فریبا حسن بارانی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی نسخة فارسی مقیاس هدف مداری در فعالیت بدنی بود. تعداد 294 مرد و زن به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای از باشگاه های ورزشی شهر تهران انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری، مقیاس هدف مداری در فعالیت بدنی بود که خرده مقیاس های تکلیف مداری و خودمداری را شامل می شد. جهت آزمون روایی سازه نیز از تحلیل عامل تأییدی استفاده گردید و پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ تحلیل گشت که ضرایب پایایی آلفای کرونباخ برای عوامل تکلیف مداری و خودمداری به ترتیب معادل (78/0) و (90/0) به دست آمد. شاخص های برازش تحلیل عاملی تأییدی مرتبة دوم نشان می دهد که شاخص های مطلق (96/0= GFI و 13/2= χ 2/df)، تطبیقی (98/0= CFI و 96/0= TLI) و مقتصد (60/0= PNF ، 61/0= PCFI و 06/0= RMSEA) در دامنه قابل قبولی قرار دارند. در مجموع، نسخة فارسی مقیاس هدف مداری در فعالیت بدنی با دو عامل مورد تأیید قرار می گیرد.

مهارت های ادراکی-حرکتی در بسیاری از تکالیف روزمره زندگی و مهارت های ورزشی نقش بسزایی دارند. سنجش توانایی زمان بندی پیش بین انطباقی روشی برای اندازه گیری مهارت های ادراکی و ادراکی-حرکتی افراد است. بنابراین هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش قیود مختلف فرد، تکلیف و محیط در دقت زمان بندی پیش بین انطباقی بود. بدین منظور 30 زن نوجوان (17-15 سال)، جوان (40-20 سال) و سالمند (80-60 سال) در چهار آزمون زمان بندی پیش بین انطباقی شرکت کردند. آزمون ها شامل اجرای یک تکلیف زمان بندی پیش بین انطباقی با رنگ های متفاوت پس زمینه سبز (1)، آبی (2) و قرمز (3) و اضافه شدن یک قید محیطی (4) بود و شرکت کنندگان باید همزمان با ورود محرک به نقطه هدف کلید مربوطه را فشار می دادند. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس مرکب (3*4)، 4 تحلیل واریانس یکطرفه و 3 تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری با استفاده از تعدیل بونفرونی برای هر گروه استفاده شد. آزمون های آماری تفاوت معناداری را در آزمون 1، 3 و 4 نشان دادند (0125/0≥P). تمامی گروه ها نیز با تغییر رنگ از پس زمینه سبز به قرمز و اضافه شدن تکلیف ثانویه کاهش معنادار عملکرد را نشان دادند (017/0≥P). به علاوه نتایج بیانگر ضعیف ترین اجرا برای گروه سنی سالمند نسبت به دو گروه جوان و نوجوان بود که علت احتمالی آن ضعف سیستم های ادراکی-حرکتی مرتبط با افزایش سن معرفی شد. در پایان برنامه های تمرینی مختلف تکالیف زمان بندی انطباقی برای افراد ورزشکار، سالمند و بیماران دارای نقصان سیستم ادراکی- حرکتی پیشنهاد شد.

اخیراً تحقیقات در زمینه یادگیری حرکتی نشان داده اند که یادگیری با پردازش کم تلاش به حفظ یادگیری تحت فشار روان شناختی منجر می شود. همچنین از نظریه های تداخل زمینه ای و اختصاصی بودن تمرین که به بررسی شرایط تمرینی مطلوب می پردازند، سخن به میان آورده اند. تحقیق حاضر با هدف بررسی تلاش شناختی و در نتیجه پردازش کم تلاش براساس نظریه تداخل زمینه ای و نظریه اختصاصی بودن تمرین انجام گرفت. 30 شرکت کننده به طور تصادفی در سه گروه تمرینی اختصاصی، تصادفی و زنجیره ای قرار گرفتند. پس از اجرای پیش آزمون، گروه ها سه روز به تمرین یک تکلیف پرتابی پرداختند. پس از دو آزمون انتقال، از آزمودنی ها خواسته شد تا پروتکل کلامی را با حداکثر جزئیات بنویسند. نتایج تحلیل واریانس مرکب (3´3) (گروه ´ روز)، اثر پیشرفت عملکرد را در روزهای تمرینی، و آزمون های تحلیل واریانس یکطرفه تفاوت معنادار بین گروه اختصاصی و تصادفی در آزمون انتقال 1 و 2 را نشان دادند (017/0> P). به طور کلی نتیجه گرفته شد که دو گروه اختصاصی و تصادفی پردازش کم تلاش و پنهان را دنبال کرده اند، بنابراین می توان این دو روش تمرینی را به مربیان و درمانگران برای آموزش مهارت های حرکتی توصیه کرد.