رحیم رئیس نیا

گزارش مذاکرات هیئت ایرانی و پیشنهادی نادرشاه افشار دربار سلطان محمود اول در پی اندیشه نادرشاه راجع به صلح با عثمانی است.

هنوز بیش از یک سال از صدور فرمان مشروطیت در ایران نگذشته بودن که نیروهای نظامی عثمانی با سوء استفاده از وضعیت ویژه ایران وکشمکشهای مشروطه خواهان و دوباره به تحریک عشایر مرزنشین پرداخته و بخشهایی از خاک ایران را در حوالی ارومیه و ساوجبلاغ مکری اشغال کردند.

بخشی از روشنفکران جمهوری آذربایجان در مورد عباسقلی به علت خاستگاه طبقاتی و وابستگی به دولت تزاری و افکار محافظه کارانه اش سکوت کرده اند. در حالی که بنا به نوشته دکتر آدمیت، وی به یک معنا پیشرو افکار جدید غربی در قفقاز است. او به سازندگی علوم و دین ایمان داشت و در حالی که پای در گذشته داشت رویش به سوی آینده بود.

در سالهای نخست دهه 1300، میر جعفر پیشهوری که هنوز چهرهای کم و بیش گمنام محسوب میشد و در سلسله مقالاتی که در روزنامه حقیقت منتشر کرد در مورد معنا و مفهوم ایرانی بودن و برهمین اساس تقسیمات کشوری و ایالتیای مناسب با این طرز تلقی، گفتارهایی را ارائه داد که با آراء و اندیشههای او در دوره شهرت و معروفیت وی – یعنی دوران حکمروایی فرقه دموکرات آذربایجان در پایان جنگ دوم جهانی، تفاوتی اساسی داشت. ابعاد اندیشههای اولیه او در این زمینه، در این مقاله موضوع بررسی قرار گرفته است.