محسن شایان

هدف پیش رو در روند این تحقیق، بررسی و جستجوی راهکاری برای ممانعت از مهاجرت روستاییان به شهر بوده استکه سالیانه نزدیک به صدخانوار از جمعیت روستاههای این شهرستان به مرکز شهرستان و مرکز استان مهاجرت می کنند.روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی، اسنادی و تحلیلی بوده و جامعه آماری مورد مطالعه روستای بالای 300 نفر جمعیت از شهرستان روانسر، از توابع استان کرمانشاه می باشد. شاخص های مورداستفاده قرار گرفته در این پژوهش، شاخص بهداشتی، آموزشی، ارتباطات جاذبه های گردشگری و زیرساختی می باشد. داده های مورد نیاز با بهره گیری از منابع آماری مربوط به سالنامه آماری سال 1390و مشاهدات میدانی، گردآوری شده است. تکنیک به کار رفته در این مقاله، DC=PF/NFضریب عمران پذیریمی باشد و همچنین از نرم افزارهای Excelجهت تحلیل داده ها و نرم افزار Arc GIS جهت پیاده کردن نتایج پژوهش بر روی نقشه استفاده گردیده است. نتایج تحقیق، نشان دهنده شکاف زیاد میان روستاهای مورد تحلیل شهرستان روانسر و توسعه نامتعادل در این روستاها، با توجه به شاخص های مورد استفاده است. بر این اساس روستاهای نهرابی حسن آباد و قوری قلعه نسبت به روستاهای دیگرتوسعه یافته تر و ضریب عمران پذیری در این روستاها در بالاترین سطح ممکن قرار دارد و روستاهای دیگر در پایین ترین سطح قرار داشته و سرمایه گذاری در این گونه روستاها احتمالا با شکست مواجه خواهد شد.

امروزه رویکرد توسعه پایدار به عنوانِ چارچوبی برای تحلیل پایداری نظام سکونتگاه های انسانی به طور عام و سکونتگاه های روستایی به طور خاص از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار است. بررسی و شناخت نواحی روستایی و تحلیل قابلیت ها و تنگناهای آن ها در فرایند برنامه ریزی توسعه روستایی اهمیت بسزایی دارد. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت پایداری در سکونتگاه های روستایی شهرستان زرّین دشت است. در فرایند پژوهش، ابتدا مبانی نظری سنجش پایداری و سوابق مطالعاتی آن مورد مطالعه قرار گرفت و براساس آن و با توجه به اطلاعات موجود درخصوص منطقة مورد مطالعه، 76 شاخص سنجش پایداری در پنج بُعد اقتصادی، اجتماعی، محیطی، کالبدی و دسترسی تعیین شد. جامعه آماری تحقیق را همه سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان (7927 نفر) و کارشناسان تشکیل می دهد که از میان گروه اول حجم نمونه ای با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 310 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده و از بین کارشناسان حجم نمونه ای به تعداد30 نفرتکمیل شده است. در این پژوهش برای تجزیه وتحلیل داده های کمّی از آزمون تی تک نمونه ای و برای به دست آوردن وزن هریک از ابعاد و اولویت بندی دهستان ها از تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دهستان خسویه با وزن 354/0 به عنوانِ پایدارترین دهستان در ابعاد پنج گانه مشخص شده است. دهستان زیرآب با وزن 247/0 پایداری ضعیف، دهستان ایزدخواست غربی با وزن 153/0 در شرایط نیمه پایدار و همچنین دهستان ایزدخواست شرقی با وزن 072/0 و دهستان دبیران با وزن 077/0 به عنوانِ ناپایدار ترین دهستان های شهرستان انتخاب شده اند. همچنین نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان می دهد که دهستان خسویه با میانگین 629/3 بیشترین و دهستان دبیران با میانگین 516/2 کمترین میانگین را دارند.

بلایا و مخاطرات محیطی از دیرباز به عنوان مخرب ترین عوامل آسیب رسان به انسان، جامعه و زیستگاهش مطرح بوده است. در این زمینه تشکیل مدیریتیِ توانمند اعمال روش های صحیح و مناسب جهت کنترل وضعیت بحرانی تا حد زیادی می تواند میزان خسارت وارده را کاهش دهد. مطالعة حاضر درصدد بررسی وضعیت مخاطرات محیطی موجود در منطقه و چگونگی تلاش در جهت کاهش اثرات آن از طریق تعاونی تولید روستایی ارگ رو دشت در روستای قورتان است. جامعة آماری این پژوهش، اعضای تعاونی تولید ارگ رو دشت می باشند که پرسشنامه ها بین 100 نفر از اعضای هیئت مدیرة تعاونی توزیع شد. برای دست یابی به اهداف تحقیق، از روش های اسنادی، میدانی و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان و پایایی آن با آلفای کرونباخ (78%) تأمین شد. تجزیه و تحلیل پرسشنامه با استفاده از آمار توصیفی، آزمونTتک نمونه ای و معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاکی از این است که خشکسالی و فرسایش رودخانه ای به ترتیب بزرگ ترین مخاطر ة طبیعی موجود در منطقهاست. در میان مخاطرات انسانی ناشی از خشکسالی در روستای قورتان به ترتیب شیوع بیماری و امراض، کشمکش و اختلاف بین افراد و نیز مهاجرت روستاییان بیشترین تأثیر در منطقه را داشته است. نتایج حاصل از آزمونTتک نمونه ای، اقدامات شرکت تعاونی تولید روستایی ارگ رو دشت در جهت مقابله با خشکسالی و نیز فرسایش رودخانه ای با احتمال 95 درصد معنی داری، بالاتر از حد متوسط ارزیابی شدند.

امروزه خشکسالی یکی از مخاطرات مهم طبیعی محسوب می شود که دارای پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم به ویژه در نواحی روستایی است. خشکسالی های پیاپی باعث ازبین رفتن کشاورزی و خالی شدن روستاهها ازسکنه گردیده که به شهرها مهاجرت کرده اند. از اینرو هدف از این پژوهش تحلیل و شناسایی مهمترین پیامدهای خشکسالی سال های 1390-1394 بر زندگی مردم روستای چقا در شهرستان فریدونشهر است. جامعه آماری تحقیق 375 سرپرست خانوار از ساکنین روستای چقا بودند که با استفاده از جدول مورگان و کرجسی تعداد 230 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که مقدار آلفای کرونباخ برای قابلیت اعتماد آن بیش از 87% محاسبه گردید. آمار و اطلاعات با استفاده از روش های مختلف آماری از جمله روش تحلیل عاملی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین پیامدهای خشکسالی در روستای چقا در گروه عوامل اقتصادی(کاهش درآمدناشی از تولیدات زراعی و باغی، افزایش قیمت نهاده های کشاورزی و هزینه های مربوط به تولید، کاهش درآمد های غیر کشاورزی و...) بوده است که این عامل 46/25 درصد واریانس را تبیین کرده است. همچنین عوامل زیست محیطی و اجتماعی به ترتیب با مقادیر 89/22 و 63/15 درصد واریانس، در رده های بعدی قرار گرفته اند. همچنین مطالعات میدانی نشان می دهد که میزان تولید و سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کاهش زیادی داشته است. هزینه های تولید افزایش یافته، وضعیت زیستی و اجتماعی روستا نیز تغییرات منفی بسیار زیادی داشته است.

شاخص های مسکن پایدار به عنوان یک برنامه و ابزار ضروری برای بیان پایداری ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی وکالبدی مسکن از جایگاه ویژه ای در امر برنامه ریزی مسکن روستایی برخوردار هستند. لذا تدوین یک برنامه در بخش مسکن پایدارروستایی نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار است. از این رو هدف پژوهش حاضرتحلیل عوامل مؤثر بر شاخص های پایداری مسکن روستایی شهرستان زرین دشت می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از پنج شاخص خدماتی- رفاهی، اقتصادی، استحکام بنا، همسازی با محیط زیست وبهروری انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای واحدهای مسکونی روستاهای شهرستان زرین دشت می باشد که با استفاده از فرمول-کوکران حجم نمونه ای معادل 300 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردیده و با ابزار پرسشنامه مطالعه شده اند. نتایج بانرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. پایایی پرسشنامه ها با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است که در این پژوهش بیش از 84/0 درصد به دست آمده است که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش بوده است. نتایج حاصل تحلیل عاملی نشان می دهد که پنج عامل خدماتی- رفاهی، 434/21 درصد اقتصادی 695/10 درصد، استحکام بنا626/9 درصد، بهره وری557/8 درصد و همسازی با محیط زیست587/7 درصد و درمجموع 917/57 درصد از واریانس متغیرهای تحقیق را قادرند تبیین کنند و توجه به این عوامل در برنامه ریزی مسکن پایدار ضروری به نظر می رسد.

  سرمایه اجتماعی یکی از عوامل مهم در توسعه پایدار روستایی می باشد. لازمه رسیدن به توسعه پایدار روستایی توجه به سرمایه اجتماعی، رفاه اقتصادی و اجتماعی می باشد. در این مطالعه نیز با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی اثرات سرمایه های اجتماعی بر رفاه اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی در دهستان میانکوه شرقی پرداخته شد. جامعه آماری شامل خانوارهای روستایی دهستان میانکوه شرقی در شهرستان پلدختر می باشد (1700N=). 103 سرپرست خانوار به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی (ضریب موریس، همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر) استفاده شد. نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی خانوراهای روستایی در منطقه مورد مطالعه در سطح مطلوبی قرار دارد. همچنین بین سرمایه اجتماعی و رفاه خانوارها در منطقه مورد مطالعه رابطه ی معناداری وجود داشته و از میان مولفه های سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی بیشترین تاثیر و انسجام اجتماعی کمترین تاثیر را بر رفاه خانوارهای روستایی داشته است.

فقیرترین جوامع دنیا را اغلب افراد بدون زمین کشاورزی یا با زمین اندک تشکیل می دهند که عمدتاً در مناطق روستایی زندگی می کنند. نظر به اینکه درآمد حاصل از فعالیتهای کشاورزی در این جوامع ممکن است اشتغالی در حد معیشت ایجاد نماید، ایجاد تنوع در اقتصاد روستایی یکی از مقوله های مهمی است که توجه به آن ضروری می باشد. این مقاله کوششی است برای پاسخ دادن به این سؤال که آیا تنوع بخشی در اقتصاد روستایی می تواند ابزاری برای تحقق توسعه پایدار در مناطق روستایی باشد؟ روش تحقیق در این مقاله، روشی توصیفی-تحلیلی است، جهت گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی( پرسشنامه و مصاحبه) استفاده شده است. همچنین در تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از تحلیل خوشه ای، سطوح پایداری سکونتگاه های روستایی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی با 36 شاخص در مقیاس نسبی تعیین گردید. نتایج حاصله از 35 پرسشنامه ی روستا و 295 پرسشنامه ی خانوار نشان می دهد که فقط 8/8 درصد سکونتگاه های روستایی بررسی شده، از نظر ابعاد سه گانه پایدار بودند و 1/44 درصد آنها در گروه نیمه پایدار و 1/47 درصد در گروه ناپایدار قرار داشتند. بررسی نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان می دهد که میانگین نمره ی تنوع فعالیت های اقتصادی در روستاهای پایدار 6/38 درصد، در روستاهای نیمه پایدار 7/30 درصد و در روستاهای ناپایدار 5/27 درصد است. به منظور بررسی دقیق تر رابطه ی بین پایداری و تنوع، از همبستگی پیرسون استفاده شد. بررسی ها نشان داد که رابطه ی بین پایداری و تنوع مستقیم و به میزان 77/0 درصد بود، که از نظر شدت قوی است. بر این اساس، نتایج نشان می دهد که متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در نواحی روستایی می تواند پایداری سکونتگاه ها و در نتیجه توسعه پایدار روستایی را تقویت کند.

بررسی های مختلف نشان می دهد که مفهوم سرمایه اجتماعی در تحلیل های اقتصادی و اجتماعی پیرامون توسعه روستایی مطرح شده و بر منابع موجود در روستا تاکید بسیار دارد و این منابع شامل روابط انسانی، نهادها و شبکه ها در ساختار اجتماعی است. هدف این پژوهش بررسی تاثیرات سرمایه اجتماعی بر ارتقای شاخص های اقتصاد روستایی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان زرین دشت(7927نفر) تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 310 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده تکمیل شده است. برای تعیین پایایی پژوهش از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. میزان آلفای محاسبه شده 86/0 است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان می دهدکه در بین متغیرهای سرمایه اجتماعی دو متغیر اعتماد اجتماعی با میانگین 861/2 و متغیر مشارکت اجتماعی بامیانگین810/2 دروضعیت نامطلوب و متغیر انسجام اجتماعی با میانگین 019/3 در وضعیت مطلوب قرار دارند و متغیر ارتقای شاخص های توسعه اقتصادی با مقدار میانگین 425/2 در سطح نامطلوب است. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد که همبستگی مثبت و معناداری با ضریب 434/0 درصد و ضریب تعیین 167/0بین متغیر سرمایه اجتماعی و ارتقای شاخص های اقتصادی مناطق روستایی وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون رگرسیون چندگانه نشان می دهد انسجام اجتماعی با ضریب بتای 384/0 بیشترین تاثیر را بر شاخص های اقتصادی دارد و مشارکت اجتماعی با ضریب بتای143/0 تاثیر گذار است. با توجه به اینکه مولفه اعتماد اجتماعی سطح معنی داری را نشان نمی داد از معادله حذف شد.

کارآفرینی فرآیندی است که در یک شبکه و با وجود روابط اجتماعی واقع شده است. این روابط اجتماعی می تواند شناخت فرصت ها و منابع را محدود یا تسهیل کند. تاکنون بیشتر پژوهش های کارآفرینی در قالب ویژگی های شخصیتی کارآفرینان بوده و توجه به شبکه های اجتماعی و سرمایه اجتماعی در آن ها نادیده گرفته شده است. هدف پژوهش حاضر تبیین نقش سرمایه اجتماعی بر شکل گیری زمینه های کارآفرینی روستاییان در بخش سیدان شهرستان مرودشت است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. در فرآیند پژوهش ابتدا مبانی نظری کارآفرینی و سرمایه اجتماعی و سوابق مطالعاتی آن مورد مطالعه قرار گرفت و براساس آن و با توجه به اطلاعات موجود در خصوص منطقه مورد مطالعه، مؤلفه ها، شاخص ها و گویه ها تعیین شده است. جامعه آماری پژوهش از سه گروه شغلی، کشاورزی، صنعت و خدمات انتخاب شده است که از بین آن ها حجم نمونه ای به تعداد 250 نفر تصادفی ساده انتخاب شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده های کمی از تحلیل عاملی،آزمون بارتلت، ضریب پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین کازآفرینی و سرمایه اجتماعی ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد. در بررسی تحلیل عاملی کارآفرینی دسترسی به امکانات با بیشترین بار عاملی در روند کارآفرینی مؤثر بوده اند و مشارکت در آبادانی روستا در شکل گیری سرمایه اجتماعی بیشترین بار عاملی را داشته است. در تحلیل رگرسیون ویژگی های روا ن شناختی بیشترین تأثیر در پیش بینی کارآفرینی روستایی داشته است.

امروزه پایداری و ناپایداری یکی از چالش های روستایی است.از همین رو هدف این پژوهش شناسایی مهم ترین عوامل پایداری و ناپایداری روستاهای شهرستان زرین دشت است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را روستاهای شهرستان زرین دشت تشکیل می دهد که براساس سرشماری عمومی سال 1395 تعداد 7927خانوار بوده است. جهت انتخاب حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که دراین پژوهش 366 سرپرست خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است. روش انتخاب روستاهای نمونه (روستاهای شهرستان زرین دشت) طبقه بندی منظم و روش تکمیل پرسشنامه ها تصادفی ساده بوده است. جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که 7 عامل اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، زیرساختی،خدماتی، بهداشتی و مخاطرات محیطی به ترتیب مهم ترین عوامل پایداری و ناپایداری روستاهای شهرستان زرین دشت می-باشند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که ضعف در عوامل ذکر شده به خصوص عوامل اقتصادی و اجتماعی با ناپایداری سکونتگاه های روستایی ارتباط مستقیمی دارد.

مفهوم سرمایه اجتماعی، یک مفهوم فرا رشته ای است که چند دهه اخیر مورد توجه محققان رشته های علوم انسانی قرار گرفته است .این مفهوم در تحلیل های اجتماعی و اقتصادی پیرامون توسعه جوامع روستایی نیز، مطرح شده و بر منابع محلی سکونتگاههای روستا از قبیل روابط انسانی، شبکه ها و نهادهای موجود در ساختارهای اجتماعی تأکید دارد .امروزه سرمایه ی اجتماعی را یکی از اجزای ثروت ملتها و توسعه ی پایدار، یکی از ابزارهای ظرفیت سازی در اجتماعات، تدبیری برای پیشگیری و کاهش مشکلات اجتماعی و عاملی برای موفقیت برنامه های رفاه اجتماعی و ارتقاء سلامت فردی و اجتماعی می دانند و در ارتباط با توسعه ی مناطق روستایی سرمایه ی اجتماعی ابزاری برای ارتقاء درآمد، کاهش فقر، مدیریت پایدار منابع، ارتقاء انگیزش، مشارکت فعال در تصمیم گیری، ارتقاء شاخص های سلامت، توانمند سازی و ... محسوب می شود. هدف از انجام این تحقیق اولویت بندی مناطق روستایی در دستیابی به سرمایه اجتماعی رهیافتی به سوی توسعه روستایی در شهرستان آبدانان( 6 دهستان مورموری، آب انار، ماسبی، جابر انصار، چم کبود، سراب باغ) با استفاده از روش وزن دهی آنتروپی و تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه(TOPSIS،SAW) است. نتایج تحقیق برآورده شده از تکنیک های تصمیم گیری چندشاخصه نشان می دهد که دهستان جابر انصار در تمامی ابعاد سرمایه اجتماعی(مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعامل اجتماعی، تضاد اجتماعی، تعاون اجتماعی و امنیت اجتماعی) رتبه ی 1 را به خود اختصاص داده است که نشان از موفقیت این دهستان در دستیابی به سرمایه اجتماعی می باشد.

انتخاب محل دفن پسماندها یکی از مراحل مهم در مدیریت پسماندهای جامد شهری می باشد و با توجه به اثرات مخرب زیست محیطی، اقتصادی واکولوژیکی پسماندها، انتخاب محل دفن باید با دقت و طی یک فرایند علمی صورت گیرد. انتخاب مکان مناسب برای دفن بهداشتی زباله، مستلزم در نظر گرفتن عوامل و معیارهای متعددی(معیارهای فاصله از فرودگاه، فاصله از گسل، فاصله از شهر، فاصله از رودخانه، فاصله از شهر، نزدیکی به کاربری اراضی، جنس خاک، جهت باد، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از آبهای زیر زمینی و فاصله از راههای ارتباطی) است . هدف ای ن تحقیق مکان یاب ی بهینه دفن زباله شهر اهوازبا استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار و مدل Visual PROMETHEE است. نتایج تحقیق نشان می دهد با توجه به اهمیت تمامی معیارها، بهترین مکان پیشنهادی برای دفن بهداشتی زباله ها در شهر اهواز، شرق و تا حدودی شمال شرق این شهر می باشد که این مکان ها از استانداردهای لازم برای تحقق این امر برخوردارند.

این پژوهش با هدف سطح بندی شهرستانهای استان اصفهان در بهره مندی از شاخصهای ساختاری بهداشتی – درمانی انجام گرفته است و از نوع توصیفی بوده که به بررسی وضعیت شاخص های بهداشتی و درمانی در شهرستان های استان اصفهان در سال 1393 پرداخته است. داده های مورد نیاز در سه گروه شاخص های نهادی، نیروی انسانی و بهداشت روستایی جمع آوری گردید. شاخص ها با استفاده از تکنیک AHP وزندار و سپس با استفاده از تکنیک پرومتی شهرستان ها سطح بندی شدند و در نهایت ترسیم نقشه نیز توسط نرم افزار Arc GIS انجام گرفت.در مجموع محرومیتی کلی در سطح استان از لحاظ برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی حاکم است.شهرستان نایین و اردستان با توجه به میزان جمعیتشان(سرانه شاخص ها) با کسب رتبه 1 و 2 به ترتیب بیشترین امتیاز و شهرستان خمینی شهر و برخوار نیز از لحاظ جمعیت ساکن در این مناطق با رتبه 22 و 23 ، کمترین میزان بهره مندی از شاخص های ساختاری بهداشت و درمان را به خود اختصاص دادند. از بین شاخصهای مورد بررسی، بیشترین میزان برخورداری مربوط به شاخص های نهادی و کمترین میزان، مربوط به شاخص های بهداشت روستایی بود.

با پاره شدن لایه ازن روزبه روز معضلات و مشکلات ناشی از آن بیشتر می شود. یکی از عوارض پاره شدن لایه ازن عبور پرتوهای فرابنفش ازاین لایه و تاثیرات آن بر روی جوامع بشری است. آشناشدن با عوارض و معضلات پرتوهای فرابنفش می تواند به انسان در پیشگیری از بیماری های ناشی از آن کمک فراوان کند. از این رو هدف این پژوهش ارزیابی آگاهی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان در برابر مخاطرات پرتوهای فرا بنفش است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ انجام کار توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ای به تعداد 373 نفر انتخاب شده است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون تی تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج آزمون تی نشان می دهد میزان آگاهی دانشجویان با میانگین 221/2 در سطح نا مطلوب می باشد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین آگاهی اجتماعی و شاخص های (آگاهی، آموزش، نگرش و عملکرد)، همبستگی بالایی وجود دارد که بیانگر یک رابطه خطی مثبت قوی میان آن ها است. بیشترین میزان همبستگی؛ بین آگاهی اجتماعی و آموزش با ضریب همبستگی 772/0 می-باشد. همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس نشان می دهد که دانشکده جغرافیا با میانگین رتبه 59/191 در رتبه اول و دانشکده الهیات با میانگین رتبه 23/101 در رتبه آخر از نظر میزان آگاهی دانشجویان از پرتوهای فرابنفش قرار دارند.

مخاطرات طبیعی یک چالش عمده در نواحی روستایی است و کنترل آن در روستا از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از مخاطرات طبیعی که اثرات زیانباری بر جوامع روستایی دارد، خشکسالی است. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثرات خشکسالی بر توسعه روستایی در روستاهای شهرستان نیمروز است. جامعه آماری تحقیق را روستاهای شهرستان نیمروز تشکیل داده است که به دلیل زیادی روستاها، 20 درصد از روستاهای شهرستان معادل با 15 روستا به صورت تصادفی انتخاب شده است که جمعیت این روستاها بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 برابر با 1890 خانوار بوده و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 320 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت بعد اقتصادی با میانگین 575/2، بعد اجتماعی- فرهنگی با میانگین 677/2 و بعد زیست محیطی با میانگین 529/2 در وضعیت نامطلوب قرار دارند که نشان دهنده تاثیر زیاد این ابعاد از خشکسالی در روستاها است. جهت بررسی اثرات خشکسالی بر توسعه پایدار روستایی از آزمون رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون نشان داد که خشکسالی بیشترین تاثیر را با مقدار ضریب بتای 376/0 بر بعد اقتصادی داشته است. همچنین، اثرات خشکسالی بر بعد زیست محیطی با مقدار ضریب بتای 254/0 و بعد اجتماعی- فرهنگی با ضریب بتای 187/0 چشمگیر بوده است.

شناخت نیازهای خدماتی شهروندان، نحوه پراکنش کاربریها و تأسیسات حساس و مهم نباید از نگاه برنامه ریزان شهری پنهان بماند. امروزه، با شهری کردن فضای نبرد به خصوص در شهرهای بزرگ و کلان شهرها، توجه به امر پدافند غیرعامل به عنوان یک راه حل جهت کاهش آسیب ها، افزایش و توان ها حائز اهمیت است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی و تحلیل وضعیت آسیب پذیری شهری از منظر پدافند غیرعامل در شهر زاهدان با هفت معیار شامل؛ فاصله از ایستگاه های آتش نشانی، دسترسی به مراکز آموزش عالی، اداری، درمانی، کاربری صنعتی، نظامی و تاسیسات شهری است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده و در نرم افزار SuperDecision (تحلیل شبکه) وزن دهی، سپس، در محیط  GISنقشه سازی شده است. نتایج یافته ها با استفاده از مدل ANP نشان می دهد که در بین معیارهای مورد مطالعه، بیشترین ارزش وزنی را شاخص دسترسی به مراکز نظامی با وزن 193/. دارد. بعد از آن شاخص های دسترسی به مراکز درمانی، دسترسی به مراکز اداری، تاسیسات شهری، دسترسی به آموزش عالی، کاربری صنعتی و دسترسی به ایستگاه های آتش نشانی به ترتیب با اوزان 171/.، 152/.، 139/.، 127/.، 117/. و 101/. اولویت های بعدی را به خود اختصاص داده اند. بیشترین آسیب پذیری شهر در بخش های شمال و شمال شرقی شهر به دلیل استقرار مناطق حاشیه نشین و وجود بافت های فرسوده و مناطق مرکزی شهر به علت دارا بودن تراکم زیاد ساختمانی و تراکم جمعیت بالا می باشد.

هدف این پژوهش بررسی و شناسایی نقاط مستعد گردشگری روستایی است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. در راستای تعین مناطق نمونه گردشگری برتر، پس از تبین مبانی نظری و تعریف معیارهای اصلی و مؤثر در انتخاب و توسعه فعالیتهای گردشگری، آمار و اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی های میدانی جمع آوری شده است. به منظور گردآوری اطلاعات در این تحقیق، از تکنیکهای مشاهده و تکمیل پرسشنامه از 30 نفر از متخصصان در زمینه گردشگری و اکوتوریسم در شهرستان زرین دشت استفاده شده است. جامعه آماری، روستاهای شهرستان زرین دشت و روستاهای هدف، روستاهایی هستند که در دو دهه اخیر، گردشگری در آنها رواج یافته و جنبه های مختلف و بخصوص کارکردی روستا را تحت تأثیر قرار داده است. به منظور رتبه بندی روستاها از مدل FAHP و برای ترسیم نقشه از GIS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهدکه در معیار جاذبه های گردشگری روستای مزایجان ، در معیار اقلیم گردشگری روستای حاجی طاهره، در معیار تسهیلات و خدمات روستای دره شور، در معیار زیرساخت ها روستای حاجی طاهره، در معیار زیست محیطی روستای بن دشت بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند. همچنین یافته ها نشان می دهد که از مجموع تمام معیار ها، روستای حاجی طاهره بیشترین وزن و روستای شاه علمدار کمترین وزن را به خود اختصاص داده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی واکاوی توسعه پایدار روستایی با تأکید بر مشارکت جوامع محلی روستا های شهرستان زرین دشت انجام شده است، در این راستا، پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی-تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش را 18 روستای شهرستان زرین دشت را تشکیل دادند که براساس نمونه گیری تصادفی و فرمول کوکران تعداد (370) سرپرست خانوار بر حسب درصد حجم نمونه در هریک از روستا ها تعیین شد. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل WASTPAS استفاده شد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که میانگین به دست آمده در شاخص اقتصادی برابر با 52/2، شاخص اجتماعی- فرهنگی 84/2، شاخص زیست محیطی 84/2 و شاخص نهادی 144/3 برآورد شده است، درواقع وضعیت مشارکت جوامع محلی در همه شاخص ها به غیر از شاخص نهادی نامطلوب است. درادامه نیز نتایج رگرسیون نشان داد، 95 درصد تغییرات متغیّر وابسته (ابعاد توسعه پایدار)، به وسیله شاخص های مشارکت جوامع محلی تبیین می شود. همچنین نتایج نشان داد، در بین شاخص های مستقل واردشده به معادله رگرسیون، سهم شاخص (مشارکت اجتماعی-فرهنگی)، در پیش بینی تغییرات مثبت متغیّر وابسته (توسعه پایدار مناطق روستایی) بیشتر از سایر شاخص های مشارکت است. در ادامه نیز نتایج تحلیل مسیر نشان داد، اثرات مستقیم مشارکت نهادی بر پایداری روستا ها بیشتر از سایر شاخص های مشارکت است و کمترین اثرات مستقیم در شاخص های نهادی و زیست محیطی است. پس از بررسی ارتباط بین مشارکت و توسعه پایدار روستا های زرین دشت، به رتبه بندی هریک از دهستان های زرین دشت براساس توسعه پایدار با تأکید بر مشارکت جوامع محلی پرداخت شد، نتایج نشان داد، دهستان ایزد خواست شرقی با مقدار وزن 543/3 در بُعد اقتصادی، 435/3 در بُعد اجتماعی، 564/3 در بُعد کالبدی و 576/3 در بُعد زیست محیطی بالاترین رتبه و دهستان زیرآب در بُعد اقتصادی با مقدار وزن 115/3، بُعد اجتماعی با مقدار وزن 117/3، بُعد کالبدی با مقدار وزن 120/3، بُعد زیست محیطی با مقدار وزن 131/3، به ترتیب رتبه های بالا و پایین را به خود اختصاص داده اند. نتایج رتبه بندی دهستان ها براساس ابعاد پایداری، گویای ارتباط معنادار بین ابعاد پایداری است، درواقع  نتایج مدل ساختاری تحقیق به کمک نرم افزار AMOS حاکی از معنی داربودن روابط بین عوامل سه گانه است. به گونه ای که بین ابعاد توسعه پایدار ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد.

  فرسایش بادی و معضلات مربوط به آن، هرساله خسارات سنگینی به بخش های محیط زیستی، اجتماعی و سلامت جامعه وارد می کند . در ایران نیز به دلیل وسعت مناطق خشک و گردوغبارهایی که هرساله بخش وسیعی از کشور را تحت پوشش قرار می دهند، مقابله و هدایت بهینه این پدیده حائز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثرات ریز گردها در بروز چالش های اجتماعی در فضای شهری آبادان است.   این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه ی موردمطالعه شامل کلیه ی ساکنین شهرآبادان هست (۲۸۳۶۰۱ = N ). نمونه ی موردمطالعه به روش نمونه گیری طبقه ای و با استفاده از فرمول کوکران 250نفر انتخاب گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات میدانی پرسشنامه ی محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظرات کارشناسان مربوطه و اساتید دانشگاه پس از اصلاحات لازمه مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار موردتحقیق با استفاده از پیش آزمون (با استفاده از 30 پرسشنامه) و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ موردبررسی قرار گرفت که نتایج پیش آزمون پایایی ابزار موردتحقیق را تأیید نمود (آلفای کرونباخ 7/0). نتایج حاصل از مطالعات  میدانی در محیط SPSS ، نشان داد که میزان آگاهی اکثریت مردم منطقه از عوارض و اثرات این پدیده در حد متوسط بوده اما آن ها به ناچار محکوم به ادامه زندگی در شرایط تحمیلی بروز این پدیده هستند. نتایج حاصل از اثرات ریز گردها بر عوامل موردمطالعه نشان داد که این امر تهدیدی جدی برای سلامت جسم و روان ساکنین و محیط زیست آن هاست، همچنین ازنظر عامل فرهنگی و اجتماعی باعث کاهش تفریح و فعالیت های ورزشی شده است. کاهش درآمد ساکنین یکی از شاخص های عامل اقتصادی است که در جریان پدیده ریز گردها به شدت تحت تأثیر قرارگرفته است.

مقدمه : در چند دهه اخیر، کیفیت زندگی به عنوان یکی از موضوعات مورد علاقه بسیاری از علوم، مورد توج ه محقق ان، برنام ه ری زان و دولت ها قرار گرفته است. هدف پژوهش : هدف پژوهش حاضر، سنجش کیفیت زندگی مناطق روستایی شهرستان زرین دشت است. روش شناسی تحقیق : تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان زرین دشت(7927نفر) تشکیل می دهد که از میان آنها حجم نمونه ای با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 310 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده تکمیل شده است. همچنین تعداد30پرسشنامه توسط کارشناسان جهت وزن دهی شاخص ها تکمیل شده است. برای وزن دهی شاخص ها از تحلیل سلسله مراتبی فازی و برای رتبه بندی سکونتگاه های روستایی از مدل های تاپسیس فازی و ویکور فازی استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش : شهرستان زرین دشت یکی از شهرستان های استان فارس می باشد که برطبق سرشماری 1395 جمعیتی معادل 72951 نفر داشته است. فاصله این شهرستان با مرکز استان ۲۵۵ کیلومتر است. از نظر جغرافیایی در جنوب شرقی فارس بین شهرستان های داراب-لار-جهرم-فسا واقع شده است. یافته ها و بحث : نتایج پژوهش براساس مدل تاپسیس فازی نشان می دهد که روستای زیرآب با مقدار 855/0 در رتبه نخست و روستای چاه انجیر با مقدار221/0 در رتبه آخر جای می گیرند. همچنین برطبق نتایج ویکور فازی روستای زیرآب با مقدار 000/0 رتبه نخست و روستای چاه انجیر با مقدار 000/1 رتبه آخر را از نظر کیفیت زندگی کسب کرده اند. نتایج : نتایج پژوهش بیانگر این واقعیت است که روستاهای شهرستان زرین دشت دریک سطح از نظر شاخص های کیفیت زندگی قرار ندارند.