صغری صالحی

نقش فرهنگ در تغییرات جمعیتی مهم و تاثیرگذار است. هدف پژوهش، بررسی راهبردهای فرهنگی سیاست های جمعیتی است. از این رو، می کوشد به این سوال پاسخ دهد که راهبردهای فرهنگی در حوزه سیاست گذاری جمعیتی دارای چه نقاط ضعف و قوتی است؟ این پژوهش کاربردی بوده و با روش کیفی و الگوی سوات تلاش می شود نقاط قوت و ضعف راهبردهای فرهنگی درحوزه سیاست های جمعیتی وهمچنین فرصت ها و تهدیدهای محیط بیرونی شناسایی و توصیف شود. در توصیف نقاط قوت و ضعف از متن سیاست های کلی جمعیت و اسنادبالادستی و نظرخبرگان استفاده می شود. تهدیدهای فرهنگی روز جامعه نیز براساس نظریه نوسازی شناسایی و تحلیل می گردد. سپس راهبردهای پیشنهادی با تمرکز بر نقاط ضعف و تهدیدهای فرهنگی ارائه می شود. شیوه جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است. نقش فرهنگ در تغییرات جمعیتی مهم و تأثیرگذار است. هدف پژوهش، بررسی راهبردهای فرهنگی سیاست های جمعیتی است. ازاین رو، می کوشد به این سؤال پاسخ دهد که راهبردهای فرهنگی در حوزه سیاست گذاری جمعیتی دارای چه نقاط ضعف و قوتی است؟ این پژوهش کاربردی بوده و با روش کیفی و الگوی سوات تلاش می شود نقاط قوت و ضعف راهبردهای فرهنگی درحوزه سیاست های جمعیتی و همچنین فرصت ها و تهدیدهای محیط بیرونی شناسایی و توصیف شود. در توصیف نقاط قوت و ضعف از متن سیاست های کلی جمعیت و اسناد بالادستی و نظر خبرگان استفاده می شود. تهدیدهای فرهنگی روز جامعه نیز براساس نظریه نوسازی شناسایی و تحلیل می گردد. سپس راهبردهای پیشنهادی با تمرکز بر نقاط ضعف و تهدیدهای فرهنگی ارائه می شود. شیوه جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است. یافته های پژوهش، نشان می دهد راهبردهای فرهنگی در حوزه سیاست گذاری جمعیتی با توجه به وضعیت فرهنگی جامعه (محیط بیرونی) در حالت تدافعی است؛ این وضعیت ناشی از غلبه نقاط ضعف سیاست های جمعیتی بر نقاط قوت (عوامل درونی) و چیرگی تهدیدهای فرهنگی بر فرصت ها (عوامل بیرونی) است. فاصله بین واقعیت های روز جامعه و سیاست های فرهنگی، نگاه کمّی و کم توجهی به موانع فرهنگی از مهم ترین ضعف های درونی سیاست ها و راهبردهای فرهنگی افزایش جمعیت است. مؤلفه های فرهنگی نوین مانند فردگرایی، مصرف گرایی، لذت گرایی، تن پرستی و جایگزینی حیوانات به جای فرزندآوری نیز مهم ترین تهدیدهای رشد جمعیت است که با وضعیت مطلوب فاصله دارد. دراین راستا، راهبردهایی همچون توجه به میزان پذیرش فرهنگی خانواده ها، اعتمادسازی فرهنگی، سرمایه گذاری بر مهارت انتخاب گری در مواجه با تحولات فرهنگی نوین، ضرورت انجام آمایش فرهنگی و برنامه ریزی براساس تراکم و تفاوت های فرهنگی پیشنهاد می شود.

مقدمه و هدف: سقوط و عوارض منتج از آن یکی از جدی ترین و شایع ترین مشکلات مربوط به فرآیند سالمندی هست که تهدیدی جدی برای سلامت، عملکرد و استقلال سالمندان است. هدف از تحقیق حاضر مقایسه دو روش تمرین در خانه و تمرین مربی محور بر عملکرد حرکتی مرتبط با سقوط در زنان سالمند غیرفعال بود.مواد و روش ها: 45 زن سالمند غیرفعال به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفری تمرین در خانه (93.15±67.2 سال)، تمرین مربی محور (80.89±67.5) و گروه کنترل (63.54±65.6 سال) تقسیم شدند. متغیرهای قدرت عضلانی اندام تحتانی، انعطاف پذیری، تعادل ایستا و پویا، چابکی، حداکثر سرعت راه رفتن، 10 متر راه رفتن با مانع و ترس از سقوط در پیش آزمون و پس آزمون ارزیابی شد. دو گروه تجربی تمرینات ورزشی را با هدف افزایش تعادل آزمودنی ها به مدت 10 هفته انجام دادند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های تی زوجی و آنووا در سطح معناداری 00.05≥ P انجام شد.یافته ها: نتایج تحقیق در پیش آزمون نشان داد اختلاف معنی داری بین متغیرهای تحقیق بین سه گروه وجود ندارد (0.05<P). نتایج در پس آزمون نشان داد هم تمرین در خانه و هم تمرین مربی محور بر تمام متغیرهای عملکرد حرکتی تأثیر معنی داری داشته است (0.05≥P). همچنین اختلاف معناداری در پس آزمون شاخص های انعطاف پذیری، چابکی و تعادل ایستا بین گروه تمرین در خانه و مربی محور وجود داشت به طوری که این فاکتور ها در گروه مربی محور نسبت به گروه تمرین در خانه بهتر بود (0.05≥P).بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج زنان سالمند می توانند از هر دو برنامه تمرین در خانه و مربی محور برای بهبود عملکرد حرکتی مرتبط با سقوط استفاده کنند. اما در شرایط خاص می توان از روش تمرین در خانه به عنوان یک روش جایگزین استفاده کرد.

حفظ کرامت کودکان به عنوان حق طبیعی، مبنای اصلی آموزه های دینی، و برخی اسناد بین المللی از جمله کنوانسیون حقوق کودک قرار گرفته است. نادیده گرفتن این حق، نقش بنیادین در ایجاد آسیب ها برای کودکان دارد. برخی از احادیث و سیره عملی امام رضا(ع) و برخی از مواد کنوانسیون حقوق کودک، بیانگر توجه به مولفه های کرامت بخش در کودکان است. پرسش اصلی این است که مولفه های کرامت بخش از منظر امام رضا(ع) و کنوانسیون حقوق کودک کدام است؟ و چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارند؟ از دیدگاه امام رضا(ع) و کنوانسیون حقوق کودک مؤلفه هایی مانند هویت، تربیت، امنیت، عدالت ورزی، آزادی خواهی و ظلم نکردن کرامت بخش وجود کودکان است.این دو دیدگاه، به لحاظ مبانی، روش شناسی، محتوا و ضمانت اجرایی تفاوت بنیادین دارند. مبانی اسلامی، ایدئولوژی سعادت محور، بیان ساده و فاقد ساختارهای پیچیده قانونی، روش شناسی متنوع، توجه به کرامت حقیقی، حقوق معنوی و تکلیف مداری تربیت کودک، تأکید بر خانواده و ضمانت اجرایی مبتنی بر ایمان، معنویت و جزای دنیوی و اخروی از جمله وجوه تمایز آموزه های رضوی درباره حفظ کرامت کودکان در مقایسه با کنوانسیون حقوق کودک است. به رغم شباهت ها، تفاوت های این دو دیدگاه درباره حقوق کودک نشان می دهد به لحاظ سطح ارزشی، مبانی، روش شناسی، محتوایی و...امام رضا(ع) سال ها قبل از تدوین کنوانسیون، معرفت شناسی جامعی از حفظ حقوق کودکان ارایه داده است. این مقاله با روش تحلیل محتوا به بررسی محتوای روایات به جا مانده از امام رضا(ع) درباره مولفه های کرامت بخش کودک و محتوای کنوانسیون حقوق کودک می پردازد و درچارچوبی مقایسه ای، مهمترین شباهت ها و تفاوت های دیدگاه تشیع (با تاکید بر روایات امام رضا(ع)) و حقوق بین الملل را مطرح می کند.

جریان سنت گرایان ایدئولوژیک پس از انقلاب و از درون جدال های فکری دهه ی هفتاد درباره مدرنیته، مفهوم سازی الگوی توسعه و عملی کردن نظریه های بومی سربرآورد و زمینه برای طرح بیشتر مسئله تقابل سنت و مدرنیته فراهم شد. مهدی نصیری به عنوان نماینده این جریان، نقش فعالی در این زمینه داشته است. بنابراین، با بررسی دیدگاه های او می توان به بن مایه های گفتمان سنت گرایان ایدئولوژیک دست یافت. هدف این پژوهش، بررسی نوع نگاه نصیری به عنوان نماینده جریان فکری سنت گرایان ایدئولوژیک به الگوی توسعه مدرن و پیامدهایی این رویکرد برای برنامه های توسعه و سیاستگذاری فرهنگی است. از این رو، با روش مطالعه موردی می کوشد به این سوال پاسخ دهد که مهم ترین مبانی سنت گرایان ایدئولوژیک در رابطه با توسعه مدرن چیست و این رویکرد چه پیامدهایی برای برنامه های توسعه و سیاستگذاری فرهنگی دارد؟ رویکرد سنت گرایان ایدئولوژیک بر مبنای نفی کلی توسعه مدرن، ردّ نوظهورها، جدال معرفتی با توسعه، استناد به توقیفی بودن و دفاع از ارزش های سنتی و اسلامی بازنمایی شده است. در این گفتمان، توسعه خواهی به شیوه غربی نه تنها محلی از اعراب ندارد بلکه توسعه به شیوه اسلامی نیز جایگاهی ندارد؛ چون بنابر دیدگاه های سنتی نماینده این جریان، ماهیت توسعه، غربی است و با منطق اسلامی ناسازگار است. این دیدگاه ها، موضع انفعالی را به پیش می کشد که باید به انتظار آینده ای نشست که نوسازی آن مبتنی بر بازگشت به سنت است. این گفتمان به رغم تاکید بر ارزش های مثبت، نظر بدیلی برای الگوی توسعه ارائه نداده و برای رویارویی با مشکلات فعلی سیاستگذاری فرهنگی کشور فاقد بن مایه ایجابی است که بتوان از آن بهره برداری عملی کرد.

مبانی معرفتی و زمینه های غیرمعرفتی، شیوه شکل گیری و روش شناسی بنیادین نظریه ها و ان دیشه های ان دیشمندان را تعیین م ی کنند. خ واجه نصی رالدین ط وسی، پس از ابن سینا مفصل ترین مباحث را درباره تدبیر منزل بیان کرده است؛ اگرچه در آثارش به طور مستقیم به مبانی معرفتی و روشی تدبیرمنزل نپرداخته است.هدف این نوشتار، تبیین روش شناسی معرفتی خواجه نصیر در تدبیرمنزل است و به این پرسش پاسخ می دهد که حکمت منزلی خواجه نصیر برمبنای چه روش شناسی معرفتی استوار است؟ تدبیرمنزل خواجه با تکیه بر مبانی و روش های متنوع مانند دین مداری، مدنیت گرایی، عقل گرایی، اخلاق گرایی، سنت گرایی و غایت نگری روش شناسی بنیادینی را مطرح می کند که در آن مجموعه ای از احکام، بایدها و نبایدها و تکالیف برای ساماندهی زندگی سعادتمند و ایده آل ترسیم می شود. روش شناسی معرفتی او، یاریگری مدبِّر برای هدایت منزل و دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی است و بر سبک زندگی اسلامی و سنتی تأکید می کند. این نوشتار، به روش تحلیلی- توصیفی، روش شناسی معرفتی خواجه نصیر در تدبیرمنزل را بررسی و به تأثیر آن در سبک زندگی می پردازد.

مبانی معرفتی و زمینه های غیرمعرفتی، شیوه ی شکل گیری و روش شناسی بنیادین نظریه ها و اندیشه های اندیشمندان را بازگو می کنند. فارابی نخستین حکیم مسلمانی است که به بحث تدبیر منزل اشاره و به پیروی از ارسطو مباحث منزل را مقدمه ی مباحث سیاست مطرح کرده است، ولی در آثارش مستقیم به جزئیات و مبانی معرفتی و روشی تدبیر منزل نپرداخته است. هدف این نوشتار، تبیین روش شناسی معرفتی فارابی در تدبیر منزل است و به این پرسش پاسخ می دهد که حکمت منزلی فارابی بر مبنای چه روش شناسی معرفتی استوار است؟ حکمت منزلی فارابی با مبانی و روش های معرفتی مانند نمودگرایی، بودگرایی، غایت گرایی، مدنیت گرایی، عقل گرایی، فطرت گرایی، حس گرایی، دین مداری، وحدت گرایی و سعادت محوری روش شناسی بنیادینی را مطرح می کند که تأمین کننده ی سعادت زندگی دنیوی و اخروی است. همچنین این روش شناسی، در حوزه ی هنجارها، باید و نبایدهای عقلی و در عرصه ی روابط و رفتارهای خانوادگی رویکرد میانه روی، برترین خواهی، محبت ورزی و عدالت ورزی را برای تدبیر منزل و اصلاح سبک زندگی معرفی می کند. این نوشتار، به روش تحلیلی- توصیفی، روش شناسی معرفتی فارابی در تدبیر منزل را بررسی و به تأثیر آن در سبک زندگی اشاره می کند.

حفظ کرامت انسان به عنوان حق طبیعی، مبنای اصلی آموزه های دینی است. نادیده گرفتن این حق، مانع کمال انسان است. بسیاری از احادیث و سیره عملی امام رضا(ع) بیانگر مولفه های کرامت انسانی است که در کمال بخشی انسان نقش دارند. پرسش اصلی این است که از منظر امام رضا(ع) چگونه کرامت انسانی، در کمال انسان تاثیر دارد؟ بررسی ها نشانمی دهد؛ از دیدگاه امام رضا(ع) مولفه های کرامت انسانی مانند عبودیت، عقلانیت، آزادی خواهی، عدالت محوری و شاکربودن، نقش زیربنایی در کمال وجودی انسان دارد؛ زیرا هرکدام از این مولفه ها، دربردارنده آثار ومراتب کمالی است؛اولین مرتبه عبادت، شناخت خداست و مبنای خداشناسی توحیدمحوری است. عقل گرایی نظری و عملی، سبب کسب معرفت نسبت به حقایق و عمل به آن ها می شود. آزادی خواهی مانع رکود در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی و.. می شود. عدالت محوری از رفتارهای غیرکمالی مانند فساد و رشوه جلوگیری می کند. شکرگرایی حقیقی نیز با طی مراحلی مانند باورتوحیدی، ادای حق و خدمت به خلق ممکن می شود. در این مقاله، قائل به حصر مولفه های متعدد کرامت انسانی نیستیم. اما این نوشتار برخی از مولفه های کرامت انسانی را به روش تحلیلی-توصیفی در اندیشه اسلامی بررسی کرده و تاثیرات این مولفه ها را در تکامل انسان از دیدگاه امام رضا(ع) بازشناسی و تبیین می کند.

معنویت امری است که بشر همیشه به آن تمایل داشته، ولی رشد تجربه گرایی در سده اخیر و سرخوردگی انسان از فناوری، موجب گرایش بیشتر به امور ماورای طبیعی و معنویت خواهی شده است. با افزایش گرایش به معنویت، عرفان نماهای فراوانی ظهور کرده اند که درصدد پاسخ به این نیاز و حل بحران معنویت برآمده اند، اما نه تنها نتوانسته اند به عطش معنوی انسان پاسخ درست بدهند، بلکه بر آلام روحی بشر افزوده اند. این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی به دنبال معرفی تعالیم برخی از این مکاتب نوظهور عرفانی برای اثبات کذب آنها و حقانیت عرفان اسلامی است. از این رو، با بررسی مهم ترین فرقه های نوظهور و مبانی آنها، به مقایسه و بازشناسی عرفان حقیقی و عرفان های نوظهور پرداخته می شود. معنویت های نوظهور از جذابیت های فریبنده و ادبیاتی ساده برخوردارند که ظاهرا حق جلوه می کنند، اما مبانی آنها سست و مبتنی بر عقل گریزی، نفی شریعت، اومانیسم، جاه طلبی و مانند آن است. در مقابل، عرفان ناب اسلامی ناشی از وحی و مبتنی بر آموزه های قرآن و اصولی همچون کرامت انسان، توحید، شریعت و ولایت مداری است.