مسعود شکری

رابطه تنگاتنگ و فشرده علوم و فنون، در غالب اوقات چالش ها و فرصت هایی را به همراه دارد که شناسایی آنها کمک شایانی به محققان و پژوهشگران در این زمینه ها می رساند. حوزه های نقد ادبی و ادبیات تطبیقی از حوزه هایی هستند که مفاهیم و زمینه های مشترک بین آنها چنان گسترده است که گاه تشخیص مرزهای میان این دو حوزه را دشوار می سازد. یکی از زمینه های مشترک بین نقد ادبی و ادبیات تطبیقی، نظریه پذیرش است. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، می کوشیم تا ریشه ها و اصول این نظریه را شناسایی کرده، نقاط مشترک آن را در نقد ادبی و ادبیات تطبیقی متمایز کنیم. نتایج چنین نشان می دهد که نظریه پذیرش توانسته است هم زمان با پر کردن خلأ اساسی نقد ادبی در زمینه غفلت نسبی از نقش خواننده در تحلیل اثر ادبی، به غنای ادبیات تطبیقی در دو مکتب فرانسوی و امریکایی کمک کند.

یُعدّ التناص من أبرز التقینات الفنیة التی إهتم بها دارسو الأدب الحدیث. مفهوم التناص یدلّ علی ظاهرة تفاعل النصوص فیما بینها، فالنصّ تتداخل فیه عدة نصوص أخری یقوم من خلالها ویتعامل معها. و قد تنبّه نقّاد العرب القدماءُ إلی مفهوم التناص و لکنّهم طرحوا هذا المفهوم بتسمیات أخری کالسرقة الأدبیة و الإقتباس و التضمین. قد کان القرآن الکریم بما فیها من المعانی السامیة والمضامین الراقیة والظواهر البلاغیة الجمیلة مطمعَ الکتّاب والشعراء من عصر التنزیل حتی عصرنا الحالی. علی أحمد باکثیر بوصفه کاتب ملتزم، بذل قصاری جهوده طوالَ حیاته القیّمة لإرساء الفکر الإسلامی الجلیل فی المجتمع و فی هذا المجال استخدم موضوعات عدیدة، منها الموضوع الأسطوری الإغریقی مأساة أودیب الذی صبَغَه بصبغة إسلامیة مستلهماً من القرآن الکریم ومعانیه السامیة الرفیعة. یحاول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی ـ التحلیلی تبیین وجوه إستخدام باکثیر للتناص القرآنی بنوعیها اللفظی (الظاهر) و المعنوی (الخفاء)، لإلقاء الفکر الإسلامی علی المسرحیة و تقریبها إلی الثقافة الدینیة الإسلامیة والعربیة. و یُشاهَد بأن الکاتب استطاع أن یعطی المسرحیة الصبغة الإسلامیة، و فی نفس الوقت حاول أن یجعل الأدب الإسلامی بصورة عامة وأدبه بصورة خاصة، أدباً عالمیاً بواسطة اختیار موضوع مأساة أودیب الذی بات موضوعاً معروفاً فی عالم الأدب.

یُعتبر إمیل حبیبی من الروائیین الفلسطینیین الّذی عاش فى الأراضی المحتلة وکافح بقلمه ضدّ المحتلّین، وتُعتبر روایة ""الوقائع الغریبة فی اختفاء سعید أبی النحس المتشائل"" أشهر أعماله وهی روایة تتکوّن من عدة رسائل أرسلها السارد إلى الکاتب فی لغة سخریة أحیاناً وجادة أحیاناً أخرى مستخدماً الأسالیب البلاغیة المختلفة إلّا أن المغزى الرئیس هو محاولة لتصویر الصراع الدائر فى الأراضى المحتلة بین الإسرائیلیین والفلسطینیین. والروایة تهتمّ بالشخصیات الإسرائیلیة بوصفها أحد جانبی الصراع والعنصر الذی یحتلّ موطن الفلسطینی (الأنا) ویمارس العنف والقهر ضده وبما أنّه عنصر هام ّفی هذه الروایة بشکل خاصّ وفى الصراع الدائر فى الأراضی المحتلة بشکل عامّ تمّ اختیاره لدراسة صورته فی هذا المقال. فیحاول هذا المقال دراسة صورة الآخر الإسرائیلی الیهودی فی روایة المتشائل بوصفها روایة من روایات الأدب الفلسطینی المقاوم وینتهج المنهج الوصفی – التحلیلی فی تحلیل النصّ الروائی للوصول إلی خصائص الصورة المرسومة للآخر الإسرائیلی فی هذه الروایة. وتشیر النتائج إلی أنّ الکاتب رسم صورة سلبیّة للآخر معتمداً علی اللغة الرمزیة أحیاناً والسخریة أحیاناً أخری وبواسطة عدة عناصر مثل اللغة، والجسد، والمکان.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش وضعیت سواد رسانه ای شهروندان مرزنشین استان آذربایجان غربی انجام شد. روش: نوع پژوهش صورت گرفته از نظرِ هدف کاربردی و از نظرِ روش توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه مرزنشیان استان آذربایجان غربی است که از این میان، 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و سپس تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسش نامه محقق ساخته ای بود که بر اساس مؤلفه های سواد رسانه ای سازمان جهانی یونسکو و متون علمی معتبر بومی سازی شد. داده ها با استفاده از نسخه 26 نرم افزار اس پی اس اس پردازش شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد وضعیت کلی سواد رسانه ای شهروندان مرزنشین استان آذربایجان غربی در سطح ضعیف است. سطح سواد رسانه ای مردان بیشتر از زنان است، اما سواد رسانه ای افراد متأهل و مجرد یکسان است؛ سطح سواد رسانه ای افراد ساکن در شهر بیشتر از روستاییان است. همچنین، با افزایش سطح تحصیلات و میزان درآمد ماهانه شهروندان، سطح سواد رسانه ای آنان نیز افزایش می یابد. اصالت/ارزش: با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، کتابخانه های عمومی به عنوان نهادهایی آموزشی و اجتماعی می توانند با ارائه خدمات کتابخانه ای مرتبط و آموزش های لازم در راستای افزایش سطح سواد رسانه ای شهروندان مرزنشین استان آذربایجان غربی قدم بردارند.

حمایت از تولید ملی یکی از ارکان اصلی سیاست های اقتصاد مقاومتی است، لذا شناسایی راهکارها و ایده هایی که زمینه تقویت تولید ملی را فراهم آورد را میتوان در راستای تحقق این سیاستها دانست. نمایشگاه های ملی دارای ظرفیت های ویژه ای برای توسعه و ترویج امر تولید در عمده کشورها هستند در پژوهش حاضر که با رویکرد کتابخانه ای- پیمایشی انجام شده، ظرفیت های مختلفی که در یک نمایشگاه ملی برای حمایت از تولید داخل فراهم می شود، شناسایی شده است. سپس با پیمایش صورت گرفته در چهارمین نمایشگاه توانمندی های روستائیان و عشایر که با رویکرد و شعار محوری تبیین نقش روستائیان و عشایر در تحقق سیاست های رونق تولید در تابستان 1398 برگزار شد، این ظرفیت ها به طور دقیق و موردی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. برای انجام این پژوهش، 194 پرسشنامه توسط غرفه داران نمایشگاه مذکور تکمیل گردید و در گام پایانی، تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از روش تاپسیس، انجام گرفت. نتایج نشان می دهد که متاسفانه حدود نیمی از کارکردها در نمایشگاه توانمندی های روستاییان و عشایر، نمره ای کمتر از 50 درصد را کسب کرده اند. بخش پایانی پژوهش حاضر به علت کاوی چرایی عدم استفاده مناسب از ظرفیت این نمایشگاه ها پرداخته شده است که پس از شناسایی این عوامل (در 19 مورد) به رتبه بندی آنها اقدام گردید.