مسعود ولی عرب

مسعود ولی عرب

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۹ مورد.
۱.

آیین مقتل خوانی دهه اول محرم در شوشتر

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 113 - 128

کلید واژه ها: امام حسین (ع) تعزیه شوشتر مسجد آل طیب مقتل خوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۱۴۶
مقتل خوانی از دیرباز از مهم ترین جلوه های بیان مصائب جانسوز واقعه کربلا بوده است. روایت واقعه کربلا با هدف زنده نگاه داشتن اهداف متعالی قیام امام حسین7 علیه جور و ستم سالیان متمادی، توسط شیعیان در مناطق گوناگون ایران انجام می شده است. برای نمونه در مسجد آل طیب شهر شوشتر مقتل خوانی از دیرباز تا کنون پابرجا است. سبک مقتل خوانی خاص شوشتر، احتمالاً اولین بار توسط آیت الله آقا سید محمد مهدی آل طیب رواج یافته و هرساله در دوازده شب اول ماه محرم برگزار می شود. این سبک به مسجد آل طیب اعتبار ویژه ای بخشیده و آن را به گفته اهل فن «پایتخت مقتل خوانی خوزستان» قرار داده است. این مراسم از سوی اهالی شوشتر و شهرهای اطراف چندان مورد استقبال قرار می گیرد که مساجد، حسینیه ها، منازل، کوچه ها و خیابان های اطراف مسجد سرشار از جمعیت می شود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی در پی بازنمایی و معرفی آیین مقتل خوانی سنتی شهر شوشتر به کمک منابع کتابخانه ای و مطالعه میدانی است.
۲.

مهاجرت های اجباری و سازماندهی مجدد نظم منطقه ای در قفقاز توسط سلسله صفویه در ایران؛ پیش شرط ها و تحولات توصیف شده توسط فضلی خوزانی

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 95-113
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۴۷۰
دو قرن حاکمیت صفویان بر ارتفاعات مناطق شمالی ایران از قرن شانزدهم تا هجدهم منجر به ایجاد تغییراتی اساسی در جامعه بومی منطقه گردیده است. اسلام شیعه به مذهب حکومتی (رسمی) تبدیل گردید و رقابت با قدرت های همسایه (عثمانیان و ازبکان) تمایزات سیاسی - اجتماعی مشخصی را به عرضه ظهور رسانید. همچنین در این دوره تمامیت ارضی نیز حاصل گردید که تا حدی زیادی تحت تأثیر اصلاحات شاه عباس اول (سلطنت 995 / 1587–1038 / 1629) بوده است. وی پایتخت را به اصفهان که شهری قدیمی در مرکز ایران بود، منتقل کرد و قلب فلات ایران را به سرزمین تاج گذاری مبدل نمود. در همین راستا، انجام اصلاحات نظامی برای تقویت قدرت مرکزی که هم با مخاطرات خارجی و هم با تهدیدات داخلی روبرو بوده، اجتناب ناپذیر می باشد. شاه عباس برده های سلطنتی غلامان – خاصه- شریفه (که از این پس غلامان خطاب می شوند) را در دستگاه حکومت و دولت خود جای داد و این سپاهیان نخبه جدید عمدتاً متشکل از نوکیشان تغییر مذهب یافته قفقازی بودند که در ایجاد یک رژیم پایدار که جایگزین یک حکومت قومی قبیله ای شده بود، نقش های بسیار مهمی را ایفا کرده و کمک شایانی نمودند. به طور سنتی و در گذشته، غلامان صفوی به عنوان برده هایی محض و فرمانبردار قلمداد می شدند که تمام هویت قبلی خود را از دست داده بودند و کاملاً تحت فرمان و اختیار شاه بودند.
۳.

یاران نزدیک الله وردی خان؛ نمونه ای از شبکه نیروهای وفادار و پشتیبان در ایران عصر صفوی

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 89-105

کلید واژه ها: ایران در عصر صفویه قفقازی ها گرجیان یاران نزدیک غلام تاجیک ترک الله وردی خان شبکه نیروهای وفادار و پشتیبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۲۶۱
مطالعات اندکی به بررسی تاریخچه خاندان های ویژه و نخبه صفویان (به خصوص در میان اقشار مختلف غلامان) در دوره پادشاهی شاه عباس اول (995-1038 ه .ق / 1587 -1629 م) و پس از آن پرداخته اند. به منظور پر نمودن این خلأ تحقیقاتی، مطالعه حاضر به منظور بررسی اقدامات الله وردی خان، یکی از مشهورترین سرداران قفقازی در آن زمان، و همچنین شبکه های نیروهای وفادار و یاران نزدیک وی، از اطلاعات جدید منتشر شده در جلد سوم کتاب افضل التواریخ بهره جسته است. این مطالعه به ترتیب به بررسی حیات الله وردی خان، میکاییل بیگ، بیگ وردی بیگ گرجی، تیمور بیگ اوغلو، ابوالقاسم بیگ تبریزی و مظفر بیگ کشور اوغلو پرداخته است. این افراد تأثیر شگرف ریشه های اجتماعی و تاریخی خاندان خویش و نیز اهمیت انعطاف پذیری اجتماعی در مدیریت وظایف خود را به نمایش گذاشته اند. ممکن است این طور به نظر برسد که این دو نکته در ابتدا با یکدیگر در تضاد می باشند، اما نکته اول ثبات و تعادل قدرت را به فرآیند تشکیل یک طبقه درباری جدید (دستور حکومتی جدید) افزوده، در حالی که نکته دوم به بهبود نهادهای حاکمیتی در حال تحول (موقتی) می پرازد. این تغییرات و همچنین انسجام قدرت در این خاندان نخبه را می توان به عنوان یکی از نکات برجسته در حیات سیاسی ایران در قرن هفدهم میلادی قلمداد نمود.
۷.

نقش خاندان های پرنفوذ و صاحب منصبان محلی در توسعه شهری و مرکزیت سیاسی شوشتر در خوزستان عهد صفوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۸۵) 235 - 264

کلید واژه ها: شوشتر صفویه خاندان های پرنفوذ خوزستان توسعه شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۳۱۲
شوشتر، یکی از مهم ترین شهرهای خوزستان در عصر صفوی بود که به سبب موقعیت جغرافیایی، نظامی و راهبردی آن به عنوان حاکم نشین خوزستان انتخاب شد. احداث روستاهای جدید در شوشتر و پیرامون آن به دست حاکمان محلی صفوی موجب رونق بیشتر این شهر گردید. ورود اقوام و طایفه های مختلف ترکان قزلباش (شاملوها، روملوها، افشارها، استاجلوها، ترکمان، ذوالقدر)، خاندان جَغَتایی، چَرکِس ها، گُرجی ها، مشایخ بزرگی از منطقه جبل عامل، سادات جزایری و سادات کلانتر به شوشتر در آن روزگار، تنش های قومی و جمعیتی فراوانی در این شهر به وجود آورد و در پایان این دوره، بلایای طبیعی هم چون سیل، تأثیری منفی بر اوضاع سیاسی و اجتماعی شوشتر گذاشت. این پژوهش سعی دارد تصویری از موقعیت سیاسی و اجتماعی شوشتر ارائه کند و نشان دهد خاندان های پرنفوذ چگونه در این شهر به عنوان مرکز سیاسی خوزستان آن دوره، نقش ایفا می کردند؟ یافته های این پژوهش نشان گر آن است که خاندان های متنفذ سادات، تُرک تباران و گرجی تباران با توجه به مقوله هایی مانند خاستگاه قومی، منافع طایفه ای، جایگاه شغلی و ارزش های مذهبی و اجتماعی، نقشی تعیین کننده در تحولات سیاسی و توسعه این شهر داشته اند
۸.

بهره گیری از نیروهای مرزی؛ سیاست شاه عباس اول در برابر قفقازی ها

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۵ 87-111
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۲۹۶
دوران سلطنت شاه عباس اول را می توان دوران اوج سلسله صفوی در نظر گرفت. در این دوران، شاه توانسته بود با حل و فصل بحران های داخلی و خارجی، تجارت و صنعت را رونق ببخشد و شکوفایی و رونق اقتصادی را به کشور برگرداند. این پیشرفت ها را می توان بیشتر مرهون اصلاحات موفقیت آمیز وی در نحوه حکومت داری و در سطح کل کشور دانست 1. سیوری بیان می دارد که "شاه عباس اول سیاست های اجرائی و دولتی حکومت صفویان را به طور کلی بر روی اصول بنیادی جدیدی بازسازی نمود"2. به طور خاص می توان به تغییرات صورت گرفته در نخبگان حکومتی، یعنی معرفی نخبگان جدید در ابعاد سیاسی و نظامی اشاره نمود. قفقازیانی که در خدمت شاهان صفوی بوده اند، نقش بسیار مهمی را در ساماندهی مجدد و متمرکز نمودن قدرت حکومت ایفا نموده اند 3. قفقازی ها شامل گروهی از غلامان وفادار (غلامان خاصه شریفه) بودند. فعالیت و عملکرد این افراد که با عناوین و اسامی مختلفی مانند غلامان، مملوک ها شناخته می شدند را می توان در چندین سلسله مسلمانی که برای مدت طولانی بر خاورمیانه اسلامی حکمرانی می نمودند، مورد بررسی و تحقیق قرار داد. سیستم سیاسی سربازان برده را می توان به عنوان یکی از مهم ترین و کارآمدترین مکانیزم های استخدام و بکارگیری نخبگان نظامی و سیاسی قلمداد نمود. غلامان وفادار عصر صفویان در ایران را می توان مثال خوبی از این سیستم خاص در نظر گرفت. اگرچه در ابتدا شاه طهماسب اول آغاز کننده این سیاست استخدام نخبگان بوده است، و جانشینان وی یعنی شاهزاده حمزه میرزا نیز آن را ادامه داده اند، اما این شاه عباس اول بود که به طور خاص از این افراد تازه وارد حمایت نمود و به آن ها در ساختار حکومتی جدید و تازه بازسازی شده، جایگاهی قوی و رفیع بخشید.
۹.

جایگاه تاریخی گرجی های شوشتر در منابع تاریخ نگاری

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 3-14

کلید واژه ها: گرجیان شوشتر سید عبدالله جزایری احمد کسروی امام شوشتری امام اهوازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۳۸۷
تاریخ محلی یکی از شاخه های تاریخ نگاری محسوب می شود که در ایران سابقه طولانی دارد مثلاً کتاب تاریخ سیستان و کتاب تاریخ بخارا از جمله نخستین تاریخ نگاری های محلی در ایران محسوب می شود. ارزش یک کتاب تاریخی، به منزله منبعی تاریخی، مشروط به قدمت و نزدیک بودن به زمان رویدادهای توصیف شده یا استفاده از آثار قدیمی است که به صورت دیگر حفظ نشده است. پاره ای از متقدم ترین تاریخ نگاران از آن جهت حائز اهمیت هستند که برای نخستین بار از اطلاعات ویژه ای را برای ما ثبت می کنند. در زمینه تاریخ گرجی های شوشتر، کتاب تذکره شوشتر نوشته سیدعبدالله جزایری از نخستین کتاب هایی است که اطلاعات جامع و کاملی در این زمینه ارائه می دهد به طوری که بیش از یک سوم این کتاب در زمینه تاریخ نگاری گرجی های شوشتر است. در این پژوهش به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که تاریخ نگاران ملی و محلی چه اندازه به تاریخ گرجی های شوشتر پرداخته اند؟ پاسخ این پژوهش بر این استوار است که کتاب تذکره شوشتر از نخستین و مهم ترین منابعی است که به صورت کاملاً تخصصی به تاریخ گرجیان شوشتر پرداخته است و سایر نویسندگان، از مطالب این کتاب بهره برده اند.
۱۱.

وضعیت اجتماعی – اقتصادی شوشتر به روایت لوریمر در دوره قاجاریه

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲

کلید واژه ها: شوشتر لوریمر سفرنامه های تاریخی دوره قاجاریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۵۸۱
در استان خوزستان، شهرهای تاریخی زیادی وجود دارد که یکی از این شهرها، شوشتر می باشد. شوشتر در دوره های تاریخی بعد از اسلام؛ فراز و فرودهای زیادی داشته است اما در بیشتر زمان ها به عنوان مرکز ایالت (استان) خوزستان محسوب می شده است. سفرنامه نویسان و جهانگردان متعددی از وضعیت جغرافیایی و اجتماعی شوشتر در دوره های مختلف تاریخی بعد از اسلام، مطالبی ارائه می دهند. در دوره قاجاریه سفرنامه نویسان اروپایی (غربی- شرقی) به ایران سفر کردند و در نوشته های خود به شوشتر هم پرداخته اند. لوریمر یکی از کسانی است که در حدود 1904- 1907 میلادی مطالب خود را درباره ایران (و همچنین شوشتر) ارائه داده است. در این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. در نتایج این پژوهش این است که درباره روستاهای تاریخی شوشتر که از بین رفته اند و مسیر ارتباطی شوشتر به شهرهای اطراف توضیحاتی ارائه می شود که از بُعد تاریخی و جغرافیای تاریخی بسیار تأثیر اهمیت دارد.
۱۳.

بررسی اشعار شباب شوشتری (1324- 1250 ه .ق) و تاثیرات شاعران متقدم بر او

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۶

کلید واژه ها: شباب شوشتری دوره قاجاریه استقبال از شاعران متقدم دیوان اشعار سبک بازگشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۵ تعداد دانلود : ۴۱۸
در قرن سیزدهم هجری دوره بازگشت ادبی شکوفا می شود. شباب شوشتری هم پیرو همین سبک و سیاق بوده است. در دیوان اشعار شباب شوشتری انواع قالب های شعری همچون غزلیات، قصاید، رباعی، مثنوی، قعات، ترجیع بند و ... وجود دارد. سبک شعری او، متأثر از بزرگان سبک خراسانی و مشاهیر مکتب عراقی است. پیشرفت شباب شوشتری از گمنامی در شهر شوشتر به معروفیت در دربار ناصرالدین شاه قاجارانجامید. اگر چه هنوز که هنوز است این شخصیت تاریخی و ادبی ناشناخته و گمنام است. در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که شباب شوشتری بیشتر از کدام شاعران ایران زمین تأثیر پذیرفته است؟ فرض این پژوهش بر این استوار است که شباب شوشتری به خاطر دانش و معلوماتی که در زمان خود داشته و به خاطر مشاغلی (همچون عطاری، کیمیاگری، قدک سازی، و...) که داشته است از استادان پیش از خود استقبال کرده است و در فنون شعر و ظرافت های ادبی مهارت فراوانی داشته است. او از بزرگان سبک خراسانی همچون فرخی سیستانی و منوچهری و انوری و خیام تأثیر پذیرفته است و از مشاهیر سبک عراقی همچون و نظامی و سعدی و حافظ الهام گرفته است.
۱۴.

نبرد نهاوند واپسین مقاومت حکومت ساسانی در برابر تازیان مسلمان

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۷

کلید واژه ها: نهاوند فتح الفتوح تازیان مسلمان ساسانیان شکست یزدگرد سوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹۱۰ تعداد دانلود : ۱۱۸۷
نبرد نهاوند آخرین حلقه ی زنجیره ی جنگ های ایران و تازیان مسلمان بوده که در روز 5 ربیع الاول سال 21 هجری برابر با 25 بهمن 20 خورشیدی (637 م) اتّفاق افتاده و به پیروزی اعراب منجر گردیده است. این جنگ چنان کوبنده و قاطعانه صورت گرفت که بر اثر آن کشوری به نام ایران با تمدّن اسلامی ایرانی خلق شد و دیگر هیچ وقت نظام ساسانی و کشوری پارسی به صحنه پا نگذاشت. در این پژوهش سعی شده دلایل و عوامل حاصل شدن این امر تشریح شود. اوّلین دلیل جنگ نهاوند، پیروزی تازیان مسلمان در جنگ های قبلی؛ قادسیه و جلولاء بوده که با شکست ایرانیان همراه بود و اعراب، خزائن و اموال زیادی را از شهرهای ایران غارت نمودند. دوّمین دلیل و پیشینیه ی جنگ نهاوند، عزل و برکناری سعد بن ابی وقاص از فرمانداری کوفه توسّط عمر، به دلیل قصر نشینی او بوده است که به خاطرآن مردم شکایات و نامه های زیادی را علیه سعد به عمر نوشتند. با توجّه به این دلایل، یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی، سپاه بزرگی را در نهاوند به فرماندهی مردان شاه گردآوری کرد و دور شهر را خندق کندند. تازیان مسلمان هم نیرویی فراهم نمودند و به سمت نهاوند حرکت کردند. در نزدیکی نهاوند در ناحیه ای کوهستانی دو سپاه با هم جنگیدند که در نهایت جنگ به نفع اعراب به پایان رسید. بعد از این ایرانیان دیگر نتوانستند جنگ بزرگی با اعراب داشته باشند و تمامی دروازه های ایران به روی اعراب گشوده شد، به همین علّت اعراب این جنگ را «فتح الفتوح» نامیدند. ما در این پژوهش در پی پاسخ این پرسش هستیم که چرا ایرانیان در جنگ نهاوند با توجّه به فرصت مناسب برای تجدید قوای نظامی، باز هم دچار شکست شدند. فرض ما این است که تعداد سپاهیان ایرانی در این جنگ خیلی بیشتر از اعراب بودند، آن ها دور تا دور قلعه و اردوگاه خود را خندقی بزرگ حفر نمودند و پشت سر محوطه ی خود را با سیم های خاردار محصور کردند.
۱۵.

تبعید پارسادان گُرگی جانیدزه در شوشتر؛ قسمتی از زندگی نامه یک مقام رسمی گرجی در خدمت صفویان

نویسنده: مترجم:
منبع: مطالعات تاریخ ایران و اسلام سال اول زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ 85-110

کلید واژه ها: پارسادان گُرگی جانیدزه شهر گوری گرجستان صفویان ترجمه شوشتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۲۹۳
تاریخ صفویان (1736-1501م/ 1135-907 ه .ق) شاهد حضور نیروی های نظامی ترک تباران قزلباش در کنار دیوان سالاران تاجیک و بعدها نیروی سومی (که شامل گرجی ها، ارامنه، چرکس ها) بوده که پس از قدرت یابی شاه عباس اول (1629-1587 م/1038-996 ه .ق)، قدرتشان افزایش یافته و در دوره شاه صفی (1643-1629 م/ 1052-1038 ه .ق) بیشتر مناصب مهم، در اختیارشان بوده است. پارسادان گُرگی جانیدزه از اهالی شهر گوری در گرجستان، یکی از همین نیروها محسوب می شده که در خدمت صفویان بوده و مناصب نایب داروغه اصفهان و ایشیک آقاسی دربار صفوی را برعهده داشته است. گُرگی جانیدزه ازجمله گرجی تباران اهل فرهنگ و دانش بوده که لغت نامه چندزبانه فارسی عربی گرجی را نگاشته و ترجمه کتاب «جامع عباسی» را بر عهده داشته و در ترجمه کتاب شاهنامه فردوسی به گرجی نقش مؤثری داشته است. او همچنین کتاب تاریخ گرجستان را نیز تألیف کرده است. در این پژوهش، هیروتاکه مائدا به دنبال یافتن این مسئله است که پارسادان گُرگی جانیدزه در دوران زندگی خود چه تأثیرات فرهنگی و سیاسی در ایران و گرجستان داشته است؟
۱۶.

سلسله های صفویه، افشاریه و زندیه

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۹۳ تعداد دانلود : ۸۸۸
از شروع به کار مطالعات غربی در پرداختن به سلسله ها و اتفاقات صورت گرفته در ایران در سال های بین 1500 تا 1800م زمان چندانی نمی گذرد. مطالعات انجام شده از سال 1970م. تاکنون، تنها به چندین کتاب در مورد اوضاع ایران در عصر صفوی و چهره های شاخص این دوره مانند مطالعه صورت گرفته توسط لوسین-لوئیس بلان درباره شاه عباس اول، کتاب والتر هینز در مورد ظهور صفویان در قرن پانزدهم، کتاب غلام سرور مورد شاه اسماعیل اول، ویرایش و تفسیر نوشته شده توسط ولادیمیر مینورسکی در مورد کتاب تذکره الملوک، کتاب لورنس لاکهارت در مورد سقوط سلسله صفویه، و کتاب کلاوس مایکل رووربورن در مورد سیستم حکومتی صفویه محدود می شوند 1. چندین رساله دکتری پرمحتوا که اکثر آن ها هرگز به صورت کتاب منتشر نشده اند نیز در لیست مطالعات صورت گرفته درباره آن دوره جای می گیرند 2. این روند همچنان ادامه داشته به طوری که حتی وقایع رخ داده شده از زمان سقوط اصفهان در سال 1722م. تا ظهور قاجارها در اواخر قرن نوزدهم بسیار کم مورد مطالعه قرار گرفته اند، که به عنوان مثال می توان به مطالعات صورت گرفته توسط لاکهارت ، آرونووا و اشرفیان در مورد نادرشاه و همچنین پایان نامه مهدی روشن ضمیر در مورد سلسله زندیه اشاره نمود.
۱۷.

بررسی روند تاثیرگذاری سادات شوشتردر جریان سازی سیاسی – اجتماعی و فرهنگی دوره صفویه

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ ایران و اسلام سال اول شهریور ۱۳۹۸ شماره ۲ 59-82

کلید واژه ها: سادات شوشتر مرعشی جزایری مشعشعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۶۵۳
شوشتر به عنوان یک شهر مهم در خوزستان از مراکز عمده تحولات سیاسی و اجتماعی ولایت ، در زمان صفویان به شمار می رفته و سادات در این شهر از جایگاه خاصی برخوردار بوده اند. وظیفه عالمان دینی در شوشتر به دلیل جایگاه خاصی که در ساختار اجتماعی شوشتر داشته اند، نقش مستمر و تاثیرگذاری در استمرار حیات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی شوشتر داشته اند. سادات شوشتر، با گستری اوقاف، مساجد، کتابخانه ها و مراکز دینی و مذهبی و نیز با تکیه بر اعتبار و نفوذ دینی و مذهبی خویش، دارای قدرت فراوانی در شوشتر و تحولات آن بوده اند. تداوم حکومت سادات در شوشتر که خود یکی از اعضای جامعه مذهبی این شهر محسوب می شود نشانه روشنی از تسلط علماء و مقامات دینی بر شوشتر می باشد. در شوشتر در دوره صفوی سادات تَلغُری، مرعشی، جزایری، کلانتری، مشعشعی حضور داشتند و به امور مذهبی و شرعی شوشتر می پرداختند. تنش های قومی و جمعیتی میان ترکان قزلباش (افشارها، روملوها، شاملوها، استاجلوها، ذوالقدر)، چرکس ها، گرجی ها، سادات (مرعشی، جزایری، تَلغُری، کلانتری)، اعراب آل مشعشع و آل کثیر و جماعت بختیاری، فراز و فرودهایی در شوشتر در عهد صفویه به وجود آوردند.
۱۸.

جایگاه شاعران محلی در منابع تاریخ نگاری شهر شوشتر در دوره صفوی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲

کلید واژه ها: شوشتر کتاب تذکره شوشتر کتاب فردوس در تاریخ شوشتر جایگاه شاعران محلی صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۴۱
دوره صفوی یکی از طولانی ترین ادوار ادب پارسی است در آغاز این دوره اتفاق ادبی بارزی رخ نداد. سبک هندی اصلاً از تحول سبک عراقی و ورود اندیشه های باریک به شعر و عقاید و جنبه-های بدیع شاعرانه و سادگی و روانی لفظ پردازی و صداقت احساس پدید آمد. در دوره صفوی در شوشتر مرکز ولایت خوزستان شاعران بسیاری پا به عرصه وجود نهادند. از منابع تاریخ نگاری محلی شوشتر می توان کتاب فردوس در تاریخ شوشتر نوشته سید علاءالملک مرعشی شوشتری را نام برد که او در سال 1046 ه . ق وفات نمود. حدود دو سوم این کتاب به حضور شاعران محلی شوشتر اختصاص یافته است. همچنین کتاب تذکره شوشتر تألیف سید عبدالله جزایری از منابع تاریخ نگاری محلی شوشتر می باشد. او در سال 1173 ه . ق درگذشت.. حدود یک سوم این کتاب به بخش شاعران اختصاص یافته است. این پژوهش سعی بر این است که بدین پرسش، پاسخ بدهیم جایگاه شاعران محلی شوشتر در منابع تاریخ نگاری این شهر چگونه بوده است؟ فرض ما بر این استوار است که شاعران محلی شوشتر در دربار حاکمان محلی شوشتر حضور داشته اند و از مسائل دوره خود باخبر بوده اند. به همین دلیل نقش پر رنگی در منابع تاریخ نگاری شوشتر داشته اند. در این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی و کمک از منابع کتابخانه ای استفاده شده است.
۱۹.

بررسی اوضاع سیاسی-اجتماعی خوزستان در دوره ایلخانان (با تاکید بر شهر شوشتر)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱

کلید واژه ها: شوشتر خوزستان هجوم مغول تاثیرات ایلخانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۴۳
هجوم مغولان به عنوان یکی از مهم ترین حادثه های تاریخ ایران، تمامی ارکان و بنیان های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن روزگاران ایران را تحت تأثیر خویش قرار داد. این حادثه، دگرگونی بسیاری را در مسیر تاریخ سبب گردید و در هر زمینه از تاریخ نقش مؤثر و قابل تأمل ایفا نمود. پس از فروپاشی آل بویه، خوزستان همانند سایر مناطق ایران جزئی از حوزه ی نفوذ خلافت عباسی بود و تا حمله ی مغول وضع بر همین شکل باقی ماند. با سقوط بغداد به دست هلاکوخان مغول و پایان خلافت عباسی در سال 656 ه .ق خوزستان نیز تحت حاکمیت مغولان درآمد. پس از آن بازماندگان و نوادگان هلاکو ایلخانان به طور متناوب بر بخش هایی از خوزستان تسلط یافتند. این وضع تا حمله ی تیمور لنگ به سال 795 ه .ق ادامه داشت. از آن پس جانشینان تیمور بر خوزستان حکم فرمایی کردند. در این پژوهش سعی بر این است که به این پرسش پاسخ دهیم که چه عواملی باعث شده بود، که شوشتر در کانون تحولات سیاسی خوزستان در دوره مغول قرار بگیرد؟ فرضیه محوری این است که در تاریخ سیاسی شوشتر موقعیت جغرافیایی و نظامی شهر و وجود قلعه مستحکم سلاسل باعث اهمیت این شهر در خوزستان بوده و این عوامل نه تنها بر اوضاع سیاسی شوشتر تأثیر گذار بوده بلکه شوشتر را به عنوان کانون و کرسی ایالت خوزستان مطرح می ساخت. در این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است.
۲۰.

بررسی زمینه های شکل گیری انقلاب اسلامی در شهرستان شوشتر

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴) 33 - 56

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی شوشتر پیوند بازار و مساجد آیت الله ربانی اَملَشی آیت الله محمدحسن آل طیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۵۰۴
شهرستان شوشتر در استان خوزستان در جنوب غربی ایران واقع شده است. شوشتر بعداز اسلام همواره مرکز استان خوزستان بوده است. از سال 1303ش، مرکز استان خوزستان به شهر اهواز انتقال یافت. شوشتر در دوران پهلوی ازنظر اقتصادی و عمرانی پیشرفت چندانی نداشت. حکومت پهلوی دوم، شوشتر را تبعیدگاه مخالفان خود کرده بود و این شهر محل ِ اجباری زندگی مخالفان رژیم پهلوی محسوب می شد. مخالفان پهلوی تبعیدی به شوشتر، فعالیت های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی زیادی در این شهر انجام می دادند و مردم این شهر را با جنبش و نهضت روحانیون آشنا می کردند. در شوشتر عالمان و روحانیون محلی وارسته ای نیز حضور داشتند که با حکومت پهلوی ستیز داشتند. این عالمان و روحانیون، وضعیت بُحرانی و نابسامان شهری و مردم شوشتر را مشاهده می کردند و نمی توانستند آرام بنشینند. درزمینه فعالیت های انقلابی، پیوندی قوی میان بازاریان و روحانیون وجود داشت. مساجد نزدیکِ بازار شوشتر کانون مبارزه و مقاومت علیه رژیم پهلوی محسوب می شدند. هدف : این پژوهش درپی پاسخ به این پرسش است که روحانیون کشوری (تبعیدی و دعوتی به شوشتر) و محلی چه تأثیری در آگاهی بخشی به مردم شوشتر در راه مبارزه با حکومت شاهنشاهی داشته اند؟ روش : این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و به کمک منابع کتابخانه ای و اسناد و مدارک آرشیوی انجام شده است. فرضیه پژوهش : فرض ما بر این استوار است که روحانیون کشوری (تبعیدی و دعوتی به شوشتر) و محلی نهایت تلاش خود را برای آگاهی بخشی به مردم محروم شوشتر در دوران پهلوی انجام داده اند و جوانان انقلابی این شهر متأثر از روحانیون این شهر، عَلَم مبارزه را برافراشته اند و سرانجام به پیروزی رسیده اند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان