غلامرضا جمشیدنژاد اول

مقاله از یک مقدمه به عنوان: نگاهی به زندگانی قطب الدین شیرازی و پنج بخش به عنوان های ذیل تشکیل شده است: بخش یکم: گوش جان سپردن به سخنان خود علامه قطب الدین؛ بخش دوم: روابط خواجکه طوسی و قطب الدین شیرازی؛ بخش سوم: منش ها و ویژگی های شخصیتی قطب الدین؛ بخش چهارم: اشعار و آثار و تألیف های قطب الدین؛ بخش پنجم:گزیده هایی از کتاب درکه التاج قطب الدین شیرازی.

در این مقاله نگاهی داریم به تهافت الفلاسفکه امام محمّد غزالی (451-505ق) تا علّت تألیف، موضوع، منابع، روش تألیف، تأثیرگذاری آن و دفاع غزالی از دین و ستیزش با فلسفه، بحث دیرینگی جهان، روحانی بودن روان، علّیّت در محسوس ها و ... را در آن کتاب از روی بهترین چاپ آن مرور کنیم، یعنی: چاپی که به کوشش موریس بویژ یسوعی در بیروت به سال 1349ق/ 1930م انتشار یافته است.

نخست در این مقاله به ذکر نام، تبار، خاندان و زادگاه شیخ اشراق پرداخته ایم و سپس از تألیف های او سخن گفته ایم و در نهایت مکتب فلسفی سهروردی را آن گونه که خود در کتاب حکمکهالاشراق خویش شرح داده است، بازگو کرده ایم، مکتبی که بنیانگذاری آن به شهادتش در شهر حلب انجامید.

این اثر به ظن قوی جامع ترین تحقیقی است که تاکنون درباره قاضی صاعد اندلسی فراهم شده است. در این تحقیق افزون بر شرح کامل احوال و بررسی آثار قاضی صاعد و معرفی جایگاه والای او در تاریخ تمدن اسلامی و نیز مطالعه فرهنگ و تمدن اسلام در اندلس ، مهمترین اثر علمی وی یعنی کتاب التعریف بطبقات الامم که بر اساس هفده نسخه خطی و چاپی مقابله و تصحیح شده ، همراه با ترجمه دقیق آن به فارسی آمده است. این اثر را نخستین کتاب در تاریخ علم شمرده اند و گفته اند که ابن خلدون از آن بهره گرفته است.