دسترس شامل 56 دانش آموز و 14 معلم بود. ابزار اندازه گیری این پژوهش آزمونی محقق ساخته در حوزه فضا و شکل بود که روایی صوری و محتوایی این آزمون توسط کارشناسان آموزش ریاضی و معلمان مجرب ریاضی تأیید شده است. بر اساس یافته های این تحقیق دانش آموزان، مسائل ریاضی را جدای از جهان پیرامون خود می دانند. بررسی نتایج معلمان نیز حاکی از آن است که هر چه سطح مسائل آزمون از مفاهیم کتب درسی دورتر می بود، عملکرد دبیران کاهش می یافت. در مجموع، با استفاده از آزمون t تک نمونه ای مشخص شد که نتایج عملکرد دانش آموزان و معلمان در آزمون مطلوب نبود. هم چنین نتایج آزمون t مستقل نشان داد در بعضی سوالات صحت پاسخ گویی دانش آموزان و صحت پاسخ گویی معلمان دارای تفاوت معناداری است. امید است یافته های این پژوهش، به بازنگری در منابع آموزشی دانش آموزان و شیوه تدریس معلمان بیانجامد.

هدف اصلی پژوهش، شناسایی شرایط و راهبردهای مؤثر بر ارائه راه حل های خلاقانه در حل مسائل ریاضی در محیط های آموزشی از دیدگاه دانشجویان خلاق دوره کارشناسی رشته ریاضی است. داده ها با رویکرد کیفی به روش نظریه داده محور و استفاده از ابزار مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته جمع آوری شده اند. جامعه این پژوهش، تمام دانشجویان مشغول به تحصیل رشته ریاضی در مقطع کارشناسی در دانشگاه های دولتی واقع در شهر تهران است. برای انجام مصاحبه های عمیق و نیمه ساختار یافته، سیزده دانشجو با روش نمونه گیری نظری، دعوت به همکاری شدند. داده ها از طریق فرایند کدگذاری در دو مرحله آزاد و محوری تحلیل شد. برای مطمئن شدن از کیفیت پژوهش، از معیارهای باورپذیری، اطمینان پذیری، انتقال پذیری و تأییدپذیری استفاده شد. نتایج نشان می دهد که برای مقوله های شرایط و راهبردهای مؤثر، زیرمقوله هایی حاصل شده است که چگونگی تأثیر آنها را در ارائه راه حل های خلاقانه در حل مسائل ریاضی تبیین می کنند. بر اساس دیدگاه مشارکت کنندگان، این راهبردها شامل حل مسئله غیرمعمول، حل مسئله از راه های متنوع و فراهم کردن فرصت هایی برای طرح مسئله بوده است؛ همچنین برای شرایط مداخله گر، زیرمقوله هایِ میزان مسئله حل کردن، محیطِ اجرا و اختصاص زمان برای حل مسائل حاصل شده است. نتایج این پژوهش برای آگاهی بیشتر دست اندرکاران آموزش برای فراهم کردن محیط های آموزشی مناسب که خلاقیت ریاضی را پرورش دهد، مناسب و کمک رسان است.