مهدی شیرافکن

توزیع درآمد و هزینه خانوارها یکی از شاخص های بررسی وجود تفاوت بین استان ها به لحاظ اقتصادی است. چه بسا یکی از اهداف برنامه های توسعه کشور، از میان برداشتن چندگانگی بین استان ها و تحقق رشد و توسعه متوازن است؛ ازاینرو، برای تحقق اهداف توسعه ای، بالابردن سطح رشد مناطقی لازم است که نسبت به متوسط استان ها در سطح پایین تری قرار دارند. هدف مطالعه حاضر، بررسی همگرایی هزینه خانوارهای شهری در استان های کشور طی سال های 1394-1379 است؛ درنتیجه، از مدل همگرایی شرطی و روش اقتصادسنجی فضایی گشتاور تعمیم یافته استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهند همگرایی بتای شرطی در هزینه خانوارهای شهری وجود داشته و سرعت همگرایی استان ها در همگراشدن برابر 07/0 درصد بوده است. در همگرایی شرطی برخی متغیرهای توضیحی دیگر نیز لحاظ شده اند که اثر متغیرهای رشد اقتصادی، تورم و سرمایه انسانی بر همگرایی هزینه خانوارهای شهری منفی بوده و جمعیت بر همگرایی هزینه خانوارهای شهری اثر مثبت داشته است.

صادرات و واردات ابزاری مهم برای کشورهای درحال توسعه به شمار می روند تا از این طریق درآمدهای ارزی کسب کنند. هدف اصلی این مقاله، بررسی اثر تحریم های اقتصادی بر تجارت دوجانبه ایران با شرکای عمده تجاری در این صنعت شامل کشورهای چین، ترکیه، فنلاند، عربستان، ژاپن، فرانسه، آذربایجان، روسیه، قزاقستان و قرقیزستان بود و همچنین، بررسی وضعیت اقتصاد ایران در دوران پساتحریم بود. برای بررسی از مدل جاذبه و داده های ترکیبی استفاده شد. داده ها براساس اطلاعات بازه زمانی سال های 1371 تا 1391 بودند و از گمرک ایران و بانک جهانی گرفته شدند. برایتحلیل داده ها از نرم افزار استاتا نسخه 12 استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد کهتولید ناخالص داخلی، متغیرهای مجازی تحریم های ضعیف دوره قبل و فعلی و تحریم قوی دوره قبل اثر مثبت بر تراز تجاری داشته اند. متغیر جمعیت، نرخ ارز، مسافت و متغیر مجازی تحریم قوی دوره فعلی اثر منفی بر سهم تجارت ایران با شرکای عمده تجاری داشتند. همچنین، بررسی روند تغییرات سهم تجارت کالا های ورزشی ایران با شرکای تجاری اش با استفاده از روش ای- گارچ نشان داد که تحریم های ضعیف تأثیر بیشتری بر روند تغییرات این سهم داشتند و این تغییرات نامتقارن هستند. به عبارتی، تحریم های قوی دوره فعلی اثر منفی بر سهم تجارت شرکا داشته اند و تحریم های ضعیف تأثیر بیشتری بر پیش بینی نوسان های تجارتی در صنعت موردمطالعه داشته اند.

امروزه، بخش اقتصاد و صنعت ورزش به عنوان یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی در تمامی کشورها به خصوص کشورهای درحال توسعه موردتوجه است. صادرات کالاهای ورزشی همواره یکی از موضوع های موردبحث تصمیم گیران اقتصادی درزمینه اقتصاد ورزش است؛ بنابراین، با توجه به اهمیت این بخش از اقتصاد ورزش، این پژوهش با هدف بررسی هم گرایی گروه کالاهای صادراتی سال های 1391- 1371 صنعت ورزش در ایران انجام شد. روش پژوهش به صورت جفت قیمتی با استفاده از روش های هم گرایی بتا و سیگما برای بررسی هم گرایی این گروه بندی از روش اقتصادسنجی گشتاور تعمیم یافته بود. گروه بندی کالاها شامل پوشاک، کفش، توپ و تجهیزات ورزشی بود. نتایج مطالعه نشان داد که هم گرایی بتا در گروه کالا های صادراتی ورزشی وجود داشت و ضریب همگرایی برابر با 674/0 بود که بیانگر برخورداری این هم گرایی از سرعت بالا بود و این ضریب به لحاظ آماری معنادار بود. همچنین، نتایج آزمون هم گرایی سیگما تأییدکننده وجود هم گرایی و کاهنده بودن انحرافات گروه ها درطی زمان بود. این ضریب نیز به لحاظ آماری معنادار بود. با توجه به نتایج آزمون روش های هم گرایی بتا و سیگما در گروه کالاهای صادراتی صنعت ورزش، وجود هم گرایی گروه کالاهای این صنعت تصدیق می شود.

هدف این مقاله بررسی همگرایی توزیع درآمد در استان های ایران در دوره زمانی 1393- 1375 با استفاده از روش همگرایی ناهار و ایندر و سنجش همگرایی هر یک از استان ها نسبت به متوسط ضریب جینی کشوراست. نتایج نشان داد همگرایی و یا عدم همگرایی ضریب جینی از استانی به استان دیگر متفاوت بوده و در بیش از نصف استان ها همگرایی به سمت متوسط مشاهده نمی شود. از میان استان های همگرا، ضریب جینی استان بوشهر و گلستان به ترتیب دارای بالاترین و پایین ترین سرعت همگرایی به سمت متوسط ضریب جینی هستند. در راستای تحقق همگرایی توزیع درآمد میان استان های کشور، به سیاست گذاران پیشنهاد می شود برای استان های واگرا برنامه های تنظیم قیمت و استفاده کارآمد از سرمایه را در دستور کار قرار دهند.

این مقاله به بررسی همگرایی بهره وری استان های ایران در دو سال 1386 و 1389 می پردازد. به این منظور از روش های همگرایی مطلق، شرطی بتا و اقتصاد سنجی فضایی (SDM) (ضرورت لحاظ اثر همسایگی در بررسی) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد همگرایی بتای مطلق وجود داشته و ضریب آن برابر 12/0 می باشد. همگرایی مشروط نیز حاکی از وجود همگرایی در بهره وری است. این ضریب برابر 24/0 بوده و هر دو ضریب همگرایی در سطح 1 درصد به لحاظ آماری معنادار است. متغیرهای کنترل در همگرایی شرطی شامل تنوع صنعتی و سطح تحصیلات با اثر منفی و نیز یک نواختی صنعتی و دسترسی به زیرساخت جاده ای بین استانی با اثر مثبت بر همگرایی ارزش افزوده بخش صنعت می باشد. بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود سیاست گذاران و برنامه ریزان اقتصادی توجه بیشتری به یک نواختی صنعتی بر اساس پتانسیل های هر منطقه داشته باشند.