حسین حاتمی نژاد
| مدرک تحصیلی: دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران. |
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۰۱ تا ۲۲۰ مورد از کل ۲۴۳ مورد.
امکان سنجی اجرای طرح های استراتژی توسعه شهری (CDS) در ایران
حوزه های تخصصی:
شهر به عنوان پدیدهای پیچیده و پویاست که در گذر زمان همواره دچار تحولاتی کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و فرهنگی میشود. در نتیجه رشد سرسام آور شهرها مدیریت شهری به علّت فقدان منابع و زمان لازم برای پاسخگویی به نیازهای فزاینده شهروندان، دچار معضلی گردیده که رهایی از آن را تنها در چارچوب راهحلهای نوین میتوان جستجو کرد. در این میان، فرآیند استراتژی توسعه شهری ( CDS ) به عنوان یک نظریه رویهای-محتوایی و به عنوان رویکردی نوین در برنامهریزی شهری توسط سازمان ائتلاف شهرها در سال 1999 با هدف کاهش فقر، توسعه پایدار و ارتقای مشارکت و ایجاد حکمرانی خوب شهری مطرح گردید. هدف این مقاله، امکانسنجی اجرای استراتژی توسعه شهری بر مبنای شرایط جاری در سیستم مدیریت شهری ایران است. در این راستا فرض اصلی تحقیق بر این است که نظام برنامهریزی، اقتصادی و مدیریت شهری کشور ظرفیت لازم برای اجرای این طرحها را ندارند. برای انجام این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده و برگزیدهای از منابع مکتوب که مورد عمل و استناد است، تحلیل و بررسی شده . و از تکنیک تحلیل SWOT و روش دلفی برای تشریح نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت استفاده گردیده است. بر اساس نتایج به دست آمده، در شرایط کنونی ایجاد تغییرات بنیادین، بویژه در مدیریت شهری، اقتصاد شهری و شاخصهای کیفیت زندگی در جهت بسترسازی به کارگیری استراتژی توسعه شهری(به عنوان زیرساختهای اجرای این رویکرد) امری ضروری است. ضعف ساختاری مدیریت شهری در شرایط کنونی ظرفیت مناسبی برای اجرای طرح استراتژی توسعه شهری را نداشته، ایجاد تحولاتی در آن را میتوان ضروری و حیاتی مطرح کرد.
جایگاه و نقش علم جغرافیا در سامان دهی فضای سرزمین
حوزه های تخصصی:
بررسی پیوندهای خواهرشهری در ارتباط با مفاهیم جهانی شدن
حوزه های تخصصی:
برنامه ریزی راهبردی توسعه ی پایدار شهر سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
به سوی رهیافت تجدید حیات شهری
حوزه های تخصصی:
ارزیابی میزان آسیب‌پذیری لرزه‌ای در شهر نمونه مورد مطالعه: منطقه 10 شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف اصلی این نوشتار، شناسایی و تدوین روابط بین برنامهریزی شهری و مدیریت ریسک زلزله به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری لرزه‌ای در شهر است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیلی ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای بهره گرفته شده و منطقه 10 شهرداری تهران به عنوان نمونه موردی، بررسی شده است. نوشتار حاضر نشان می‌دهد که الگوهای مختلف شهری در برابر زلزله، واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند و میزان آسیب‌پذیری لرزه‌ای‌شان متفاوت است. همچنین به‌منظور ارزیابی آسیب‌پذیری انسانی، استفادة صرف از شاخصهای سازه‌ای کافی نیست و برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، استفاده از شاخص‌هایی همچون تراکم جمعیت، نوع بافت منطقة مورد بررسی، وضعیت شبکة معابر و ارتباط آن با فضاهای باز و بسته ضروری می‌نماید.
جغرافیای جنایی
حوزه های تخصصی:
مکتب جغرافیای جنایی در سال 1830 به وجود آمد و چند دهه عمرکرد ولی امروزه به شکل اولیه آن ، در جامعه شناسی جنایی مطرح نیست . جغرافیای جنایی را دو ریاضیدان و حقوقدان به نام های کتله بلژیکی و گری فرانسوی پایه گذاری کردند . کتله ریاضیدان و متخصص آمار بود و از طریق ریاضیات و آمار رفتارهای انسانی را بررسی می کرد و در فرانسه ، امار جنایی را با کمک گری ایجاد کرد و ارتباط آن را با محیط طبیعی مورد بررسی قرار دادند و به این ترتیب تاثیر شرایط جغرافیایی ، شرایط آب و هوایی و شرایط جوی را بر رفتار انسانها و از جمله بر رفتارهای مجرمانه مورد بررسی قرار دادند . این مکتب تا سال 1880 عمر کرد .
بررسی تطبیقی برخی شاخص ها در سکونتگاه های غیررسمی اطراف کلان شهر تهران (مطالعه موردی: حصار امیر و شهرک انقلاب)
حوزه های تخصصی:
در دهه های اخیر، رشد و گسترش سکونتگاه های غیررسمی در اطراف شهرهای بزرگ به ویژه در کشورهای در حال توسعه با ماهیتی خودرو و خودجوش، مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عدیده ای را به همراه داشته که در نهایت باعث بروز ناپایداری الگوی توسعه شهری در کشورهای مذکور شده است. هدف این مقاله، بررسی و ارزیابی تطبیقی شاخص های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در شهرک انقلاب و حصار امیر(به عنوان سکونتگاه های غیررسمی) با منطقه 19 شهر تهران می باشد. در این راستا به منظور ارزیابی وضعیت شاخص ها در دو سکونتگاه مذکور، در مقایسه با شهر تهران از روش آماری تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرک انقلاب و حصار امیر از لحاظ شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، نسبت به شهر تهران در سطح پایین تری قرار دارد. همچنین نتیجه ی بررسی تحولات فرهنگی و اقتصادی با استفاده از آزمون خی دو نشان می دهد که سکونتگاه های مذکور در حال گذار از فرهنگ سنتی خود به فرهنگ شهری می باشند و به نوعی شیوه ی زندگی شهری پیدا کرده اند.
جایگاه دانش زیست محیطی زنان در توسعه پایدار شهری
حوزه های تخصصی:
دوچرخه و نقش آن در حمل و نقل پایدار شهری نمونه موردی: شهر بناب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با توجه به ضرورت توسعه پایدار و اهمیت روزافزون آن در مسایل شهری، امروزه در شهرهای مختلف دنیا، دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه اصلی و پایدار جابه جایی ـ در کنار پیاده روی ـ روز به روز مورد توجه بیشتری قرار می گیرد. این امر از آنجا اهمیت بیشتری می یابد که حفظ محیط زیست، منابع طبیعی و انرژی ـ که از ارکان مهم توسعه پایدار به شمار می آیند ـ به شدت تحت تاثیر حمل و نقل شهری قرار دارند. شهر بناب از جمله شهرهایی است که دارای شرایطی مساعد (مانند آب وهوای مناسب، قرار گرفتن در جلگه، تراکم بالای جمعیت، طول کوتاه سفرهای شهری، نزدیکی روستاهای تابع و مانند اینها) برای دوچرخه سواری است. هدف پژوهش حاضر، نشان دادن اهمیت دوچرخه در حمل و نقل شهری بناب و بررسی علل گرایش شهروندان به این وسیله نقلیه پایدار است. روش تحقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی و با استنتاج از توزیع 105 پرسش نامه در بین شهروندان است، بدین صورت که ابتدا به نقش دوچرخه در ترددهای شهری و عوامل موثر استفاده از دوچرخه اشاره شده است. در ادامه، سابقه تاریخی دوچرخه در شهر بناب و وضعیت موجود آن، همچنین دلایل گرایش شهروندان بنابی به دوچرخه مورد بررسی قرار گرفته و در پایان به یافته های تحقیق پرداخته شده است. بر اساس نتایج و یافته های تحقیق، بیشتر از 71 درصد پرسش شوندگان برای اهداف مختلف از دوچرخه استفاده می کنند. دانش آموزان بیشترین قشر استفاده کننده از دوچرخه هستند، ضمن اینکه کوتاهی مسیر مهم ترین عامل در استفاده از دوچرخه برشمرده می شود.
بررسی جغرافیایی الگوهای ارتقاء دسترسی ایستگاه های آتش نشانی در سوانح با استفاده از تکنیک های CSM ، Maximin و DSM (مطالعه ی موردی : ایستگاه 40 منطقه 6 تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
آگاهی نهادهای امداد و نجات از مشخصه های مکانی و زمانی هر سانحه، یکی از پیش نیازهای اصلی در عملیات امداد و نجات به شمار می رود. این مساله به همراه وجود شبکه های ارتباطی قابل دسترس، که بتوانند عملکرد خود را در شرایط اضطراری حفظ نمایند، از مهمترین پارامترهای کارایی عملیات امداد و نجات به حساب می آید. موقعیت ایستگاه های آتش نشانی و محدوده ی پوشش آنها، نقش مؤثری در بهبود راندمان عملیات در شرایط اضطراری دارند. در این پروژه به بررسی گزینه های افزایش دسترسی ایستگاه 40 آتش نشانی شهر تهران با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره می پردازیم. شیوه های مورد استفاده جهت بررسی گزینه ها مشتمل بر روش هایCSM ، Maximin و DSM است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که الگوی A3 جایگاه بهتری را نسبت به سایر الگوها دارد، لذا به عنوان یک الگوی ارتقاء دسترسی در ایستگاه آتش نشانی 40 تهران ، به نظر می رسد با تغییر مسیر خیابان ادوارد براون یا خیابان نصرت، دسترسی به بخش جنوبی محدوده تحت پوشش به نحو مؤثرتری فراهم آید. همچنین بر مبنای الگوی A6که در جایگاه بعدی قرار می گیرد، استقرار خودروهای آتش نشانی در ساعات خاص در محل هایی خارج از ایستگاه پیشنهاد می شود.
اثرات برنامه ریزی متمرکز سوسیالیستی بر تحولات برنامه¬ریزی
حوزه های تخصصی:
ابداع و بکارگیری برنامه ریزی متمرکز در راستای حل مسائل و مشکلات شهری و ایجاد تحولات در توسعه و عمران شهرها و در کل اقتصاد یک سرزمین در نظام جدید سوسیالیستی در شوروی انجام پذیرفت که بر اساس کلیت عمومی عوامل تولید و مداخله همه جانبه دولت استوار گردیده بود. این تدارکات در قالب برنامه های توسعه به اجرا گذاشته شد که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تجربه برنامه ریزی متمرکز سوسیالیستی به پایان عمر خود رسید. در این مقاله سعی شده است که به ابعاد مختلف تحولات شهری در شوروی از قبیل روند ایجاد و توسعه شهرهای جدید، تحولات مسکن و توسعه اجتماعی- اقتصادی و کالبدی، مسائل ناحیه ای٬ میکرورایون شهری و در کل سیاست شهری در قالب برنامه ریزی متمرکز پرداخته شود و تجربیات یک نظام متمرکز سوسیالیستی در تحولات شهرسازی شناخته شده و جنبه های مثبت آن مورد توجه برنامه ریزان قرار گیرد. هدف این مقاله بررسی روند تحولات شهرسازی و شهرنشینی و رشد اجتماعی – اقتصادی و توسعه شهری در قالب برنامه های سوسیالیستی اتحاد جماهیر شوروی قبل از فروپاشی و رسیدن به یک شناخت علمی در زمینه برنامه ریزی در یک سرزمین وسیع و آگاهی از تجربیات آنهاست.
تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری مورد مطالعه: شهر اسفراین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه‌های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این پژوهش رابطه بین سطح اقتصادی- اجتماعی شهروندان و میزان برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری در شهر اسفراین مورد بررسی قرار گرفته است. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه و طرح تفصیلی بدست آمده است. با استفاده از «شاخص ناموزون موریس»، محلات از نظر ویژگی‌های اقتصادی- اجتماعی ساکنین آن و همچنین سطح برخورداری از کاربری‌های خدماتی سطح بندی و مقایسه شده‌اند. نتایج حاصله نشان می دهد طبقات اقتصادی- اجتماعی برتر از کاربری‌های خدماتی مطلوب‌تری برخوردارند و الگوی توزیع کاربری‌های خدماتی به نفع گروه های مرفه تر عمل کرده است.
جغرافیای فمینیستی
حوزه های تخصصی:
فمینیسم مکتبی است که نابرابری های میان مردان و زنان را بررسی می کند و فمینیست ها اعتقاد دارند که این تفکر باید تغییر یابد و زنان به دلیل جنسیت‌شان نباید مورد تبعیض و ستم قرار گیرند. مکتب جغرافیای فمینیستی خود به راههای متعددی اشاره می کند که در آنها جنسیت و فضاها به صورت متقابل و دو سویه ایجاد می شوند و به مطالعه ی راه‌هایی می‌پردازد که در آنها فضا جنسیتی شده است و در رشته ی جغرافیا نیز از این لحاظ مورد بررسی قرار می گیرد که چرا این رشته جنسیتی شده است. البته تفکرات جنسیتی تاریخ بسیار طولانی دارد و در ادیان مختلف به آنها اشاراتی شده است. در این مقاله جغرافیای فمینیستی و انواع فمینیسم و دیدگاه‌های آنان و نیز مکتب فمینیسم در کشورهای مختلف با مشکلات مربوط به آن کشور مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربرد تکنیک AIDA(1) در برنامه ریزی شهری مطالعه موردی مرمت بافت تاریخی شهر یزد(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
سرزمین سال پنجم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)
67 - 92
حوزه های تخصصی:
برنامه ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها به مفهوم تجدید حیات یا بازسازی هسته مرکزی شهر است که اغلب دارای بافتی متراکم،خیابان ها و کوچه های پرپیچ و خم و باریک هستند. بافت تاریخی شهر یزد که در زمان خود برای نیازهای دیگری طراحی شده، امروزه نمی تواند خود را با شرایط جدید وفق دهد و روز بروز ساکنان آن به بافت های جدید رو می آورند و ساکنان غیربومی و مهاجر به آن گرایش پیدا می کنند. عدم وابستگی ساکنان جدید به بافت و بی توجهی به آن، علاوه بر افزایش فرسودگی، دگرگونی اجتماعی، ناهنجاری های اخلاقی و بزهکاری هایی را به ارمغان می آورد که در نهایت عدم اتصال مناسب کالبدی و اجتماعی بین بافت تاریخی و جدید به شکست بافت تاریخی می انجامد.
در این مقاله با توجه به مسایل و مشکلات موجود در بافت تاریخی شهر یزد و همچنین امکانات و قابلیت ها، اهداف در جهت مرمت و احیاء بافت تاریخی تنظیم شده است. مهمترین اهداف حفظ ارزش های تاریخی و احیاء فضایی و عملکردی آن ها، تثبیت جمعیت بافت، بهسازی اجتماعی و بازگرداندن هویت تاریخی فرهنگی بافت از طریق حفظ و باز گرداندن اقشار اصیل مردمی و رفع آسیب های اجتماعی، اصلاح ساختار اقتصادی، ارتقاء سطح خدمات و تقویت مدیریت شهری تنظیم گردیده و سپس با استفاده از تکنیک ”تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط“ راهبردها و پروژه های پیشنهادی در جهت مرمت بافت ارائه شده است
سنجش میزان توسعه پذیری سکونتگاه های انسانی در شهرستان شهرکرد در سطح دهستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در اثر برنامه ریزی های نامطلوب و متمرکز گذشته، کیفیت توسعه و زیرساخت های آن در روند توسعه نواحی کشور مسائلی عمده را ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی در عرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمار می رود. گام نخست در حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای شناخت و سطح بندی مناطق از نظر برخورداری در زمینه های گوناگون است. هدف این تحقیق سنجش میزان توسعه پذیری سکونتگاه های انسانی در شهرستان شهرکرد و در سطح دهستان هاست. در این پژوهش، از مدل های ارزیابی و روش های اسنادی ـ تحلیلی استفاده شده است. بر این مبنا، 37 شاخص مورد بررسی در قالب 7 شاخص آموزشی، بهداشت، تسهیلات عمومی، ارتباطات، گردشگری، اقتصادی، و داخلی، و در میان 11 دهستان، مورد مطالعه قرار گرفته و نتایج آن با بهره گیری از مدل های سوات، ارزش مرکزیت و تحلیل خوشه ای ارزیابی شده است. بر اساس یافته های تحقیق، برنامه ریزی جامع برای بازنمایی نقاط قوت، تقویت فرصت ها، و مقابله با تهدیدها ضروری می نماید؛ چرا که در میان دهستان ها، پراکنش سطوح توسعه نامتعادل بوده و تفاوت و پراکندگی شاخص های آموزشی و بهداشتی بر این تفاوت یابی سطوح توسعه بیشترین تاثیر را داشته است. راهکارهای این پژوهش می تواند در بهینه سازی وضع موجود و سامان دهی سطوح توسعه در این شهرستان مؤثر باشد.
اقتصاد سیاسی و فضای شهری
حوزه های تخصصی: