مرتضی زارع برمی

حاولنا فی هذا المقال قدر الإمکان جمع جزئیات الموضوع من خلال دراسه متعلقات الطغیان فی القرآن الکریم، مع بیان أهم الدوافع الذاتیه والخارجیه التی تدفع الإنسان إلیه. ثم نقوم بدراسه البدائل التی ذکرت فی القرآن الکریم، والتی تمنع بشکل مباشر أو غیر مباشر الطغیان من الظهور فی المجتمع. وهنا نختتم الملخص بأهم النتائج التی تم الحصول علیها: وکما للدین الصحیح من تأثیر سلبی علی مصالح الطغاه، کذلک للعلم دور رئیس فی فضح ممارساتهم؛ وأن الدین الصحیح هو الذی یقوم علی التوحید رافضاً الخضوع لغیر الله. والإسلام، فضلاً عن أنه دین توحید، فإنه أیضاً یترک المجال لإعمال العقل، بل إنه یدعو إلی العلم ویحضّ علیه حیث أن أول کلمه أُنزلت من القرآن الکریم هی الأمر بالقراءه أمراً مکرراً. وهذا ما سنلاحظه فی دراسه الآیات القرآنیه بمنهج توصیفی تحلیلی استنباطی.

تحلیل معانی و ترجمه حرف جر «باء» در سوره آل عمران دو اصل بنیادی را درباره زبان ها مشخص ساخت: نخست اینکه، ترجمه می کنیم، اما زبان های مبدأ و مقصد را کاملاً درک نمی کنیم (اصل ارتباطی) و دوم اینکه، زبان ها در فرایند ترجمه با یکدیگر برخورد می کنند (اصل زبانی). به دو اصل ارتباطی و زبانی باید یک اصل سوم، یعنی ترجمه های ناهمگون، را افزود. برای مثال، زبان فارسی در برابر 16 معنای حرف جر «باء»، مگر تفدیه (و در این پژوهش، هشت معنای جدید بر آن 16 مورد افزوده شد)، 26 معنا را در حرف اضافه «به» تدارک دیده است، بنابراین ضرورت دارد که مترجمان قرآن (از جمله مترجمان مورد استناد در این پژوهش، یعنی آیتی، صفوی، مجتبوی و مکارم) در وهله اول با زبان فارسی و در وهله دوم با زبان عربی آشنا باشند. بدون تردید، شناخت زبان مادری به معنای شناخت بالقوه زبان های دیگر است. نتایج پژوهش نشان داد که ترجمه درون زبانی حروف جر سوره آل عمران به اندازه ترجمه بین زبانی آنها اهمیت دارد، زیرا این حروف با قرار گرفتن در بافت ویژه قرآن، مستعد خلق معانی متنوع و عامل مؤثر در پدید آمدن ترجمه های ناهمگون هستند. این نکته در کنار هم سطح نبودن دانش زبانی و فرازبانی مترجمان باعث شده تا ترجمه های قرآن با کیفیت های متفاوت عرضه شوند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی و نیز آماری تحلیلی است. انجام این پژوهش ضرورت دارد، زیرا معانی حروف جر/ اضافه تأثیر قابل ملاحظه ای بر کیفیت ترجمه های عربی به فارسی و به عکس دارند.

الگوی گارسس در تحلیل ترجمه بینازبانی، شامل چهار سطح معنایی-لغوی، صرفی-نحوی، گفتمانی-کارکردی و سبکی-منظورشناختی است. هریک از چهار سطح یادشده شامل عنوان های دیگری است که درمجموع، امکان تحلیل گسترده و جامع ترجمه بینازبانی را با رویکرد ترکیبی فراهم می آورند. در پژوهش حاضر، کاربست سطح معنایی-لغوی الگوی گارسس مدنظر است و ترجمه فولادوند از سوره انعام به عنوان مورد پژوهشی انتخاب شده است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهند فولادوند در ترجمه این سوره از راهبردهای تعریف یا توضیح، معادل یابی فرهنگی یا کارکردی، بسط نحوی، قبض نحوی و معادل گزینی واژه خاص با واژه عام و بالعکس استفاده کرده است. الگوی گارسس در سطح معنایی - لغوی، دو زیرمجموعه دیگر نیز دارد که نخست [تشخیص] ابهام و دیگری اقتباس است. ترجمه فولاوند از سوره انعام، برای مثال، به دلیل چندمعنایی واژگان قرآن کریم در بافت آیات با چالش ابهام آفرینی مواجه است. اقتباس به معنای حذف ارجاع فرهنگی زبان مبدأ در زبان مقصد و جایگزین ساختن آن با ارجاع غیر مرتبط، یک راهبرد غیر عقلایی در ترجمه بینازبانی است. این راهبرد در ترجمه فولادوند از سوره انعام نمودی ندارد.

إنّ هذه الدراسه هی محاوله لإلقاء الضوء علی الشعر الحسینی السیاسی فی الأدب العراقی المعاصر من خلال شعر الشاعر العراقی حسن السنید ، علی اعتبار أنّه واحد من أهم المتمردین السیاسیین فی زمن صدام حسین . فاعتمدنا علی المنهج الاستقرائی التحلیلی فی قراءه النصوص الشعریه السیاسیه الثوریه التی تنبعث من مضامین الفکر الحسینی لکی یتلاءم مع طبیعه البحث، وقد وصلنا إلی هذه النتائج؛ أن عاشوراء تمثل خطراً محدقا لسلطه الاستبداد السیاسی علی مر التاریخ والشاعر اختار جانب المعارضه السیاسیه للکشف عن انحرافات النظام السیاسی وإصلاح الأمور، هذا أمر یعتقد الشاعر أنه من حقه ومن حق کل مواطن فی ظل الدوله المستبده.

قصّه ابزار مناسبی در انتقال آرما نها، تجربه ها، اندیشه ها، آداب، سنن و ارز شهای انسانی است. قرآن، قصّه را زمانی به کار می برد که می خواهد به وسیله آن حقّی را در ذهن مخاطب تثبیت و باطلی را از ذهن وی پاک کند؛ اما این امر هیچ گاه مانع از آن نمی شود که ویژگی های هنری قصّه پردازی در آن ظاهر نشود. در قرآن کریم هم هدف دینی و هم طریقه هنری در بیان مدّ نظر است. در این مقاله تلاش شده است؛ با توجّه به مجموعه مفاهیم و اصول اساسی که امروزه در بیان داستان و درام تاکید می شود، تا حد امکان، در سوره یوسف، تصاویر و ویژگیهای مربوط به مکان، زمان، رؤیا و شخصیت، کشف و طبقه بندی شود. روش خاص پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر پایه تصاویر استخراج شده از متن سوره است. یافته های پژوهش نشان می دهد: ارائه تصویری روشن و دقیق از اجتماع، مکان و زمان قصّه، خلاقیت در آفرینش و پردازش شخصیتها و طبیعت های انسانی، خلق چهره های متفاوت از یک شخصیت، گفتگو، طرح حوادث، گره افکنی، بحرا ن آفرینی، گر ه گشایی و ایجاد انتظار از جمله مهمترین ویژگی های هنری و ادبی سوره یوسف است. عوامل یاد شده همگام با یکدیگر در روند حرکتی قصّه و تحقق اهداف آن عمل میکنند. از دیگر نتایج حاصل، بازنمایی نقاط اشتراک میان اصول امروزی داستان-نویسی و قصّه پردازی با قصّه های قرآنی در نحوه روایت، اسلوب، ساختار و بهر ه گیری از ظرایف و فنون هنری و ادبی است.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل گرایش های تغییر شکل دهنده متن مبدأ در ترجمه از فارسی به عربی است تا بدین وسیله اصول و مبانی تعریب به بحث گذارده شود. بر همین اساس، پژوهش حاضر به دو بخش نظری و تطبیقی تقسیم شده است؛ بخش نظری، دربرگیرنده نگرش آنتوان برمن به گرایش های تغییر شکل دهنده متن مبدأ است و بخش تطبیقی، ناظر به تحلیل تعریب وصیت نامه سیاسی-الهی امام خمینی(ره) بر اساس الگوی آنتوان برمن است. برمن از سیزده گرایش به عنوان عوامل تغییر شکل دهنده متن مبدأ نام برده است. این گرایش ها عبارت هستند از: خردپروری، شفاف سازی، تطویل، اصالت بخشی، فقرزدگی کیفی، فقرزدگی کمی، همسان سازی، تخریب ضرب آهنگ ها، تخریب شبکه دال ها و معانی ضمنی، تخریب گرایش های نظام مند، تخریب یا بدیع سازی شبکه های زبان بومی، تخریب عبارت ها و اصطلاحات، و پاک سازی از انباشتگی های زبانی. هر کدام از این گرایش ها جنبه هایی از متن اصلی را در نظر گرفته و چشم انداز دقیقی به ترجمه و شناخت تصمیم های مترجم می دهد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان داد که تأثیر گرایش های تغییر شکل دهنده متن مبدأ بر فرآیند تعریب وصیت نامه سیاسی-الهی امام خمینی(ره) از یکدیگر متفاوت است؛ دامنه تأثیر هر یک از آن ها بر فرآیند اشاره شده، وابسته به تصمیم های مترجم و همچنین ژانر متن است؛ در حالی که خردپروری از قوی ترین تأثیر برخوردار است، فقرزدگی کمی، تخریب عبارت ها و اصطلاحات و پاک سازی از انباشتگی های زبانی فرصتی برای نقش آفرینی به دست نیاورده اند.