عزیز رضاپور

واژه های کلیدی: کلید واژه ها: بیمارستان، هزینه، درآمد، کانو نهای فعالیت و سرب هسری،

مقدمه: صنعت داروسازی هر کشور نشان دهنده توانمندی آن کشور در حوزه تامین بهداشت و سلامت آن جامعه می باشد. دارو به دلیل اثرگذاری بر سلامت انسان ها و جوامع بشری همواره از مهم ترین ارکان سلامت بوده است.در نتیجه تولید، توزیع و قیمت گذاری حتی در بحرانی ترین شرایط کشور از اولویت خاص دولت هاست. در این راستا، سیاست تخصیص ارز ترجیحی دارو به منظور تضمین دسترسی بیماران به داروها در شرایط کمبود ارزی و تحریم های بین المللی علیه ایران تدوین و اجرا شد. اهداف مطالعه حاضر تحلیل سیاست تخصیص ارز ترجیحی به دارو و ارائه گزینه های سیاستی در ایران بوده است. روش ها: مطالعه حاضر به صورت کیفی و از نوع تحلیل سیاست گذاری سلامت گذشته نگر می باشد. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با مطلعان کلیدی و اسناد سیاستی و قانونی جمع آوری شد. از روش تحلیل چارچوبی و نرم افزار MAXQDA11 برای دسته بندی و تحلیل یافته ها استفاده شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد عوامل زمینه ای (عوامل موقعیتی، ساختاری، فرهنگی و بین المللی) بر کلیه مراحل سیاست گذاری تخصیص ارز ترجیحی دارو موثر بوده است. چهار گزینه سیاستی تخصیص ارز ترجیحی در حوزه دارو در کشور پیشنهاد شد که شامل حذف کامل سیاست ارز ترجیحی و پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز به بیمه ها، اعلام نرخ جدید برای ارز ترجیحی، پرداخت کل مابه التفاوت نرخ ارز (فروش ارز نیمایی به صنایع دارویی و پرداخت مابه التفاوت به مصرف کننده) و آزاد سازی بخشی از ارز دارو است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش به تدریج چالش ها و تبعات منفی ارز ترجیحی بروز پیدا کرده است که به نظر می رسد قبل از اصلاح ارز ترجیحی، الزامات آن باید بررسی شود. بنابراین، تدوین یک نقشه راه دقیق و گام به گام با مشارکت نهادهای تاثیرگذار و ذینفع برای اصلاح این سیاست ضروری است.

مقدمه: دریافت و مصرف خدمات مراقبت سلامت را بهره مندی از خدمات سلامت می نامند و دسترسی به مفهوم فرصت و توانایی استفاده از خدمات می باشد. هدف از این مطالعه بررسی نابرابری در الگوی بهره مندی و دسترسی به خدمات مراقبت سلامت و عوامل مؤثر آن می باشد. روش کار: پژوهش حاضر از نوع مقطعی و کاربردی است. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی سهمیه ای استفاده شد. برای بررسی احتمال بهره مندی خانوارها از خدمات مراقبت سلامت و ارتباط آن با متغیرهای مساعدکننده بهره مندی از خدمات مراقبت سلامت از مدل آزمون کای دو پیرسون و جداول متقاطع و نرم افزارهای Exell و Stata استفاده گردید. یافته ها: مطالعه حاضر نشان داد متغیرهای مهمی از قبیل وضعیت اقتصادی خانوار، بیمه، تحصیلات سرپرست خانوار، وجود فرد بالای 65 سال، وجود فرد زیر 12 سال در بهره مندی از خدمات سلامت نقش کلیدی دارند. شاخص تمرکز در استفاده از خدمات سرپایی برابر است با 38/0- و این شاخص برای استفاده از خدمات بستری برابر است با 435/0- به دست آمد. نتیجه گیری: نابرابری در مصرف مراقبت های سلامت به برخی از متغیرهای مستعد کننده وابسته می باشد که اثرات آن ها در بطن پژوهش حاضر نشان داده شد، لیکن بهبود متغیرهای اجتماعی و اقتصادی اثرگذار می تواند در کاهش نابرابری های استفاده از مراقبت های سلامت مؤثر باشد.

مقدمه: بخش سلامت یکی از بخش های بسیار مهم در اقتصاد ایران می باشد و تقاضا برای محصولات آن بیشتر به صورت تقاضای نهایی توسط افراد، خانوارها و دیگر بخش ها مورد استفاده قرار می گیرد. هدف این مطالعه بررسی بخش سلامت در اقتصاد ایران با استفاده از تحلیل داده ستانده بود. روش ها: در این مطالعه تحلیلی کلیه فعالیتهای اقتصادی کشور ایران با استفاده از تکنیک داده–ستانده در ارتباط با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفتند و نهایتاً پیوندها، شاخص اهمیت و درجه اتکا بخش سلامت در بین 18 فعالیت اقتصادی ادغام شده (هم فزون) تعیین گردید. یافته ها: بخش سلامت با داشتن رتبه پیوند فراز پایین، تأثیر قابل توجهی بر روی دیگر بخشها ندارد. همچنین با دارا بودن رتبه 18 پیوند نشیب، جایگاه بسیار نامناسبی را در تهیه داده های واسط برای دیگر بخشهای اقتصادی دارد. بخش سلامت به محصولات بخش صنعت بیشترین و به بخش معدن کمترین میزان اتکاء را دارد. خودِ بخش سلامت و بعد از آن بخش آموزش بیشترین اتکاء را به بخش سلامت دارند و در مقابل، خدمات املاک و مستغلات کمترین میزان اتکاء را به بخش سلامت دارند. نتیجه گیری: بخش سلامت با دارا بودن ضریبهای کمتر از یک نسبت به بخشهای دیگر، نقش کمتری در درونی کردن فرایند تولید و یکپارچگی اقتصاد دارد و انگیزش آن وابسته به انگیزش سایر بخشها می باشد. همچنین محصولات بخش سلامت بیشتر به شکل تقاضای نهایی مورد مصرف قرار می گیرند.

مقدمه: پرداخت های فاجعه بار سلامت از شاخص هایی است که برای قضاوت پیرامون عدالت در نظام تامین مالی سلامت کشورها در نظر گرفته می شود. مطالعه حاضر به بررسی هزینه های فاجعه بار سلامت و مولفه های تاثیرگذار بر آن در خانوارهای شهر زابل می پردازد. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلی است که به صورت مقطعی در سال 93-1392 بر اساس اطلاعات هزینه 393 خانوار در شهر زابل انجام شده است. برای انتخاب خانوارها از نمونه گیری خوشه ای و چارچوب طبقه بندی خانوارها استفاده شد. با استفاده از رویکرد سازمان جهانی بهداشت و پرسشنامه مربوط به آن به تعیین هزینه های فاجعه بار سلامت پرداخته شد و در ادامه نیز برای بررسی عوامل موثر بر احتمال وقوع هزینه های فاجعه بار سلامت از دو مدل رگرسون لجستیک و پروبیت استفاده گردید. از نرم افزار Stata 12. 0 برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: حدود 6/20 درصد از خانوارهای مورد مطالعه در شهر زابل در معرض هزینه های فاجعه بار سلامت قرار داشتند که بیشترین میزان از مقدار یادشده مربوط به خانوارهای پنجک هزینه ای دوم بوده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که در بین متغیرهای تاثیرگذار بر احتمال وقوع هزینه های فاجعه بار، سطح تحصیلات سرپرست خانوار و هزینه های دارو، ارتباط معنی داری با هزینه های فاجعه بار داشتند. بیمه درمان ارتباط معنی داری با هزینه های فاجعه بار سلامت نداشت. نتیجه گیری: بالا بودن میزان هزینه های فاجعه بار سلامت، علی رغم برخورداری 88 درصد خانوارها از بیمه درمان ، می تواند ناشی از ناکارآمدی بیمه های درمانی باشد. سیاست گذاران باید با اقداماتی از قبیل گسترش پوشش هزینه های سلامت بالاخص دارو و ایجاد پیش پرداخت های اثربخش، زمینه محافظت خانوارها را در مقابل این هزینه ها فراهم نمایند.

مقدمه: نیازهای برآورده نشده عبارت است از تفاوت بین خدمات مورد نیاز با توجه به مشکلات سلامت افراد و خدماتی که واقعاً دریافت می کنند. نیازهای برآورده نشده ابزاری ساده جهت پایش دسترسی و وسعت نابرابرای ها در دسترسی و مصرف می باشد. در مطالعه حاضر سعی شده است تا برخی دلایل وجود نیازهای برآورده نشده سلامت تعیین گردد. روش کار: مطالعه حاضر یک پژوهش مقطعی مبتنی بر جمعیت می باشد. نمونه مطالعه شامل 792 خانوار ساکن شهر تهران است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سازمان جهانی بهداشت (بخش خانوار) و زمان گردآوری داده ها سال 1391 بود. جهت تحلیل یافته ها از مدل لاجیستیک و نرم افزار STATA12 استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد دلایل عنوان شده برای عدم مراجعه جهت دریافت نیازهای مراقبت سلامت به ترتیب عبارتند از: به صرفه نبودن از لحاظ اقتصادی، عدم تمکن مالی، نداشتن وقت کافی، خود درمانی، دوری مسیر، عدم پوشش بیمه و عدم اطلاع از محل ارائه. عوامل اجتماعی- اقتصادی اثر گذار بر افزایش احتمال دسترسی به تمام نیازهای سلامت عبارت بودند: از مالکیت اسکان و فقر نتیجه گیری: با توجه به اینکه مطالعات مختلف نشان داده است وجود نیازهای برآورده نشده می تواند پیامدهای زیانباری مانند: وخیم تر شدن شرایط سلامت و کیفیت زندگی، افزایش ریسک مرگ و میر و به وجود آمدن مجموعه علائم بیماری های روحی و روانی در پی داشته باشد، لذا رفع موانع اجتماعی- اقتصادی مانند عدم پوشش بیمه، کاهش هزینه ها، کاهش نابرابری های اقتصادی و اصلاح نظام های پرداخت باید در اولویت های سیاست گذاری قرار گیرد.

مقدمه: در زمینه پیامدهای اقتصادی برون سپاری خدمات در بیمارستان های دولتی ابهام ها و تناقض های زیادی وجود دارد. ازاین رو، مطالعه حاضر با هدف بررسی پیامدهای اقتصادی برون سپاری در بیمارستان های دولتی در ایران انجام شد. روش ها: این مطالعه به صورت مرور نظام یافته با جستجوی کلیدواژه های مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی PubMed، ProQuest، Scopus،Web of Science، SID، MagIran و موتور جستجوی Google Scholar بدون محدودیت زمانی انجام شد. پس از حذف موارد تکراری و ارزیابی بر اساس معیار ورود و خروج پژوهش، مطالعات مرتبط انتخاب شدند. یافته ها: از 840 مقاله بازیابی شده در نهایت 20 مقاله وارد مطالعه شد. سه نوع برون سپاری اجاره ای، مدیریتی و مشارکت دولتی-خصوصی شناسایی شد. در پنج مطالعه کل بیمارستان برون سپاری شده بود. هیچ یک از مطالعات کمی دارای گروه کنترل نبودند. در کل از 51 شاخص استفاده شده بود که بیشترین آن ها مربوط به درآمد کل، هزینه های کل و هزینه های پرسنلی بود. میانگین زمان بررسی اثرات برون سپاری 2/24 ماه بود. اکثر مطالعات بیانگر تأثیرات مثبت برون سپاری از جنبه های اقتصادی بود. مهم ترین دستاوردهای برون سپاری در این پژوهش می توان به کاهش هزینه و افزایش سودآوری و مهم ترین موانع به وجود هزینه های پنهان، تحمیل هزینه های اضافی به بیماران، نبود ثبات اقتصادی و ارزیابی نکردن از لحاظ مالی اشاره کرد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که برون سپاری در بسیاری از بخش ها و خدمات بیمارستان های دولتی موفقیت هایی بسیاری از نظر اقتصادی داشته است. اما در برخی از موارد برون سپاری ها سبب افزایش هزینه ها شده است. بنابراین، بررسی وسیع تر جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار و پیامدهای منفی برون سپاری و راهکارهای مقابله با آن باید موردتوجه مدیران بیمارستان و سیاست گذاران سلامت قرار گیرد.

مقدمه: بازپرداخت هزینه های خدمات مراقبت سلامت بخش اصلی از مشکلات مالی بیمارستان ها محسوب می شود که هزینه های جبران نشده این خدمات عامل تأثیرگذار بر درآمد بیمارستانی هستند. پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل مؤثر بر هزینه های جبران نشده در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. روش ها: مطالعه حاضر از نوع کاربردی بود که با روش کمی توصیفی- تحلیلی به صورت مقطعی انجام شد. جامعه پژوهش شامل تمام بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران و ابزار مطالعه، فرم گردآوری داده بود. داده ها با استفاده از نرم افزار EViews نسخه 10 تحلیل شد. تخمین مدل با استفاده از رهیافت اقتصادسنجی داده های ترکیبی صورت گرفت. یافته ها: هزینه های جبران نشده به طور متوسط 624 میلیارد ریال برآورد شد که بیشترین سهم آن متعلق به کسورات بیمه ای (44 درصد)، بدهی بیماران نیازمند (39 درصد) و بدهی اتباع خارجی (17 درصد) بود. بین متغیرهای تعداد اتباع خارجی، بیماران سرپایی، تخت بیمارستان، ضریب اشغال تخت و طول مدت اقامت با هزینه های جبران نشده رابطه معنادار مثبت و بین متغیرهای تعداد اعمال جراحی و بیماران بستری با هزینه های جبران نشده رابطه معناداری وجود نداشت. متغیر ضریب گردش تخت تأثیری بر هزینه های جبران نشده نداشت. همچنین، متغیرهای تعداد تخت بیمارستانی، طول مدت اقامت و تعداد اتباع خارجی به ترتیب بیشترین اثر مثبت را بر هزینه های جبران نشده داشته اند. نتیجه گیری: با توجه به آمار بالای هزینه های جبران نشده در بیمارستان ها به نظر می رسد شناسایی علل کسورات بیمه ای و راهکارهایی برای کاهش آن و گسترش پوشش بیمه ای برای کاهش هزینه های جبران نشده می تواند مؤثر واقع شود.

مقدمه: دسترسی مناسب به مراقبت های سلامتی یکی از اهداف اصلی همه جوامع می باشد. هدف این مطالعه بررسی میزان توسعه یافتگی استان های کشور ازنظر دسترسی به خدمات بهداشت و درمان بود. روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی- کاربردی و از نوع مقطعی بود. جامعه آماری شامل کلیه استان های کشور در سال 1391 بود. ابزار جمع آوری اطلاعات برای تهیه پیشینه و ادبیات نظری این تحقیق، مستندات کتابخانه ای و اینترنتی بود و از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و مرکز آمار ایران به عنوان مراجع رسمی اطلاعات کشور در این زمینه، برای جمع آوری داده های مربوطه استفاده شد. از روش تاکسونومی به منظور تعیین درجه توسعه یافتگی استان های کشور، از روش آنتروپی شانون به منظور تعیین اوزان شاخص ها و از روش تاپسیس به منظور رتبه بندی استان ها ازلحاظ دسترسی به شاخص های بخش بهداشت و درمان استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج روش تاکسونومی از میان 31 استان موردبررسی، 12 استان توسعه یافته، نُه استان نیمه توسعه یافته و 10 استان دیگر توسعه نیافته تلقی می شوند. با روش آنتروپی شانون شاخص نسبت تعداد داروساز به جمعیت استان مهم ترین شاخص بود. نتایج روش تاپسیس نشان داد که ازلحاظ دسترسی به شاخص های بخش بهداشت و درمان، استان مرکزی رتبه اول و استان اردبیل رتبه آخر را دارد. نتیجه گیری: با توجه به اختلاف زیاد بین استان های کشور به مسئولان توصیه می شود که اولویت های تخصیص بودجه را با توجه به درجه توسعه یافتگی استان ها مشخص نمایند.

مقدمه: مدیریت منابع مالی در بیمارستان ها به عنوان یکی از پرهزینه ترین سازمان های ارایه خدمات در نظام سلامت کشور، اهمیت ویژه ای دارد. مدیران بیمارستان ها با تحلیل نقدینگی و عوامل موثر بر آن می توانند بیمارستان را از کمبود نقدینگی رهایی دهند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی عوامل موثر بر شاخص های مالی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی ایران بود. روش ها: پژوهش حاضر بصورت توصیفی - تحلیلی در دو مقطع زمانی قبل و بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت در سال 1392 و 1394 ، در بین 8 بیمارستان منتخب تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. کلیه داده های مربوط به نسبت های نقدینگی، بدهی، سودآوری و درآمد به ازای هر تخت بوسیله چک لیست های محقق ساخته از واحدهای حسابداری، آمار و سیستم اطلاعات بیمارستان ها جمع آوری و از ضریب همبستگی پیرسون برای اندازه گیری روابط استفاده شد. یافته ها: اجرای طرح تحول نظام سلامت موجب افزایش درآمد سرانه تخت، نسبت سوددهی و نقدینگی در تمامی بیمارستان ها شده است(05/0p<). در بین عوامل بررسی شده، درآمد سرانه هر تخت و درآمد سالانه بیمارستان قبل از اجرای طرح تحول، به ترتیب با ضرایب 3/0 و 22/0و بعد از اجرای طرح تحول با ضرایب 33/0 و 31/0 دارای ارتباط مثبتی با نسبت نقدینگی بود. اگرچه عواملی چون نسبت بدهی و سودآوری دارای ارتباط منفی با نسبت نقدینگی بوده است. نتیجه گیری: بنظر می رسد مدیران جهت بهبود وضعیت مالی بیمارستان، توجه به عواملی چون وضعیت بدهی و درآمد بیمارستان را باید در راس برنامه ریزی های خود قرار دهند.

مقدمه: سنجش حمایت مالی بابت دریافت خدمات سلامت، با میزان پرداخت از جیب در قبال دریافت خدمات سلامت مشخص می شود که دو رویکرد هزینه های کمرشکن و منجر به فقر سلامت در ارتباط با آن قابل تحلیل است. هدف از این پژوهش مطالعه هزینه های کمرشکن و منجر به فقر سلامت در جمعیت شهری تهران می باشد. روش کار: این مطالعه به صورت مقطعی در سال 1392 در شهر تهران انجام شد. شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و مشاهده و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه هزینه مراقبت سلامت خانوار بود. برای تخمین اثرات فاکتورهای اثرگذار بر هزینه های کمرشکن سلامت و هزینه های سلامت منجر، به فقر از آزمون پیرسون، مدل لجستیک تک متغیره و چند متغیره و نرم افزارهای Excel وSTATA بهره گیری گردید. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد 4/2 درصد از کل خانوارها به علت پرداخت از جیب بابت خدمات مراقبت سلامت به زیر خط فقر سقوط کردنده اند و 7/6 درصد از خانوارهایی که پرداخت از جیب داشته اند و 8/3 درصد از کل خانوارها به علت پرداخت از جیب بابت دریافت خدمات مراقبت سلامت با هزینه های کمرشکن مواجه شده اند. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد متغیرهای مهمی مثل تحصیلات سرپرست خانوار، وجود فرد بالای 60 سال، مصرف خدمات بستری و تعداد دفعات مصرف مراقبت سلامت در مواجهه خانوار با مخارج سلامت نقش کلیدی دارند. از این رو دست اندرکاران سلامت کشور و سازمان های بیمه ای باید با اجرای طرح های بیمه ای و کاهش تعرفه های بخش سلامت سرانه پرداخت از جیب خدمات مراقبت سلامت را کاهش دهندو از فشار مخارج سلامت بر خانوارها بکاهند. کلیدواژه ها: پرداخت از جیب، هزینه های کمرشکن سلامت، هزینه های سلامت منجر به فقر

مقدمه: با توجه به رشد سریع هزینه های سلامت، تعیین و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر این هزینه ها یک موضوع مهم سیاستگذاری سلامت به شمار می رود. هدف این مطالعه تعیین مهمترین عوامل موثر بر هزینه های مراقبت سلامت خانوارها در استان های ایران با استفاده از روش داده های تابلویی(1390-1385) می باشد. روش کار: یک مطالعه توصیفی- تحلیلی و گذشته نگر می باشد. در این مطالعه، متغیر وابسته سرانه هزینه های سلامت خانوارهای هر یک از استان ها و متغیرهای مستقل شامل سرانه پزشک به ازای10000 نفر، درصد شهرنشینی، تعداد جمعیت بالای 65 سال، نرخ باسوادی و سرانه درآمد می باشد که از سالنامه های آماری استان ها در مرکز آمار ایران به دست آمد. برای آنالیز داده ها هم ازStata نسخه 12 استفاده گردید. یافته ها: مطالعه نشان داد که بین متغیرهای درآمد سرانه، درصد شهرنشینی و تعداد پزشک به ازای 10000 نفر جمعیت و هزینه های سلامت خانوارها در استان های ایران رابطه آماری مثبت و معنی داری وجود دارد و مقدار کشش هر کدام از آن ها به ترتیب برابر با 22/0، 09/9 و 47/0 است. همچنین نتایج نشان داد که هیچ رابطه آماری معناداری بین هزینه های سلامت با نرخ باسوادی و جمعیت بالای 65 سال در استان های ایران وجود نداشت. نتیجه گیری: یافته های مطالعه دلالت بر آن دارد که کشش درآمدی هزینه های سلامت کمتر از یک می باشد و این نشان می دهد که خدمات سلامت برای استان های ایران یک کالای ضروری بوده است. بنابراین، پیشنهاد می شود که خدمات سلامت از طریق بودجه های عمومی و دولتی تامین مالی شود و دخالت دولت در خدمات سلامت و ارائه آن ضروری می باشد.