غلامرضا اسماعیلیان

فرآیند توسعه خانواده محصول که با ایجاد گروهی از محصولات مرتبط با هم، با اجزاء ثابت و بخشی با اجزاء متفاوت در هر محصول تجلی می یابد، پاسخی به نیازهای متنوع بازار و گروه های مختلف مشتری می باشد. این فرایند، همواره با ریسک هایی مواجه است و معمولاً عدم شناخت ریسک های مسبب و روابط مابین آنها همچنین فرض مستقل بودن هر ریسک منجر به کاهش اثر بخشی اقدامات مدیریت ریسک و انحراف از دستیابی به نتایج مورد انتظار می گردد. این تحقیق ضمن تعیین مراحل این فرایند و شناخت ابعاد محیط بیرون و درون در هر مرحله با استفاده از تجربیات 18 خبره در صنایع خودروسازی، ریسک های فرایند توسعه خانواده محصول را با کمک نظریه داده بنیاد احصاء نموده است. روش مدل سازی معادلات ساختاری برای تعیین روابط متقابل بین ریسک ها و یافتن ریسک های مسبب استفاده و نتیجه حاصل از مطالعات و محاسبات صورت گرفته منجر به شناخت ریسک های نیاز، الزامات، عملکرد، طراحی، برنامه ریزی، ساخت/برون سپاری و مالی گردید. همچنین ریسک های خوشه بندی مشتریان، مدولاریتی و ریسک فنی مشخصات طراحی قطعات برای اولین بار مختص این فرایند شناسایی گردیدند. نتایج نشان می دهد که مدیریت ریسک در مراحل ابتدایی، منجر به احتمال بروز کمتر ریسک های مراحل پایانی می گردد. برای مواجهه اثربخش با ریسک هدف بطور مثال ریسک مالی، می بایست ریسک های تاثیرگذار بر آن یعنی ریسک های برنامه ریزی و ساخت/ برون سپاری را مدیریت نمود. مدیران اجرایی می توانند با تمرکز بر کنترل ریسک هایی که بعنوان علت ریشه ای، ریسک هدف عمل می نمایند، به موفقیت بیشتری دست یافته و با اطمینان بیشتری به پیش روند.

افزایش نگرانی ها در خصوص مسائل زیست محیطی، کمبود منابع و مسائل رفاهی کارکنان، سازمان ها را به سمت تجدیدنظر در مورد استراتژی های تولید و چیدمان تسهیلات سوق داده است تا چیدمانی ارائه دهند که به تمام ابعاد پایداری (اقتصادی، رفاه اجتماعی و زیست محیطی) توجه داشته باشد؛ بنابراین در این پژوهش، یک مدل ریاضی چندهدفه به منظور ایجاد توازن بین کاهش هزینه های چیدمان، کاهش میزان مصرف انرژی الکتریکی و افزایش ایمنی محیط تولید برای کارکنان توسعه یافته است. ویژگی برجسته مدل پیشنهادی، درنظرگرفتن راهبرد مقیاس بندی سرعت پردازش عملیات در ماشین ها در کنار مسیریابی فرایند است که با مفاهیمی نظیر قابلیت اطمینان ماشین ها، تعادل بار کاری، تخصیص اپراتور ترکیب شده است. به منظور اعتبارسنجی و کاربردپذیری مدل پیشنهادی از روش معیار جامع و نمونه های برگرفته از مبانی نظری موضوع استفاده شده است. با توجه به پیچیدگی مدل و ناتوانایی نرم افزار گمز در ارائه جواب برای مسائل با ابعاد بزرگ در زمان مطلوب، از الگوریتم ژنتیک رتبه بندی نامغلوب (NSGA-II) استفاده شده است. درنهایت رویکرد پیشنهادی به صورت یک مطالعه موردی واقعی در یک کارگاه تولید اجاق گاز و فرهای صنعتی مورداستفاده قرار گرفت. نتایج، دستیابی به صرفه جویی 62 درصدی در هزینه های تولید را از اعمال روش پیشنهادی نشان می دهد.

سیستم تولید سلولی پویا، یکی از سیستم های تولیدی شناخته شده است که امکان افزایش میزان واکنش پذیری، انعطاف پذیری و چابکی را در تولید ، به منظور رقابت در بازار فراهم می کند؛ ولی با رشد توسعه صنعتی و توجه روزافزون جوامع به میزان مصرف انرژی و شرایط کارکنان در تولید، با چالش جدیدی مواجه شده است؛ به نحوی که باید مباحث پایداری را از همان ابتدا و در طراحی چیدمان تسهیلات بگنجاند. این مقاله یک مسئله بهینه سازی چندهدفه را در یک سیستم تولید سلولی پویا، با در نظر گرفتن میزان مصرف انرژی (الکتریکی) و توجه به ایمنی محیط کار کارکنان بررسی می کند. برای این امر یک مدل جدید، توسعه یافته است که حداقل سازی هزینه های جابه جایی و بازآرایی تسهیلات، حداقل سازی خطرات محیط کار (خطر بالقوه قرارگیری ماشین آلات در مکان خاص) و مصرف انرژی الکتریکی در عملیات تولید محصول را دنبال می کند. به منظور نزدیک شدن مدل به شرایط واقعی، دیگر موضوعات مربوط به محیط واقعی تولید، مانند استخدام و اخراج اپراتورها در هر دوره، آموزش، دستمزد و تخصیص نیز در مدل گنجانده شده است. مدل پیشنهادی با طراحی نمونه هایی در ابعاد مختلف و با استفاده از روش اپسیلون، محدودیت و الگوریتم فرا ابتکاری NSGA-II و MOPSO حل و با استفاده از شاخص های عملکردی (میانگین فاصله از ایده آل، پراکندگی، یکنواختی و زمان پردازش) مقایسه و با استفاده از آزمون T تحلیل شده است. نتایج نشان داد کیفیت جواب های حاصل از الگوریتم NSGA-II نسبت به دیگر روش ها بهتر بوده و از نظر زمان حل، حداقل 2 برابر زودتر از روش اپسیلون محدودیت به جواب رسیده است.

امروزه بیشتر صنایع تولیدی، با موجودی های درخور توجهی از مواد خام، محصولات نیم ساخته و کالاهای نهایی و همچنین تجهیزات، ماشین آلات، قطعات یدکی و نیروی انسانی مواجه اند که به علت عدم تعادل بین تأمین یک کالا در یک محل با فروش یا مصرف آن ایجاد شده است. در برخی صنایع، تولید یک محصول به دلایل فیزیکی یا شیمیایی به تولید محصولات دیگر نیز منجر می شود که باید این همبستگی، در مدیریت موجودی ها لحاظ شود. همچنین با توجه به ویژگی هایی همچون زمان تحویل کوتاه، فشار هزینه ها و تغییرات متناوب در تقاضاها، صنایع بیش از گذشته به انعطاف پذیری در تولید نیاز دارند. با رشد سیستم های اتوماسیون صنعتی در کارخانه های تولیدی با محصولات همبسته، همچون پالایشگاه های نفت، نیاز به مدل سازی و ارائه راه حل برای این گونه مسائل، بیش ازپیش احساس می شود. در این مقاله، مسئله تعیین اندازه انباشته در سیستم های تولیدی انعطاف پذیر با محصولات همبسته، مدل سازی و سپس با استفاده از برخی روابط بین متغیرها، این مدل ساده سازی شده است. یکی از روش های رایج حل مسائل اندازه انباشته، الگوریتم ثابت سازی– بهینه سازی است که بیشتر به صورت تک بعدی به کار گرفته می شود. در این پژوهش، یک الگوریتم دوبعدی برای حل این مسئله، پیاده سازی و با دو الگوریتم رایج تک بعدی، به کمک ۶۳ سری داده شبیه سازی شده مقایسه شد؛ نتایج نشان می دهد زمان رسیدن به جواب های این الگوریتم، از سایر الگوریتم های رایج بهتر است.

رویکردهای بازاریابی هدفمند و به کارگیری عملکردهای آن یک چالش مهم در رقابت کسب وکار شده است. بهای بالای دانش مشتری و درکی که سازمان ها از اهمیت رضایت مشتری کسب کرده اند، آن ها را به سمت بازاریابی هدفمند سوق می دهد. حرکت به سمت حفظ مشتریان و جلب وفاداری آن ها از اهداف یک بازاریابی هدفمند است، زیرا جامعه کنونی دریافته است که برای جذب مشتری و حفظ جایگاه خود در بین مشتریان در فضای به شدت رقابتی امروزه نیازمند برنامه ریزی و استفاده از یک استراتژی قوی هست. سازمان ها نیاز به اطلاعاتی درباره اینکه مشتریانشان چه کسانی هستند، انتظارات و نیازهای آن ها چیست و چگونه باید نیازهای آن ها را برطرف کرد، دارند. سازمان به راحتی می تواند لیست مشتریان خود را با توجه به میزان خرید، نوع سلیقه و در صورت تنوع زیاد اجناس مورد عرضه از طرف سازمان، با توجه به نوع کالا مشتریان را طبقه بندی نماید و سعی نماید با داشتن مطلوبیت مناسب در کالا مشتریان را قانع به خرید از خود نماید. با توجه به اهمیت شناخت عملکردهای بازاریابی این مقاله به شناسایی و تحلیل مؤلفه های اصلی بازاریابی هدفمند با رویکرد مدیریت دانش مشتری پرداخته است. در همین راستا شمایی از عوامل تأثیرگذار دانش مشتری و مؤلفه های سازنده بر یک بازاریابی هدفمند را ارائه خواهیم داد. سپس با طراحی یک مدل مفهومی آیتم های مهم و اثرگذار بازاریابی هدفمند همراه با رویکردهای مدیریت دانش مشتری را به صورت خلاصه موردبحث قرار می دهیم.

پژوهش حاضر، مدلی برای مسئله زمان بندی درس های دانشگاهی به صورت تک هدفه کرده که هدف تهیه جدول زمانی درس های دانشگاهی قابل قبول، با در نظر گرفتن مجموعه ای از محدودیت ها و ترجیح های استادان، دانشجویان و دانشگاه با توجه به فضای آموزشی است. در این مسائل، جدول زمانی محدودیت ها، به دودسته سخت و نرم که محدودیت های سخت باید برآورده شده و شدنی بودن جواب را تضمین کند و محدودیت های نرم که بیان کننده مطلوبیت و ترجیح های مسئله بوده و برای کیفیت بهتر جدول زمانی در نظر گرفته می شوند. با توجه به اینکه مسئله ای حل نشدنی با پیچیدگی محاسباتی در پیش روی است، برای حل مدل ها از الگوریتم های فرا ابتکاری، الگوریتم زنبور عسل استفاده شده است. برای افزایش سرعت برنامه جمعیت اولیه را به شکلی تولید کرده که تعداد زیادی از محدودیت های سخت اشباع شوند. برای آزمودن مدل ریاضی و برنامه مورد نظر از داده های دانشگاه پیام نور لامرد استفاده شده است. حل مدل با روش زنبور عسل از دو تابع مهم رقص برای فرار از بهینه محلی و بهبود کارایی مسئله و درنهایت رسیدن به یک جواب قابل قبول، بهره برداری می شود. نتایج نشان می دهد درنهایت دقت مدل ریاضی 94 درصد بوده و نسبت به وضعیت کلاسیک و عمومی شرایط بهتری دارد.

حل مسئله تعیین توالی عملیات خودرو با در نظر گرفتن اختلالات تأمین پیش بینی نشده

یکی از بخش های جدایی ناپذیر هر صنعت، سیستم نگهداری و تعمیرات (نت) آن است؛ ارتباط این بخش با دیگر بخش ها، دارای پویایی ها و بازخوردهای فراوانی است. ازاین رو پویایی شناسی سیستم ها، ابزار مناسبی است که می توان از آن برای تجزیه وتحلیل این بخش استفاده کرد. در این مقاله، نحوه تأثیر و تأثر سیستم نت و سایر بخش ها برای یک شرکت تولیدکننده سیم و کابل، مدل سازی شده و در ادامه، پس از ایجاد نمودار جریان-انباشت، اعتبار مدل با سه آزمون بازسازی رفتار مرجع، رفتار حدی و حساسیت ارزیابی شده است. همچنین پس از اعتبارسنجی، اثر تغییر رویکرد فعلی شرکت در قبال سیستم نت، از نت اصلاحی به سمت نت پیشگیرانه، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد تغییر این رویکرد از جنبه های مختلف به نفع شرکت است و سبب افزایش فروش و تعداد مشتریان شرکت می شود و مدیران باید توجه بیشتری به نت پیشگیرانه نشان دهند.