رحیم رئیس نیا

هنوز بیش از یک سال از صدور فرمان مشروطیت در ایران نگذشته بودن که نیروهای نظامی عثمانی با سوء استفاده از وضعیت ویژه ایران وکشمکشهای مشروطه خواهان و دوباره به تحریک عشایر مرزنشین پرداخته و بخشهایی از خاک ایران را در حوالی ارومیه و ساوجبلاغ مکری اشغال کردند.

گزارش مذاکرات هیئت ایرانی و پیشنهادی نادرشاه افشار دربار سلطان محمود اول در پی اندیشه نادرشاه راجع به صلح با عثمانی است.

بخشی از روشنفکران جمهوری آذربایجان در مورد عباسقلی به علت خاستگاه طبقاتی و وابستگی به دولت تزاری و افکار محافظه کارانه اش سکوت کرده اند. در حالی که بنا به نوشته دکتر آدمیت، وی به یک معنا پیشرو افکار جدید غربی در قفقاز است. او به سازندگی علوم و دین ایمان داشت و در حالی که پای در گذشته داشت رویش به سوی آینده بود.

در سالهای نخست دهه 1300، میر جعفر پیشهوری که هنوز چهرهای کم و بیش گمنام محسوب میشد و در سلسله مقالاتی که در روزنامه حقیقت منتشر کرد در مورد معنا و مفهوم ایرانی بودن و برهمین اساس تقسیمات کشوری و ایالتیای مناسب با این طرز تلقی، گفتارهایی را ارائه داد که با آراء و اندیشههای او در دوره شهرت و معروفیت وی – یعنی دوران حکمروایی فرقه دموکرات آذربایجان در پایان جنگ دوم جهانی، تفاوتی اساسی داشت. ابعاد اندیشههای اولیه او در این زمینه، در این مقاله موضوع بررسی قرار گرفته است.