جواد براتی

زمینه و هدف: با توجه به قانون مالیات بر ارزش افزوده و فعالیت هایی از صنعت گردشگری که مشمول معافیت های مالیات بر ارزش افزوده شده اند، این مطالعه به تحلیل آثار قیمتی مالیات بر ارزش افزوده در صنعت گردشگری ایران می پردازد. برای این منظور، بصورت مجزا به بررسی بخشهای «اقامت»، «حمل و نقل» و «آژانس های مسافرتی» پرداخته است. روش شناسی: برای تحلیل آثار قیمتی مالیات بر ارزش افزوده در صنعت گردشگری ایران، از الگوی داده-ستانده استفاده شده است. اعمال مالیات و یا حذف مالیات بر ارزش افزوده، به عنوان سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: نتایج نشان داده است که (1) در بخش اقامت؛ اعمال معافیت مالیات بر ارزش افزوده هتل های 4 و 5 ستاره (سناریوی اول)، تاثیر محسوسی بر توسعه گردشگری نخواهد داشت. از طرفی، گسترش شمول مالیاتی به کل واحدهای اقامتی (سناریوی دوم)، اثری به نسبت محسوس تر رخ خواهد داد. اخذ مالیات بر ارزش افزوده از واحدهای اقامتی که خدمات هتلی به گردشگران می دهند اثری 4 برابری نسبت به سناریوی اول دارد. (2) در بخش حمل و نقل؛ اعمال مالیات بر خدمات حمل و نقل مسافر (ریلی و هوایی) که در حال حاضر معاف از مالیات هستند، اثرات توزیعی گسترده ای بر صنعت گردشگری خواهد داشت هرچند که در مجموع در کل اقتصاد ایران چندان تاثیری نمی گذارد. (3) در بخش خدمات دفاتر مسافرتی؛ اعمال مالیات بر ارزش افزوده (9 درصد) بر خدمات آژانس های مسافرتی و گردانندگان تور، اثرات قیمتی که بر کل اقتصاد می گذارد 97 درصد مستقیم و تنها 3 درصد غیرمستقیم است و اثرات غیرمستقیم شوک های وارده به این بخش که بر بخش های دیگر مثل حمل و نقل وارد می آید، تنها معطوف به حوزه گردشگری است. (4) پیوند پسین و پیشین مرتبط با زیربخشهای گردشگری، گویای اهمیت زیربخشهای حمل و نقل در ارتباط بین بخشی با سایر بدنه اقتصادی است. نتیجه گیری و پیشنهادات: در سیاستهای قیمتی و مالیاتی، بایستی دفاتر خدمات مسافرتی مورد حمایت قرار گیرد زیرا بیشترین اثرپذیری را از سیاستهای قیمتی صنعت گردشگری دارد. از طرفی، خدمات حمل و نقلی نیز به دلیل گستردگی روابط بین بخشی، حائز اهمیت هستند. هرگونه سیاستگذاری که اثرات قیمتی بر اقتصاد گردشگری دارد، بایستی با ملاحظه بیشتری صورت گیرد. همچنین، بر حسب نوع گردشگر و هدف سیاستگذار از اعمال مالیات، بایستی تحلیل های جانبی نیز در این خصوص صورت گیرد. نوآوری و اصالت: استفاده از مدلسازی داده-ستانده در تبیین اثرات مالیاتی در بخش گردشگری ایران برای اولین بار در این مقاله بکار رفته است. همچنین علاوه بر نوآوری در روش، نوآوری در قلمرو و موضوع تحقیق نیز وجود دارد.

بازسازی بافت پیرامونی حرم مطهر، در شهر مشهد، سال هاست که به علت حضور میلیونی زائران در این شهر، به یکی از موضوعات اصلی شهر مشهد، تبدیل شده است. یکی از مشکلات مهم در این زمینه، جذب سرمایه گذار برای اجرای پروژه های تعریف شده در این طرح است. این پژوهش به دنبال ارائه تحلیلی از رفتار سرمایه گذار در سطح اقتصاد خرد است و علل عدم تمایل سرمایه گذاران به مشارکت در این پروژه ها و مشکلات سرمایه گذاری در این بافت، بررسی می شود. انتخاب شاخص ترین مشکلات سرمایه گذاران در پروژه های اطراف حرم، با مصاحبه با کارشناسان طرح نوسازی، انجام شده و سپس طی پرسشنامه ای که از حدود 60 سرمایه گذار این منطقه تکمیل گردید، به واکاوی این علل پرداخته شد و سعی گردید تا اولویت سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری، مشخص شود. برای تجزیه وتحلیل داده های حاصل از پرسشنامه از روش «رتبه بندی خاکستری» استفاده گردید. نتایج نشان داد که سرمایه گذاران، انتخاب گزینه های ساخت وساز در پروژه های «مسکونی» و سپس «تجاری» را در سایر نقاط شهر مشهد، به پروژه های «تجاری-اقامتی اطراف حرم»، ترجیح داده اند؛ و ترتیب انتخاب آنان عبارت است از: (1) پروژه های مسکونی؛ (2) پروژه های تجاری؛ (3) پروژه های تجاری-اقامتی اطراف حرم و (4) پروژه های گردشگری و تفریحی. براساس فراوانی، مهم ترین مشکلات در پروژه های مسکونی؛ جابه جایی مدیران و کارکنان مسئول و عدم ثبات در پُست های واگذار شده به افراد در ادارات، در پروژه های تجاری؛ طولانی بودن فرایند قضایی و عدم تعامل کارآمد دستگاه های اجرایی، در پروژه های اطراف حرم؛ اخذ عوارض بالای شهرداری برای پروانه و عدم همکاری مالکین برای تملک و در پروژه های گردشگری؛ مشکلات مربوط به تغییر کاربری، می باشد.

این تحقیق با هدف تدوین چارچوب روش شناختی و فرآیند عملیاتی تهیه حساب های اقماری گردشگری منطقه ای در ایران، از رویکرد تحلیلی-تطبیقی و مطالعات عمیق اسنادی و میدانی بهره جسته است. بر این اساس، با تبیین ساختار جداول حساب های اقماری گردشگری منطقه ای و معرفی منابع آماری مورداستفاده در سایر کشورها و سطح دسترسی به منابع آماری موجود در استان های ایران (به عنوان نمونه: استان خراسان رضوی)، منابع و شیوه گردآوری حساب های اقماری گردشگری منطقه ای در ایران را ارائه نموده است. براساس نتایج این تحقیق و به منظور تهیه این حساب ها برای استان های ایران، پیشنهاد می شود ابتدا از 10 جدول مورد هدف، تنها هفت جدول (جداول 1 الی 6 و جدول 10) تهیه شود و شیوه تهیه این حساب ها نیز به صورت مستقیم و مستقل از حساب های اقماری گردشگری در سطح ملی باشد. علاوه بر منابع آماری موجود، حداقل سه پیمایش بایستی برای تهیه این حساب ها صورت گیرد که عبارتند از: پیمایش های ملی/استانی تکمیل کننده طرح آمارگیری از گردشگران ملی، پیمایش از گردشگران برون مرزی ملی/استانی، پیمایش به منظور تعیین ضرایب تعدیل اطلاعات سازمانی. این حساب ها، ابزاری برای تحلیل های اقتصادی (به ویژه ارزیابی اثر اقتصادی) در صنعت گردشگری منطقه ای است و ارتباطات تنگاتنگی با سایر حساب های اقتصادی (حساب های منطقه ای و جداول داده-ستانده منطقه ای) دارد. تشکیل شورای راهبردی تهیه حساب های اقماری گردشگری منطقه ای در سطح استان، امکان تهیه آمار و اطلاعات جامع و تدوین حساب های اقماری گردشگری را فراهم می آورد که متولی تهیه این آمار نیز معاونت آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استانی است.

تشخیص عوامل کلیدی محرک انتشار دی اکسیدکربن برای ارزیابی سیاست ها و راهبردهای کاهش اثراتِ تغییر اقلیم ضروری است. حمل و نقل حلقه اتصال بخش های مختلف اقتصاد است و  بیش از 23 درصد انتشار CO2 کشور را به عهده دارد. پس، توجه به این بخش ضروری به نظر می رسد. این مطالعه به تحلیل عواملی می پردازد که انتشار CO2 ناشی از مصرف س وخت سنگواره ای در بخش حمل و نقل را تح ت تأثیر ق رار می دهند. برای این منظور از روش «تجزیه ی شاخص دیویژیای میانگین لگاریتمی» و «شاخص دیویژیای میانگین حسابی» استفاده می شود. دوره ی مورد مطالعه 1376-1389است. عوامل اثرگذار مورد بررسی ضریب انتشار، شدت انرژی، ترکیب سوختی، شیوه ی حمل و نقل، تغییرات س اختاری، فعالیت اقتص ادی به صورت سرانه و رشد جمعیت می باشند. نتایج نشان می دهند که فعالیت اقتصادی، تغییرات ساختاری و رشد جمعیت به ترتیب بیشترین اثر را بر رشد انتشار CO2 در بخش حمل و نقل داشته اند. شدت انرژی نقشی کاهشی در انتشار CO2 برای کل بخش حمل و نقل داشته است. مقایسه ی نتایج به دست آمده از دو روش مختلف تجزیه، صحت یافته های مطالعه را تأیید می کنند.