محسن ایمنی

تقریباً بیش از 60 سال از آن زمان که آرگریس (1952) تأثیر بودجه را بر رفتار مردم مطرح نموده است می گذرد. چند سال بعد، استدری (1960) و دوین (1960) پژوهش های حسابداری خود را تحت تأثیر روان شناسی ادامه دادند. همچنین دیک من و زف (1984) از این دهه به عنوان دهه بیداری در ادبیات حسابداری یاد می نمایند. تا قبل از 1967 واژه «حسابداری رفتاری» هنوز وارد ادبیات رشته نگردیده بود و البته در این بین رشته های مختلفی از جمله اقتصاد، علوم سیاسی، روان شناسی و جامعه شناسی در انجام پژوهش ها در ادبیات حسابداری رفتاری کمک شایانی را داشتند. در این میان رشته روان شناسی نقش مهمی را بازی کرد و با سه زیر شاخه روان شناسی شناختی، انگیزه ای و اجتماعی مهمترین اثر را داشته است. در این بین نقش بازی شده توسط پردازش فردی از اطلاعات حسابداری برای تصمیم گیری برپایه تئوری روان شناسی شناختی متمرکز بوده که در سال های بعد از آن با واژه «انقلاب شناختی» یاد کرده اند. امروزه، وجود اصطلاح «رفتاری» معمولاً برای بررسی های آزمایشگاهی استفاده می شود اگرچه این روش پژوهش غالب را است، اما تنها امکان برای پژوهش های حسابداری رفتاری نیست. همچنین شواهدی از سایر روش های تجربی مانند پرسشنامه، تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای وجود دارد. نتیجتاً برای پیشرفت در عمق پردازش ها برای تصمیم گیری و درک اینکه چرا و چگونه مغز فعال است و در فرآیندهای اقتصادی از اطلاعات برای تصمیمات استفاده می نمایند دانشمندان علوم اعصاب یا عصب شناسان در حال ساخت یک پل ارتباطی با اقتصاد می باشند که به اصطلاح «اقتصاد عصبی» نامیده می شود تا رفتار استفاده کنندگان اطلاعات در تصمیم گیری مورد بررسی قرار گیرد.

تقلب و رسوایی های مالی در سال های اخیر و این منجر به سقوط شرکت های بزرگ و کاهش یافتن اعتماد مردم به بنگاه های اقتصادی و حرفه (مخصوصاً حسابرسی) گردید. لذا حرفه و قانون گذاران به مقابله با این نقایص با وضع قوانین و مقررات، برخواستند. پس از بررسی های انجام شده توسط انجمن های حرفه ای مانند انجمن حسابداران خبره امریکا (AICPA) و انجمن حسابداری امریکا (AAA) به این نتیجه رسیدند، تقلب امری است که همیشه می تواند وجود داشته باشد و هنگامی بروز آن کاهش می یابد که همه ارکان سازمان، علی الخصوص مدیریت در جهت مبارزه با این امر ضد اخلاقی حرکت نمایند. مدیریت با تعیین اهداف، سیاست ها و در پیش گرفتن رویه های مناسب و انتصاب افراد لایق و صالح و ... توان این را دارد که موثرترین و مهم ترین رکن در تشخیص، پیشگیری و کشف تقلب باشد. حسابرسان، نیز دارای نقش کنترلی می باشند و می توانند جهت کمک به مدیریت در برنامه ریزی برای پیشگیری از تقلب نقش بسزائی داشته باشند. درعین حال مدیریت عامل کلیدی جلوگیری از تقلب تلقی می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی محتوای اطلاعاتی معیارهای نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) و بازده دارایی ها (ROA) جهت تبیین تعریف جدیدی از بازده سهام می باشد. بازده سهام در این تحقیق تعریف جدیدی دارد که با در نظرگرفتن ارزش بازار سهام اول دوره (EMV) و ارزش افزوده سهامدار (SVA) مورد محاسبه قرار می گیرد. دلیل اصلی آزمون این رابطه پیچیدگی محاسباتی بازده سهام با تعریف جدید می باشد. با توجه به اینکه معیارهای حسابداری ROA و ROE محاسبه ساده ای دارند، قصد داریم با آزمون رابطه بین این معیارها، به این سوال پاسخ دهیم که آیا می توان بازده سهام با تعریف جدید را از طریق معیارهای حسابداری که بعنوان معیار بازدهی محسوب می گردند پیش بینی نمود؟ به منظور پاسخ به این سوال تعداد 76 شرکت از بین جامعه آماری که اطلاعات دوره 6 ساله (1389- 1384) آنها قابل دسترسی بوده، انتخاب گردیده است. جهت بررسی آزمون معنادار بودن فرضیات، از توزیع فیشر (F) استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آنست بین بازده سهام با ROA رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، در حالی که بین بازده سهام با ROE رابطه معناداری وجود نداشته است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین اهرم های بدهی، به خصوص اهرم بدهی عملیاتی و مالی با حق الزحمه حسابرسی، اجرا شده است. روش: جامعه آماری پژوهش، 113 شرکت بر ای دوره زمانی 1390 تا 1397 است. همچنین، در این پژوهش با استفاده از رگرسیون چند متغیره، روابط بین متغیرهای پژوهش، آزمون شده است. یافته ها: بر اساس نتایج پژوهش، بین اهرم کل بدهی، اهرم مالی و اهرم عملیاتی برآوردی با حق الزحمه حسابرسی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما بین تغییر در اهرم های بدهی و تغییر در حق الزحمه حسابرسی، رابطه معناداری مشاهده نمی شود. بر اساس نتایج آزمون های بیشتر، افزایش اهرم کل بدهی و اهرم مالی در شرکت های کوچک و بزرگ، بر افزایش حق الزحمه حسابرسی تأثیر می گذارد و زمانی که اهرم مالی در شرایط بحران مالی بالا باشد، حسابرسان با دریافت حق الزحمه بیشتر، با ریسک حسابرسی آن برخورد می کنند. همچنین بین اهرم کل بدهی، اهرم مالی و اهرم عملیاتی برآوردی با حق الزحمه غیرعادی حسابرسی نیز، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج این پژوهش، اهمیت تمایز بین انواع مختلف اهرم را در مطالعات مربوط به حسابرسی و به طور اخص، حق الزحمه حسابرسی برجسته می کند. همچنین، نتایج بر ادبیات موجود هزینه های نمایندگی و تأثیرهای افتراقی انواع مختلف اهرم، در بستر حسابداری و مالی نیز می افزاید.

هدف ازمقاله حاضر بررسی تأثیر تیپ شخصیتی و اخلاق حرفه ای بر توانایی حسابرسان در کشف تقلب در گزارشگری مالی با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده با توجه به نقش میانجی تردید حرفه ای است. جامعه آماری پژوهش شامل حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران است. با استفاده از جدول مورگان، تعداد 302 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی بوده و ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه است. به منظور بررسی تأثیر متغیرها از روش معادلات ساختاری  و برای تحلیل الگوها از رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که انواع تیپ های شخصیتی حسابرسان، اخلاق حرفه ای و تردید حرفه ای، بر توانایی کشف تقلب در صورت های مالی توسط حسابرسان، رابطه مثبت و معناداری دارند. همچنین، تیپ شخصیتی و اخلاق حرفه ای به طور غیرمستقیم با توجه به نقش میانجی تردید حرفه ای بر کشف تقلب در صورت های مالی رابطه مثبت و معناداری دارند. براساس یافته های پژوهش، هر چه حسابرسان در هنگام حسابرسی شک و تردید حرفه ای بیشتری نشان دهند، تمایل آن ها برای جستجوی اطلاعات در خصوص علائم تقلب بیشتر و از این رو توانایی کشف تقلب آن ها بالاتر است.

هدف: هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین محافظه کاری در گزارشگری مالی و حساسیت پاداش مدیران و نیز شناسایی تأثیر محافظه کاری در گزارشگری مالی بر کارآیی قراردادهای جبران خدمت مدیران انجام شده است.   روش: جامعه آماری پژوهش از طریق روش هدفمند برای دوره زمانی 1390 لغایت 1398 ، 104 شرکت می باشد و با استفاده از رگرسیون چندمتغیره روابط بین متغیرهای پژوهش مورد آزمون قرار گرفتند.   یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد محافظه کاری با سطح پاداش مدیران و همچنین حساسیت پاداش مدیران دارای رابطه منفی و معناداری است. همچنین بین اثر تعاملی عملکرد حسابداری واقعی و محافظه کاری با سطح پاداش مدیران رابطه معناداری وجود ندارد. هر چند بین اثر تعاملی محافظه کاری و حساسیت عملکرد حسابداری واقعی مبتنی بر ارزش دفتری با حساسیت عملکرد-پاداش مدیران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج حاکی از آن است که بین اثر تعاملی بازده سهام و محافظه کاری با سطح پاداش مدیران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین اثر تعاملی محافظه کاری و تغییر بازده سهام با حساسیت عملکرد پاداش مدیران مبتنی بر ارزش بازار رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.   نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد محافظه کاری در گزارشگری مالی می تواند ریسک اطلاعاتی و مسئله نمایندگی را کاهش دهد. از این رو می توان محافظه کاری در گزارشگری مالی را به عنوان یک مکانیزم قراردادی کارآمد که می تواند رفتارهای فرصت طلبانه مدیران را محدود نماید، قلمداد کرد. اگر سهامداران، متقاضی محافظه کاری به عنوان یک سازوکار حاکمیتی هستند، باید میزان محافظه کاری را بالاتر ببرند که این خود موجب افزایش حساسیت پاداش مدیران خواهد شد؛ بدین معنا که محافظه کاری در گزارشگری مالی می تواند کارایی قراردادهای مدیران را بهبود بخشد.

موضوع و هدف مقاله: این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر نوآوری و عملکرد در سازمان های بخش عمومی انجام شود. روش پژوهش: پژوهش پیش روی از حیث هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش کارکنان و مدیران سطح میانی سازمان امور مالیاتی غرب استان مازندران در سال 1399 بوده است. برای این منظور 127 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های پژوهش: نتایج این پژوهش نشان می دهد که عواملی مانند محدودیت های بودجه و تجربه برای دستیابی به نوآوری در بخش عمومی اثر معناداری داشته است. همچنین محدودیت های بودجه، انگیزه برای بهبود عملکرد، واکنش به عملکرد ضعیف و تجربه دارای رابطه با عملکرد سازمانی است. نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که اجرایی رویکرد مشارکتی در سازمان های بخش عمومی می تواند در نوآوری و عملکرد بهتر این سازمان ها مؤثر باشد. بررسی نقش عوامل مؤثر بر نوآوری و عملکرد میتواند مدل های سنجش آن ها را بسط دهد و موجب بهبود عملکرد سازمان و در نتیجه دولت شود.

هدف: پژوهش حاضر به منظور جمع آوری شواهدی در خصوص بررسی ارتباط بین نگهداشت وجه نقد، ارزش شرکت و عملکرد مالی شرکت های تحت محدودیت در تأمین مالی بازار سرمایه ایران انجام گردیده است. روش شناسی پژوهش: بدین منظور این پژوهش در بازه زمانی ۸ ساله بین 1391 لغایت 1398، برای 91 شرکت (تعداد مشاهدات ۷۲۸) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین از رگرسیون داده های ترکیبی جهت آزمون روابط بین متغیرها استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که رابطه غیرخطی بین نگهداشت وجه نقد و عملکرد وجود دارد و این رابطه به شکل U معکوس است، همچنین این رابطه با متغیر عملکردی (ROE) به عنوان متغیر جایگزین وجود داشته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که بین سطح غیر بهینه نگهداشت وجه نقد و عملکرد مالی رابطه منفی وجود دارد و نتایج حاکی از این است که شرکت های دارای محدودیت های مالی دست به نگهداشت وجه نقد زده که این امر موجب کاهش عملکرد مالی خواهد شد. اصالت/ارزش افزوده علمی: شواهدی در مورد رابطه غیر خطی بین عملکرد شرکت و نگهداشت وجه نقد در شرایط خاص شرکت (محدودیت در تأمین مالی) ارائه می دهد. این شواهد به مدیران و سرمایه گذاران این بصیرت را می دهد که عملکرد شرکت ها و ارزش آتی آن ها را مورد بررسی قرار دهند و در شرایط خاصی همچون محدودیت در تأمین مالی برای شرکت ها آن ها چگونه تصمیم گیری کنند.

هدف از مقاله حاضر بررسی تحلیل توانایی حسابرسان در کشف تقلب در گزارشگری مالی با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده و تأثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی باتوجه به نقش میانجی تردید حرفه ای در کشور ایران با مراجعه به نظر اعضای حرفه ای حسابداری، شامل حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران است. میزان تأثیر تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی بر توانایی کشف تقلب با نقش میانجی تردید حرفه ای، با استفاده از پرسش نامه و در مقیاس طیف پنج گزینه ای لیکرت بررسی شد. بدین منظور 333 پرسش نامه، طراحی و بین اعضای جامعه حسابداران رسمی توزیع شد و 302 فقره آن در نهایت مورداستفاده قرار گرفت. به منظور بررسی تأثیر متغیرها از روش معادلات ساختاری و برای تحلیل الگوها از رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که تجربه حسابرس، انواع تیپ های شخصیتی حسابرسان و تردید حرفه ای، بر توانایی کشف تقلب در صورت های مالی توسط حسابرسان، رابطه مثبت و معناداری دارند. همچنین، تجربه حسابرس و تیپ شخصیتی به طور غیرمستقیم باتوجه به نقش میانجی تردید حرفه ای بر کشف تقلب در صورت های مالی رابطه مثبت و معناداری دارند. بر اساس یافته های پژوهش، حسابرسان با شناسایی و رفع محدودیت های ناشی از عوامل منجر به شکل گیری تقلب باتوجه به نقش اثرگذار تجربه شغلی و تیپ شخصیتی با تأکید بر تردید حرفه ای، توانایی کشف تقلب را افزایش داده به نوعی که  هر چه حسابرسان در هنگام حسابرسی شک و تردید حرفه ای بیشتری نشان دهند، تمایل آن ها برای جستجوی اطلاعات در خصوص علائم تقلب بیشتر و از این رو توانایی کشف تقلب آن ها بالاتر است.

در ادبیات نظری حسابداری، دو استراتژی مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی و دستکاری فعالیت های واقعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؛ اما در پژوهش حاضر با توجه به محدودیت های موجود برای این دو استراتژی، سومین نوع الگوی مدیریت سود یعنی تغییر طبقه بندی مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر محدودیت های حاکم بر استراتژی های مدیریت سود بر به کارگیری استراتژی تغییر طبقه بندی سود در بازار سرمایه ایران است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1392 الی 1400 است و 114 شرکت به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است (1026 مشاهده). به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از مدل رگرسیون لوجیت استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سلامت مالی، سهامداران نهادی، اندازه موسسه حسابرسی و سهم بازار بر تغییر در طبقه بندی سود تأثیر منفی و معناداری دارد. همچنین چرخه عملیاتی بر تغییر در طبقه بندی سود تأثیر مثبت و معناداری دارد؛ و دوره تصدی آن تأثیر معناداری بر تغییر طبقه بندی سود ندارد. آزمون های اضافی نشان داد شرکت های بزرگ تر انگیزه بیشتری برای انجام تغییر طبقه بندی (شکلی از مدیریت سود) در مقایسه با شرکت های کوچک دارند، زیرا هزینه های سیاسی بیشتری دارند. با توجه به نتایج بدست آمده توصیه می شود که به رویکرد تغییر طبقه بندی نیز در بررسی مدیریت سود در بازار سرمایه ایران توجه شود.