علی پشابادی

سن نسبی به طور گسترده در زمینه ورزش در رده های پایه در سالهای اخیر مورد بررسی قرار گرفته است. پدیده اثر سن نسبی (RAE) به شناسایی مزایا و معایب سنی نسبی کودکان و نوجوانان متولد یک سال می پردازد. مطالعه حاضر در پی بررسی اثر سنی نسبی در تکواندوکاران ایرانی بود و به بررسی ارتباط سن نسبی با میزان موفقیت تکواندوکاران در زمینه های حضور در لیگ، حضور در تیم ملی و کسب مدال در مسابقات رسمی پرداخته شد. برای انجام این بررسی داده های 1843 تکواندو کار زن و مرد فعال در باشگاه های تکواندو گردآوری شد و به تفکیک جنسیت مورد تحلیل قرار گرفت. ورزشکاران دارای سابقه 10 سال فعالیت بین سال های 2011 تا 2021 وارد مطالعه شدند. اثر سن نسبی مورد توصیف قرار گرفت و برای بررسی ارتباط سن نسبی با متغیرهای موفقیت، از آزمون برازش خی دو استفاده شد. نتیجه تحلیل ها نشان دهنده وجود اثر سن نسبی در تکواندو کاران ایرانی زن (04/0=p) و مرد (02/0=p) ایرانی بود و سن نسبی در مردان نقش معنی داری در حضور یا عدم حضور آن ها در لیگ داشت (02/0=p). این یافته برای زنان (46/0=p) معنی دار نبود. همچنین اثر سن نسبی در میزان موفقیت در کسب مدال (17/0=p) و شانس حضور در تیم های ملی (19/0=p) معنی دار نبود. اثر سن نسبی در در تکواندوکاران ایرانی مانند ورزش پایه در جهان یک مسئله و به نظر می رسد برتری های ناشی از زمان تولد در سال تقویمی یکسان، در مسیر موفقیت نهایی ورزشکاران نقش قابل اعتنایی دارد.

اثر شرایط فشار بر عملکرد ورزشی همواره یکی از موضوعات مهم پژوهش های حوزه روان شناسی ورزش بوده است و اثر اضطراب بر عملکرد و بررسی مکانیزم های آن هنوز موضوع مورد علاقه روان شناسان ورزش است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر اضطراب حالتی بر دقت پیش بینی و شاخص های خیرگی دروازه بان های فوتبال با دو سطح تبحر خبره و مبتدی بود. ده دروازه بان خبره و 10 فرد مبتدی به صورت همتراز شده متقابل در شرایط عادی و شرایط فشار، مسیر ضربات پنالتی پخش شده در یک ویدئو که در لحظه تماس پا با توپ با استفاده از پارادایم انسداد زمانی، مسدود شده بود را پیش بینی کردند. در حین پیش بینی با استفاده از عینک دوچشمی ردیاب چشم اطلاعات خیرگی شرکت کنندگان (مدت تثبیت و تعداد تثبیت ها) ضبط شد. با استفاده از نرم افزارهای Pupil و افزونه های آن، اطلاعات خیرگی استخراج و مقادیر با تحلیل واریانس مرکب و آزمون t همبسته تحلیل شدند. یافته ها نشان داد اثر اصلی اضطراب بر مدت تثبیت (کاهش) و تعداد تثبیت ها (افزایش) در هر دو گروه معنا دار بود و اضطراب بر دقت پیش بینی در گروه خبره تأثیر معنا داری نداشت؛ اما باعث کاهش دقت پیش بینی گروه مبتدی شد. به طور کلی اثر اضطراب در گروه خبره با پیش بینی های نظریه کنترل توجهی هم راستا بود و نشان داد اضطراب باعث کاهش کارایی پردازش می شود. اما الزاماً به کاهش اثربخشی عملکرد ادراکی-حرکتی منجر نمی شود.

پیش بینی موفقیت آمیز از کلیدی ترین عوامل موفقیت در مهار ضربه پنالتی در فوتبال برای دروازه بانان است و معرفی مداخله های بهینه برای بهبود این توانایی می تواند در ارتقای سطح عملکرد مفید باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر تمرینات مبتنی بر چشم آرام بر پیش بینی ضربه پنالتی توسط دروازه بان های خبره و رفتارهای خیرگی آنها در حین پیش بینی بود. شرکت کنندگان پژوهش حاضر، 20 دروازه بان خبره شاغل در مسابقات لیگ برتر تهران بودند که به صورت تصادفی در دو گروه تمرین و مداخله نما قرار گرفتند و آزمون ها و مداخله های تمرینی را پشت سر گذاشتند. از دستگاه ردیاب چشم پاپیل برای ثبت داده های خیرگی و از تکنیک انسداد زمانی برای سنجش پیش بینی استفاده شد. فیلمِ 30 ضربه پنالتی توسط بازیکنان خبره فوتبال در شرایط واقعی فیلم برداری شده و در لحظه تماس پا با توپ تصویر مسدود شد که دروازه بان ها با نگاه به فیلم ها باید پیش بینی خود از مسیر ضربه را اعلام می کردند. نتایج آزمون تحلیل واریانس مرکب 2×4 نشان داد که با وجود یکسان بودن گروه تمرین و مداخله نما در پیش آزمون (05/0P>)، گروه تمرین در سایر مراحل برتری داشت و این برتری را در شرایط فشار نیز حفظ کرد (05/0P

هدف این پژوهش بررسی اثرات مخرب یا انگیزشی تمرین با شدت بالا بر اعمال شناختی در ورزشکاران ماهر و مبتدی است. شرکت کننده ها شامل 18 فوتبالیست مرد (10 نفر مبتدی و 8 نفر ماهر) بودند که بر اساس یک برنامه افزایش شدت تدریجی روی نوارگردان دویدند تا به حالت 90% از ضربان قلب ذخیره حالت پایدار برسند. آزمون های شناختی و روانی-حرکتی قبل از تمرین و بلافاصله پس از آن به انجام رسیدند. آزمون ها شامل آزمون عکس العمل ساده، آزمون پیش بینی سرعت و آزمون استروپ بود. نتایج نشان داد که تمرین با شدت بالا هیچ اثر مخربی بر عملکرد شناختی در ورزشکاران ماهر و مبتدی نداشت. همچنین تفاوت معنی داری در سازگاری با شرایط تمرین با شدت بالا، بین ورزشکاران مبتدی و ماهر وجود نداشت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ورزشکاران به دلیل شرکت در تمرین های طولانی و درازمدت می توانند با فشارهای محیطی در زمان اجرا سازگاری حاصل کنند.

ورزشهای مختلف به ورزشکارانی با ابعاد و اندازههای بدنی خاص نیاز دارند. نتایج برخی تحقیقات پیکرسنجی از ارتباط ویژگیهای تیپ بدن با عملکرد ورزشی، تشابه نوع پیکری بازیکنان جوان و بزرگسال یک رشته و ثبات تیپ بدنی در طول عمر حکایت دارد. با توجه به اینکه تیپ بدنی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی است و از تمرین و تغذیه تأثیر اندکی میپذیرد، این شاخص میتواند در شناسایی افراد مستعد سودمند باشد. با توجه به نیافتن پژوهشی در خصوص نیمرخ تیپ بدنی نونهالان ایرانی، هدف تحقیق حاضر توصیف نیم رخ تیپ بدنی پسران 9 تا 13 ساله ایرانی استان های کشور در رشت ههای رزمی بود. تحقیق حاضر توصیفی 13 ساله است که در برنامههای - و از نوع میدانی است. نمونه آماری شامل 1726 نفر از نونهالان پسر 9 اوقات فراغت تابستانی سازمان ورزش بسیج در مراکز استان ها ثبت نام کرده بودند. براساس دستورالعمل متغیرهای منتخب پیکری اندازهگیری و تیپ بدنی به روش هیث-کارتر محاسبه گردید. نتایج نشان ،ISAK داد جزء اکتومورفی نونهالان پسر ایرانی 3,1 ، جزء مزومورفی 4,1 و جزء اندومورفی آ نها 3,1 بود. همچنین مشخص گردید که نونهالان پسر ایرانی به طور کلی تیپ بالانس مزومورف دارند. بر اساس مطالعات قبلی، در رشته کاراته تیپ بدنی نخبگان تیمهای مطرح دنیا از جمله آلمان اکتومورفیک-مزومورف بود؛ همچنین نوع پیکری نخبگان جهانی تکواندو نیز اکتومورفیک-مزومورف گزارش شده و در رشته جودو نیز تیپ بدنی نخبگان جهانی بالانس مزومورفی بود. طبق یافتههای تحقیق بهلحاظ تیپ بدنی، نونهالان استانهای ایلام، فارس، قزوین، قم، لرستان، خراسان رضوی و یزد از تیپ بدنی اکتومورفیک -مزومورف برخوردار بودند و استانهای مازندران، کرمان، کرمانشاه، کردستان، مرکزی، آذربایجا نشرقی، اهواز، بوشهر نیز از تیپ بدنی بالانس مزومورفی برخوردارند. در مجموع، نونهالان استان ایلام از بالاترین تطابق با ویژگی تیپ بدنی کاراتهکارهای نخبه برخوردار بودند و پس از آن نونهالان استانهای قم و قزوین قرار داشتند. همچنین بهلحاظ بیشترین تطابق با ویژگی تیپ بدنی تکواندوکاران نخبه، استانهای فارس، لرستان، خراسانرضوی و یزد از سطح انطباق بالاتری برخوردار بودند. در رشته جودو نیز استانهای مازندران و اهواز از بیشترین تطابق پیکری برخوردار بودند. به طورکلی، این اطلاعات میتواند زمینه مناسبی برای سیاست گذاری هدفمند بخش های اجرایی کشور در عرصه استعدادیابی و ورزش قهرمانی بهویژه در رشتههای پرمدال رزمی فراهم آورد. اگرچه نتایج آزمونهای پیکری بهویژه تیپ بدنی در استعدادیابی و تعیین قطبهای ورزشی کاربرد گسترده و قابل اعتنایی دارد، با توجه به اهمیت سایر فاکتورها نظیر جسمانی و روانی در موفقیت ورزشی انجام پژوهشهای بیشتر در این زمینه ضروری است

زمان واکنش، یکی از مهارت های روانی – حرکتی تعیین کننده در نتایج ورزشکاران و همچنین زندگی روزمره است. عوامل اثرگذار بر زمان واکنش به دو دستة ارثی (ژنتیکی) و محیطی تقسیم می شوند که از بین آنها، عوامل روانشناختی و توانایی های ذهنی به دلیل ماهیت شناختی زمان واکنش اهمیت بیشتری دارند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطة زمان واکنش با بهرة هوشی و اضطراب ورزشکاران سطوح مختلف بود. این ارتباط از طریق روش همبستگی در 85 آزمودنی که در سه گروه ورزشکار نخبه، غیرنخبه و غیرورزشکار بودند، بررسی شد. برای سنجش اضطراب، از پرسشنامة اسپیلبرگر، برای سنجش هوش از ماتریس های پیش روندة ریون و برای سنجش زمان واکنش از دستگاه زمان واکنش استفاده شد. از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و همبستگی پیرسون برای تحلیل آماری استفاده شد. نتایج نشان داد بین هوش و زمان واکنش انتخابی و نیز بین اضطراب حالتی و زمان واکنش انتخابی همبستگی معنادار منفی وجود دارد. ارتباط بین زمان واکنش ساده و اضطراب صفتی نیز معنادار بود. نتایج این تحقیق از فرضیة یو وارونه حمایت میکند، ضمن اینکه تأییدکنندة مداخلة بیشتر هوش با پیچیده شدن تکلیف بود.