علی پژهان

پژوهش حاضر با هدف «بررسی نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری در شهر تهران» با روش توصیفی و پیمایشی انجام شده است.جامعه آماری شامل کلیه زنان معلول همسردار (49-15) در شهر تهران(1500 نفر) بر اساس سرشماری سال 1395 است.روش نمونه گیری به صورت سیستماتیک بوده وحجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 300 نفر انتخاب گردید. ابزار سنجش، پرسشنامه محقق ساخته که با 42 سؤال بوده است. نتایج تحلیل عاملی نشان داده است که بین گویه های یک عامل با گویه های عامل دیگر، هیچگونه همبستگی مشاهده نشد و هر عامل به طور مستقل بر نگرش زنان به فرزندآوری تأثیر دارد. نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری با توجه به سن ازدواج، نوع شغل، منزلت و موقعیت اجتماعی زنان متفاوت است. بین نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری با درآمد، ثروت خانواده و مشاغل مختلف رابطه وجود ندارد. همچنین بین نگرش زنان معلول نسبت به فرزندآوری با رفاه اجتماعی، عدالت محیطی و برخورداری از تأمین اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج رگرسیون نشان داده است، عوامل جمعیتی با بیش از 57% ، عوامل اجتماعی با بیش از 69% ، عوامل اقتصادی با بیش از 58% و عوامل فرهنگی با بیش از 63% در نگرش زنان معلول به فرزندآوری مؤثر می باشند. بنابراین آنچه بیش از هر مسئله ایی در تغییر نگرش زنان معلول به باروری قابل تعمق است برخورداری از رفاه اجتماعی است.

در عصر حاضر ، موضوع سقط جنین به عنوان یک مسأله اجتماعی بحث انگیز در اکثر کشورهای جهان مطرح است. مساله سقط جنین و احکام مربوط به آن در فقه اسلامی از مسایل مهم به شمار می آید و با روند تکاملی و رو به رشد علوم جدید وارد حوزه علمی و مجامع پزشکی دنیا از جمله جمعیت شناسی نیز شده است. از آنجایی که دین نقش بسیار مهمی در تصمیم گیری اخلاقی و سیاست های یک کشور در رابطه با سقط جنین  ایفا می کند، هدف اصلی این مقاله تطبیق قوانین سقط جنین در کشورهای مسلمان است. برای رسیدن به هدف اصلی به بررسی معتبرترین متون اسلامی (یعنی قرآن و سنت) و همچنین دیگر عوامل (یعنی فتوای معاصر، عرفان و اصول اسلامی) با رویکرد تحلیلی و سیستماتیک نسبت به مسئله سقط جنین پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که مواضع نسبت به سقط جنین به طور چشمگیر متغیراست. بسیاری از علمای دینی مجوز سقط جنین به ویژه در مراحل خاصی از حاملگی را صادر می کنند. اما از طرف دیگر با رویکردی محافظه کارانه 18 کشور  از 47 کشور مورد بررسی مجوز سقط جنین را تحت هیچ شرایطی و حتی جهت حفظ سلامت و زندگی فرد باردار صادر نمی کنند. بنابراین اسلام به شدت سقط جنین را مذموم دانسته و مجازات سنگینی برای مرتکبین آن قائل شده است.

با توجّه به زمینه های متنوّع قومی فرهنگی جامعه ی ایران، تغییرات جمعیّتی دهه های اخیر و ضرورت اتّخاذ سیاستی مشخّص در زمینه ی باروری و آهنگ رشد جمعیّت در آینده، آگاهی و شناخت از رفتار، ایده آل ها و تمایلات فرزندآوری گروه های قومی و تعیین کننده های آن نقش مهمّی در درک پویایی جمعیّت و روندهای آن خواهد داشت. هدف این مقاله بررسی تأثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر تعداد فرزندان ایده آل در بین زنان شاغل و غیرشاغل منطقه 8 تهران می باشد. داده ها با استفاده از پیمایشی که در تیر ماه 1395 بر روی 525 خانوار شاغل و غیرشاغل منطقه 8 تهران انجام گرفت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که 8/73 و 7/69 درصد از زنان شاغل و غیرشاغل منطقه 8 شهر تهران به ترتیب 2 فرزند و تنها 9/10 و 8/15 درصد از آنها 3 فرزند را برای یک خانواده در شرایط کنونی ایده آل می دانند. تحلیل های چند متغیّره نشان داد که متغیّرهای مستقلّ مورد بررسی سهم تعیین کننده تری ( 5/33 درصد در مقابل 2/6 درصد) در تبیین تعداد فرزندان ایده آل در بین زنان غیرشاغل در مقایسه با زنان شاغل دارند. این بررسی نشان داد که تقدیرگرایی در رفتار باروری و نگرش نسبت به هزینه ی فرزندان از جمله متغیّرهایی است که رابطه معناداری را با تعداد فرزندان ایده آل و باروری هم در بین زنان شاغل و هم در بین زنان غیرشاغل نشان می دهد. علاوه بر این، در بین زنان غیرشاغل متغیّر پایبندی به ارزش های خانواده ی بزرگ تأثیر مستقیم و معناداری بر ایده آل های باروری داشته است. در مجموع، یافته های تحقیق این فرضیه را تأیید می کنند که نوعی هم گرایی در روندهای نگرشی و رفتارهای جمعیّتی در میان گروه های مختلف با زمینه های متنوّع قومی فرهنگی در ایران رُخ داده است.

باروری به عنوان یک پدیده ی زیستی، تحت تأثیر عوامل، شرایط و زمینه هایی است که فرهنگ یکی از آنهاست. فرهنگ، نیرویی اساسی در پویایی جمعیت انسانی محسوب می شود. پژوهش حاضر در پی ارائه توصیفی ژرف از تاثیر عوامل فرهنگی بر باروری زنان 49-15 سال منطقه 12 شهر تهران است. پرسش اصلی این پژوهش را بر همین مبنا "" تاثیر عوامل فرهنگی بر باروری زنان "" قرار دادیم. برای پاسخ به این پرسش به انجام پژوهش تحلیلی با رویکرد جمعیت شناختی پرداختم. نتایج پژوهش،.حاکی از آن بوده اند که بین قومیت، هنجارها، مذهب، فشار فرهنگی، ترجیح جنسی، وسائل پیشگیری، تحصیلات و باروری رابطه معنادار وجود دارد و در بین گروههای قومی بیشترین باروری مربوط به گروه قومی ترک زبان این منطقه بوده است. بنابراین رشد جمعیت و رشد فرهنگی متاثر از یکدیگرهستند. ساختار فرهنگی از عواملی است که به عنوان پشتوانه سیاست های جمعیتی می تواند نقش اساسی در کنترل و افزایش باروری ایفا کند.