محسن دستگیر

هدف این مقاله، بررسی نحوه ی تأثیر گذاری عدم اطمینان های محیطی بر عملکرد و سودآوری شرکت ها و رابطه ی بین سودهای هموارشده و بازده ی جاری سهام در شرایط محیطی نامطمئن است. به طور کلی فرض براینست که عدم اطمینان های محیطی نوسآن های زیادی را در عملکرد شرکت ها به وجود می آورد و مدیران برای جلوگیری از اثرات منفی آن، اقدام به هموارسازی سودهای گزارش شده می نمایند. هموارسازی سود باعث یکنواخت شدن نرخ رشد سود شده و قابلیت پیش بینی سودهای آتی را افزایش می دهد. در نتیجه بازده ی جاری سهام را تحت تأثیر قرار می دهد. در این پژوهش، داده ها به صورت سالانه مورد بررسی قرار گرفته و جهت آزمون فرضیات از سه مدل رگرسیونی چند متغیّره استفاده شده است. به منظور محاسبه ی اقلام تعهّدی اختیاری از مدل کوتاری و همکاران استفاده شده است و ضریب تغییرات فروش نیز معیار عدم اطمینان های محیطی شرکت های عضو نمونه است. یافته های پژوهش نشان می دهد که عدم اطمینان های محیطی نوسان های زیادی در سودآوری و عملکرد شرکت ها به وجود آورده و مدیران برای جلوگیری از تأثیرهای منفی آن با استفاده از اقلام تعهّدی اختیاری اقدام به هموارسازی سودهای گزارش شده نموده و سودهای هموارشده نیز به طور معناداری با بازده ی جاری سهام ارتباط دارد.

هدف صورت های مالی، ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت، عملکرد و انعطاف پذیری مالی است که برای استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی، مفید واقع شود. بنابراین می توان گفت در صورت دستکاری صورت های مالی، به هدف و فلسفه وجودی صورت های مالی خدشه وارد می شود. به علاوه وجود بسترهایی چون تضاد منافع و عدم تقارن اطلاعاتی بین مالکیت و مدیریت از یک طرف و بروز رسوایی های مالی از طرف دیگر، بر اهمیت موضوع مدیریت سود افزوده اند. برای جلوگیری و کنترل مدیریت سود، باید شناختی عمیق از انگیزه ها و اهداف اعمال مدیریت سود کسب نمود. لذا شاهد انجام تحقیقات زیادی در حوزه فرضیه ها و انگیزه های مدیریت سود هستیم. در این مقاله تلاش گردیده است تا مروری جامع بر این موضوع با تاکید بر تحقیقات داخلی و خارجی انجام گرفته، ارائه گردد. بدین منظور پس از ارائه تعریفی از مدیریت سود، به بررسی فرضیه ها و انگیزه های مدیریت سود پرداخته شده است.

هدف صورت های مالی، ارائه اطلاعاتی قابل اتکا درباره وضعیت، عملکرد و انعطاف پذیری مالی است که برای استفادهکنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی، مفید واقع شود. بنابراین می توان گفت در صورت دستکاری صورت های مالی، به هدف و فلسفه وجودی صورت های مالی خدشه وارد می شود. به علاوه وجود بسترهایی چون تضاد منافع و عدم تقارن اطلاعاتی بین مالکیت و مدیریت از یک طرف و بروز رسوایی های مالی از طرف دیگر، بر اهمیت موضوع مدیریت سود افزوده اند. برای جلوگیری و کنترل مدیریت سود، باید روش های محدودکننده آن را شناخت. به منظور اثربخشی هرچه بیشتر این روش ها نیز لازم است شناختی عمیق از الگوها و تکنیک های اعمال مدیریت سود کسب نمود. لذا شاهد انجام تحقیقات زیادی در حوزه الگوها، ابزارها و روش های محدودکننده مدیریت سود هستیم. در این مقاله تلاش گردیده است تا مروری جامع بر این موضوع با تاکید بر تحقیقات داخلی و خارجی انجام گرفته، ارائه گردد. بدین منظور به بررسی الگوها، ابزارها و روش های محدودکننده مدیریت سود پرداخته شده است.

پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین متغیرهای حسابداری با بازده سهام بر اساس مدل تئوری ارزش گذاری حقوق صاحبان سهام ژانگ می پردازد. بازده سهام تابعی از پنج متغیر بازدهی سود، تغییرات سودآوری، سرمایه گذاری شده، تغییرات فرصت های رشد و تغییرات نرخ های تنزیل می باشد. در راستای این موضوع پنج فرضیه تدوین شده است و از رگرسیون ساده و چندگانه برای تحلیل این فرضیه ها، بر اساس اطلاعات 98 شرکت منتخب بورس اوراق بهادار تهران طی یک دوره 9 ساله از سال1380 الی 1389، استفاده شده است، برخلاف مدل ژانگ که تمام متغیرهای فوق با بازده سهام رابطه داشتند، نتایج این پژوهش تنها حاکی از رابطه مستقیم معنی داری بین بازدهی سود و بازده سهام و رابطه معنی دار معکوس بین تغییرات نرخ تنزیل با بازده سهام می باشد

در این پژوهش تأثیر برخی ابزارهای حاکمیت شرکتی بر عدم تقارن اطلاعاتی پیرامون اعلامیه های سود پیش بینی شده فصلی شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور نمونه ای مشتمل بر 326 اعلامیه سود مربوط به 158 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی سا ل های 1383 تا 1388 انتخاب گردید. جهت آزمون فرضیه ها از روش خودبازگست برداری(VAR) استفاده شده است. معیار های مورد استفاده جهت ابزارهای حاکمیت شرکتی، درصد سهامداران نهادی و درصد اعضای غیر موظف هیات مدیره می باشد. متغیر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام نیز به عنوان شاخص عدم تقارن اطلاعاتی (که خود، از معیارهای نقدشوندگی سهام می باشد) مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشانگر عدم تأثیرگذاری متغیرهای درصد سهامداران نهادی و درصد اعضای غیر موظف هیات مدیره بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پیرامون اعلامیه های سود پیش بینی شده فصلی بوده و بیانگر این مطلب می باشد که ابزارهای انتخابی حاکمیت شرکتی بر عدم تقارن اطلاعاتی پیرامون اعلامیه های سود فصلی تأثیرگذار نیست.

هدف تحقیق، بررسی نحوه اعمال اختیارات مدیریت در گزارشگری سوداوری آینده شرکتهای بورسی است. بر این اساس، نوع مدیریت سود در این شرکتها از لحاظ فرصت طلبانه بودن و یا مؤثر بودن مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین، در این تحقیق تأثیر پنج ویژگی اندازه ، انحراف در فعالیتهای عملیاتی، پیش بینی رشد سودهای آینده، قراردادهای بدهی و رشد مبلغ فروش شرکت نیز بر نوع مدیریت سود شرکتهای بورسی بررسی شده است. در راستای این هدف شش فرضیه تدوین و در چهار حالت مختلف با استفاده از رگرسیون چند متغیره و نمونه ای شامل 2218 سال- شرکت در دوره زمانی سالهای 1379 تا 1388، آزمون شده است. نتایج آزمون فرضیه اول نشان می دهد که مدیران شرکتهای بورسی از اختیارات خود برای انتقال اطلاعات محرمانه دربارة سوداوری آیندة شرکت استفاده می کنند و این مطابق با تعریف مدیریت مؤثر سود است. هم چنین نتایج آزمون فرضیه های دوم تا ششم تحقیق نشان می دهد که در تعدادی از چهار حالت مختلف، مدیریت مؤثر سود با انحراف در فعالیتهای عملیاتی، قراردادهای بدهی و رشد مبلغ فروش رابطه مثبت و معنادار، و با اندازه و پیش بینی رشد سودهای آیندة شرکت رابطه منفی و معناداری دارد.

سود به عنوان مهمترین محصول سیستم اطلاعاتی حسابداری باید از کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد. کیفیت سود مفهومی وسیع و با ابعاد مختلف است. در ادبیات حسابداری عدم دستکاری سود (فقدان مدیریت سود) و تاثیر پذیری بهنگام از اخبار بد (محافظه کاری مشروط) از جنبه های کیفیت بالای سود محسوب می شود. به همین علت، از طریق بررسی وضعیت مدیریت سود در شرکت های درمانده مالی و وضعیت محافظه کاری مشروط آنان، کیفیت سود شرکت­های مذکور بررسی و تحلیل شد و با همین جنبه های کیفیت سود شرکت­های غیر درمانده (سالم) مقایسه گردید. این پژوهش با استفاده از اطلاعات شرکت­های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران و در دوره زمانی سال­های 1380 تا 1388 انجام شد. نتایج تحقیق بیانگر این است که شرکت­های درمانده مالی سودهای خود را در سه سال قبل از ورشکستگی به شکل افزایشی مدیریت می کنند. انجام این مدیریت به دو طریق دستکاری اقلام تعهدی و فعالیت­های واقعی آزمون و مشخص شد که شرکت های درمانده مالی بیشتر از شرکت­های سالم از طریق فعالیت­های واقعی سودهای خود را مدیریت می کنند، درحالی که شرکت های سالم این کار را بیشتر از طریق اقلام تعهدی انجام می­دهند. همچنین، در این پژوهش با استفاده از مدل بال و شیوا کومار وضعیت محافظه کاری مشروط در شرکت­های درمانده و غیر درمانده بررسی و مقایسه شد و مشخص گردید که میزان محافظه کاری مشروط در شرکت­های درمانده بیشتر از شرکت­های غیر درمانده است؛ یعنی سودهای شرکت­های غیر درمانده جسورانه تر از شرکت­های درمانده است و در نتیجه، از این لحاظ کیفیت سود در شرکت­های درمانده بالاتر از شرکت­های غیر درمانده است.

بررسی ویژگی های اجزاء تشکیل دهنده ی سود یکی از بحث برانگیزترین اهداف تحقیقات حسابداری مالی بوده است. یکی از مهم ترین این اجزاء بخش تعهدی سود است. در این مقاله اقلام تعهدی با استفاده از مدل ریچاردسون به اجزاء کوچک تری تقسیم شده است تا اثر هر یک از این اجزاء به طور جداگانه بر سود سال آینده سنجیده شود. این مقاله طی بازه ی سال های 81 تا 86 و برای 147شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است و برای سنجش مدل ها از رگرسیون با داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین تغییرات خالص اقلام تعهدی عملیاتی و سرمایه در گردش شرکت در سال جاری و درسمت مقابل سود سال آینده رابطه ی منفی وجود دارد. همچنین بین تغییرات کارایی در سال جاری و سود سال آینده رابطه ی مثبتی برقرار است. تفکیک اقلام تعهدی به اجزاء فوق باعث افزایش توان توضیحی مدل شده است. در عین حال نتایج به دست آمده در مورد اثرات رشد فروش و تغییرات خالص اقلام تعهدی عملیاتی غیرجاری شرکت در سال جاری و سود سال آینده، معنی دار نیست.

در این پژوهش تأثیر جریان وجوه نقد عملیاتی و اندازه شرکت ها بر تصمیم های سرمایه گذاری در دارایی های سرمایه ای بررسی شده است. نمونه ها در بر گیرنده 104 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره ی زمانی 10 ساله (1380-1389) می باشد. فرضیه ها با استفاده از یک مدل رگرسیون خطی چند متغیره در سطح 5% آزمون شد. نتایج نشان می دهد که رابطه معنی داری بین جریان وجوه نقد عملیاتی و تصمیم های سرمایه گذاری در دارایی های سرمایه ای وجود دارد که این رابطه در شرکت های کوچک بیشتر است. همچنین با افزایش اندازه شرکت تحصیل دارایی های سرمایه ای کاهش می یابد .

The main objective of this study is to find out whether an Artificial Neural Network (ANN) will be useful to predict stock market price، which is highly non-linear and uncertain. Specifically، this study will focus on forecasting TSE Price Index (TEPIX) as the most significant index of Iran Stock Market. Many data have been used as inputs to the network. These data are observations of 2000 days for a period of 9 years from 02/29/2000 to 12/03/2008. Data are divided into two categories; fundamental and technical data. The fundamental data used here are principal economic values like Dollar/Rials Exchange Rate، Gold price and Oil price. The technical data used are technical indices such as Moving Average (MA)، Moving Average Convergence/Divergence (MACD)، Relative Strength Index (RSI)، Rate of Change (ROC)، Momentum (MOM) and daily trading volume of stocks. The selected data are divided into training set and test set، in order to be entered into the network and the remaining 10% was used as the testing set. Training set consists 90% of data. This classification uses 3 different approaches to assemble the training and test data، including random، deterministic and consecutive selection. Here، a feed-forward neural network (FFNN) with the most suitable algorithm for finance (i.e. Back Propagation algorithm) was used for the prediction. Predictions were made for the next day of TEPIX with a 3-4-1 topology and 1500 epochs. The performance of the ANN was evaluated by MSE. Finally، the results showed that ANN could properly recognize the relationships between fundamental and technical data and TEPIX، so that the prediction of the next day was quite possible.

در این تحقیق رابطه بین کیفیت سود (پایداری سود) و بازده سهام با کیفیت اقلام تعهدی بررسی شده است. از این رو، تعداد 95 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386-1379 بررسی گردیدند. برای ارزیابی پایداری سود از داده­های ترکیبی استفاده شده است. سپس برای آزمون فرضیات، 5 پرتفوی جداگانه بر اساس پایداری سود و بازده سهام ایجاد شد تا رابطه بین کیفیت سود (پایداری سود) و بازده سهام با کیفیت اقلام تعهدی آزمون گردد. معیار اندازه­گیری کیفیت اقلام تعهدی در این تحقیق، اقلام باقیمانده رگرسیون تغییرات سرمایه در گردش بر روی جریان های نقدی عملیاتی یک دوره گذشته، دوره جاری و یک دوره آتی است؛ به­طوری که بالا بودن انحراف معیار اقلام باقیمانده نشان­دهنده پایین بودن کیفیت اقلام تعهدی است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که کیفیت سود (پایداری سود) با کیفیت اقلام تعهدی رابطه مستقیم دارد؛ ضمن اینکه با کاهش کیفیت اقلام تعهدی و افزایش اندازه اقلام تعهدی بازده سهام افزایش می­یابد.

در این تحقیق رابطه بین ویژگیهای مالی و غیر مالی شرکتها با کیفیت اقلام تعهدی مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو تعداد 95 شرکت از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386-1379 بررسی گردیدند. رویکرد انتخابی برای آزمون فرضیات با استفاده از داده های مقطعی می باشد. معیار اندازه گیری کیفیت اقلام تعهدی در این تحقیق، اقلام باقیمانده رگرسیون تغییرات سرمایه در گردش بر روی جریانات نقدی عملیاتی یک دوره گذشته، دوره جاری و یک دوره آتی می باشد. بطوری که بالا بودن انحراف معیار اقلام باقیمانده، نشان دهنده پایین بودن کیفیت اقلام تعهدی است. نتایج این تحقیق نشان می دهدکه ویژگی های مالی و غیر مالی قابل اندازه گیری شرکت (مانند طول چرخه عملیات شرکت، اندازه ی شرکت، نوسان جریانات نقدی، نوسان اقلام تعهدی، نوسان سود، تعداد دفعات زیان گزارش شده طی دوره های مختلف و اندازه اقلام تعهدی) می تواند به عنوان ابزاری برای ارزیابی کیفیت اقلام تعهدی و سود مورد استفاده قرار گیرد. طبق نتایج به دست آمده از این تحقیق، کیفیت اقلام تعهدی با اندازه شرکت رابطه مثبت و با سایر ویژگی های مورد بررسی یادشده رابطه منفی دارد.

در این مقاله سعی شده است تا رابطه بین اطلاعات مندرج در صورتهای مالی مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی و اطلاعات مندرج در صورتهای مالی مبتنی بر ارزشهای جاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران مورد بررسی قرار گیرد تا با استفاده از نتایج بدست آمده ، ضرورت افشای صورتهای مالی که آثار تورم روی آنها نشان داده شده است ، مشخص گردد . برای این منظور مدلی ارایه گردیده است که براساس آن می توان ارزش جاری دارائیهای شرکتها را از روی قیمت بازار سهام آنها تخمین زد . با استفاده از این مدل صورتهای مالی نمونه ای از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تعدیل ، و تعدادی از متغیرهای آنها از جمله سود خالص ، ارزش حقوق صاحبان سرمایه و بازده سرمایه گذاری استخراج گردید و با متغیرهای مشابه استخراج شده از صورتهای مالی مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی مورد مقایسه قرار گرفت . براساس نتایج بدست آمده ، بین سود خالص تاریخی و سود خالص تعدیل شده و همچنین ارزش تاریخی حقوق صاحبان سرمایه و ارزش جاری حقوق صاحبان سرمایه رابطه معنی دار مستقیم آشکار گردید و بین بازده سرمایه گذاری ناشی از اطلاعات تعدیل شده و بازده سرمایه گذاری به دست آمده از اطلاعات تاریخی رابطه معنی داری مشاهده نگردید 

هدف اصلی این مقاله آزمون تجربی توانایی استفاده از نسبتهای مالی برای پیش بینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گیری از مدل لوجیت و متغیرهای مورد استفاده جوها نام بوده است. جامعه آماری شامل دو گروه مشمول ماده  141قانون تجارت و عدم مشمول این قانون است. گروه مشمول ماده 141 قانون تجارت به شرکتهایی اطلاق می شود که زیان انباشته آنها حداقل نیمی از سرمایه آنها باشد. گروه دوم شرکتهایی هستند که در دوره زمانی تحقیق، مشمول ماده مزبور نشده اند. برای آزمون مدل، اطلاعات عملکرد سالهای  1380لغایت  1383بررسی شدند. در این دوره شرکت هایی که مشمول ماده  141قانون تجارت شده اند و یا نشده اند، در جامعه آماری مدنظر قرار گرفتند.نتایج بدست آمده نشان می دهد که می توان ادعا کرد که میزان دقت مدل لوجیت در پیش بینی ورشکستگی شرکتها (اعم از مشمول و غیرمشمول ماده  (141همراه با 95 درصد اطمینان بوده است. همچنین دقت مدل لوجیت در پیش بینی ورشکستگی یک سال قبل از ورشکستگی، 92 درصد، دو سال قبل از ورشکستگی،  95درصد و سه سال قبل از ورشکستگی،  97درصد بوده است.