سید مهدی لطفی

سید مهدی لطفی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۴ مورد از کل ۳۴ مورد.
۲۱.

بازشناسی شخصیت رجالی «حنش بن معتمر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۹ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۷۳) 127 - 148

کلید واژه ها: حنش حنش بن معتمر رجال حنش بن علی حنش بن عبد الله صنعانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۵
با این که  حنش بن معتمر در سلسله سند چندین روایت از روایات شیعه حضور دارد، اما اطلاعات چندانی در  باره این راوی در منابع رجالی شیعه وجود ندارد. در منابع رجالی اهل سنت نیز اظهار نظرهای متناقضی در  باره وثاقت یا ضعف این راوی صورت گرفته است. در منابع شیعه و اهل سنت، چهارده روایت از طریق حنش بن معتمر در مسائل اعتقادی، اخلاقی و فقهی وارده شده که مضمون غالب آنها، اثبات برتری و تفضیل حضرت علی7 نسبت به سایر صحابه و بیان جایگاه والای آن حضرت نزد پیامبر9 است. به نظر می رسد که دلیل تضعیف وی از سوی برخی از رجالیان اهل سنت نیز روایات وی در باره حضرت علی7 است. افزون بر این، نام وی در منابع روایی شیعه و اهل سنت به شکل های مختلف «حنش بن ربیعه»، «حنش کنانی» و «حنش بن مغیره» ثبت شده که در پاره ای از منابع اهل سنت، این نام ها برای افراد مختلفی در نظر گرفته شده اند. مقاله حاضر، با بررسی هویت راوی و بازشناسی اسامی مختلف راوی در روایات، وضعیت رجالی وی را از نظر وثاقت و ضعف نیز مورد بررسی قرار خواهد داد.  
۲۲.

روش شیخ کلینی در طبقه بندی روایات کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: حدیث روش های طبقه بندی کلینی کافی طبقه بندی احادیث

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات تاریخ حدیث رواه و محدثان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی
تعداد بازدید : ۲۲۲۸ تعداد دانلود : ۷۸۱
روش طبقه بندی احادیث متأثر از نظام طبقه بندی در هر دوره ای است که مؤلفان کتب با در نظر گرفتن روش های مرسوم در عصر خویش به طبقه بندی احادیث می پردازند. کلینی جزء محدثانی است که در طبقه بندی احادیث کتاب شریف «کافی» از روش طبقه بندی عصر خود یعنی طبقه بندی مفهومی آموزه های حدیثی بهره گرفته است. اصل انتخاب و گزینش مفاهیم کلیدی کافی نیز مبتنی بر ضرورت ها و مسائل مطرح در زمان تألیف آن است. مهمترین محورهایی که از مقدمه کافی قابل استخراج هستند عبارت است از: عقل و جهل، فضل علم، ضرورت تمسک به سنت و قرآن، توحید، نبوت و امامت، آداب و فرائض و احکام. کلینی با تکیه بر نقش ابزاری عقل، بر تمسک به کتاب و سنت و اخذ معارف از آنها تأکید دارد و کتاب و عقل و جهل و فضل علم را مقدمه ای بر مباحث توحید، امامت و اخلاق و احکام قرار داده است. کلینی جامع حدیثی خویش را به شیوه درختی از کل به جزء یا از اصل به فرع تنظیم کرده است.
۲۳.

بررسی و نقد معناشناسی قرآنی ایزوتسو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: قرآن فرضیه نسبیت زبانی ایزوتسو معنی شناسی قومی میدان معناشناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸۱ تعداد دانلود : ۱۱۲۴
معنا شناسی ساختگرای واژگانی یکی از شاخه های معناشناسی است که ایزوتسو رویکرد در زمانی آن را در حوزه قرآنی بر پایه نظریه معنایی لئو وایسگربر و زبان شناسی قومی ارائه کرده است. ایزوتسو در معنا شناسی قرآنی خود، زاویه جدیدی از مطالعات مفهومی و واژگانی قرآن را معرفی کرد که مباحث مطرح در آن به ویژه ترسیم شبکه معنایی مفاهیم، اثر مهمی در ارائه تصویری به هم پیوسته از مفاهیم و واژگان قرآنی داشته است. روشمند سازی مطالعات معنایی در قرآن و ارائه نگاهی در زمانی در مطالعات واژگانی می تواند از دستاوردهای مهم روش معناشناختی ایزوتسو محسوب شود، اما در کنار نقاط قوت این روش باید از نقاط ضعف آن نیز سخن گفت. روش معنا شناسی قومی ایزوتسو به دلیل مبتنی بودن بر شکل افراطی فرضیه نسبیت زبانی یا فرضیه ساپیر- ورف با نقد های جدی روبروست. از جمله می توان به رویکرد افراطی به نقش زبان در تفکر و تحلیل مباحث زبانی از جهت جهان بینی قومی اشاره کرد. همچنین روش معنا شناسی قرآنی ایزوتسو در پاره ای از مبانی از جمله تشکیل میدان های معنایی نیازمند بررسی های علمی بیشتری است. این مقاله به روش توصیفی در صدد بررسی روش معناشناسی ایزوتسو و نقد مبانی وی در این حوزه است که زمینه بهره گیری مناسب تر از معناشناسی را فراهم خواهد ساخت.
۲۴.

بررسی تطبیقی تأویل در تفسیر صافی و تفسیر القرآن الکریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال چهارم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۵ 79 - 97

کلید واژه ها: تأویل تفسیر صافی تفسیر القرآن الکریم فیض کاشانی ابن عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۷۷
واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می تواند در روشن شدن مفهوم تأویل در این دو حوزه مؤثر باشد. در دو تفسیر مذکور گاه به دلیل وجود رویکردهای مشترک به مفهوم آیه، تأویلات مذکور در آن ها اشتراک یافته است اما در غالب موارد اختلاف اساسی در گونه تأویلات وجود دارد. این مقاله با بررسی رویکرد ابن عربی و فیض به تأویل به مقایسه تأویلات این دو در تفاسیر خویش می پردازد و به بیان نقاط اشتراک و افتراق آن ها می پردازد.
۲۵.

الطبیعه وما فیها من التعالیم القرآنیه من موقف الراوندی والقرطبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۹ 69 - 89

کلید واژه ها: التفسیر الموضوعی والتفسیر القانونی القرآن الکریم القرآن الکریم والطبیعه حقوق الطبیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۶۱
الطبیعه تتکون من عناصر الأرض والماء والهواء، والکائنات من النباتات والحیوانات وعلاقاتها البیولوجیه المتوازنه. هذه الثروه الغنیه، هی الهدیه الإلهیه التی مُنحت علی الکائنات الحیه، لصالح جمیع المخلوقات، حتی یبذل البشر جهده فی إعمار الأرض ویعمل فی استبقاء سیاق بیئه مناسبه لجمیع المخلوقات. لذلک ینبغی تذکیر حق الإنسان فی استخدامها من القضایا المهمه فی مجال حقوق الإنسان. فی هذا المقال نتطرق إلی تعریف العناصر الأساسیه للطبیعه والبیئه المعیشیه للإنسان فی الموقف القرآنی؛ کما نبین الآیات المرتبطه بهذین المجالین بالأسلوب التفسیری الفقهی للإمامیه وأهل السنه الذی یستمد من کتابین «فقه القرآن» للراوندی و«الجامع» للقرطبی . فنرتکز علی الإنسان و تعاملاته مع الطبیعه و نقوم بإثبات فرضیه مسؤولیه المتعدی إلی حقوق الطبیعه الأخلاقیه والمدنیه والجنائیه.
۲۶.

حوزه معنایی تدبر در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلید واژه ها: معناشناسی تدبر قرآن کریم آیه کتاب حوزه معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۷ تعداد دانلود : ۷۴۰
مفهوم تدبر در شبکه معنایی قرآن با برخی از مفاهیم قرآنی پیوند خورده است که از کنار هم قرار دادن این مفاهیم، حوزه معنایی تدبر در قرآن شکل می گیرد. این حوزه معنایی در آیات مکی شامل مفاهیم؛ قول، کتاب و اولوالالباب و در آیات مدنی شامل مفاهیم؛ قلب،آیات و قرآن است. در چهار آیه ای که واژه تدبر در آنها بکار رفته، چهار طیف از مخاطبان قابل شناسایی است که عبارتند از: مشرکان، کافران، منافقان و مؤمنان. از آنجا که تدبر، امری مؤمنانه است، شامل مشرکان، کافران و منافقان نمی شود با این حال، در سه آیه، عدم تدبر آنها گوشزد شده است که به نظر می رسد مراد از تدبر برای این گروه، تدبر در کلیّت کتاب و قول الهی با هدف دریافت پیام الهی و ایمان به کتاب و قول است. تدبر در تفاصیل آیات و اتباع عملی آنها نیز نصیب مؤمنان خواهد شد که قرآن کریم بیشتر بر این مورد تأکید کرده است. این مقاله با رویکردی معناشناختی به بررسی تک تک مفاهیم موجود در حوزه معنایی تدبر در قرآن می پردازد و مراتب تدبر و اختلاف تعابیر بکار رفته برای آنها را مشخص خواهد کرد و در نهایت حوزه معنایی تدبر را ترسیم می کند.
۲۷.

بررسی و نقد راویان اندلسی در منابع روایی امامیه

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: اندلس راویان اندلسی منابع امامیه معاویه بن صالح محمدبن وضاح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۱ تعداد دانلود : ۴۵۰
باوجود جریان ضدشیعی اموی، در منطقه اندلس شیعیان حضور نِسبی، به ویژه در بین بربرهای ساکن این منطقه داشته اند. در منابع تاریخی نام برخی از محدثان، به عنوان فردی شیعی ذکر شده است؛ ازجمله آن ها می توان به حنش بن صنعانی و محمدبن حیون اشاره کرد. در بین منابع روایی امامیه نیز، معاویه بن صالح و محمدبن وضاح به عنوان راویانی اندلسی ذکر شده اند؛ اما، روایتی از آن ها در کتب روایی امامیه نیامده است. بررسی منابع موجود تاریخی و روایی حاکی از آن است که باوجود ذکر نام برخی از راویان شیعی در منطقه اندلس، مستند تاریخی و روایی بر شیعه بودن این افراد وجود ندارد. مقاله حاضر با بررسی شواهد تاریخی و روایی، درصدد نقد گزارش هایی است که حاکی از حضور راویان اندلسی در بین امامیه است. بررسی این مسئله، علاوه بر تبیین امکان یا عدم امکان حضور امامیه در اندلس، وضعیت رجالی افراد مذکور را نیز مشخص می سازد.
۲۸.

حوزه معنایی حروف مقطعه در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: قرآن کریم حروف مقطعه حوزه معنایی باهم آیی متداعی باهم آیی هم نشینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۱۳۵۰ تعداد دانلود : ۷۰۷
در بین نظرات مختلفی که در حوزه ماهیت حروف مقطعه ارائه شده است، نظر فخر رازی بر روابط معنایی بین این حروف و دیگر مفاهیم قرآنی تأکید دارد. وی معتقد است که بین حروف مقطعه ابتدای سوره ها و مفاهیم کتاب، قرآن و تنزیل باهم آیی وجود دارد. سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می شوند، مفاهیم کتاب، قرآن و تنزیل را در خود جای داده اند و برعکس هر سوره ای نیز که با این مفاهیم آغاز شده است، مقدم بر آن ها حروف مقطعه ای در ابتدای این سوره ها ذکر شده است. بر پایه بخشی از این نظر می توان با لحاظ باهم آیی حروف مقطعه با مفاهیم کتاب و قرآن و روابط معنایی بین آن ها به ترسیم حوزه معنایی این حروف در قرآن پرداخت. این مقاله با طرح نظر فخر رازی و نقد آن با در نظر گرفتن روابط معنایی حاکم بر این حروف به تبیین حوزه معنایی این حروف در قرآن می پردازد.
۲۹.

بررسی بافت های تأثیر گذار در ارتباط میان فردی از دیدگاه قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: قرآن بافت موقعیتی بافت شخصی بافت های تاثیرگذار در قرآن ارتباط میان فردی در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۶۸
ارتباطات انسانی در قرآن بر مبنای دو بافت تاثیرگذار شخصی و موقعیتی شکل می گیرند. میزان تأثیر این دو بافت نیز بسته به عناصر و اجزای ارتباط است. از این رو در برخی از ارتباطها، بافت شخصی و در برخی دیگر بافت موقعیتی اهمیت بیشتری می یابند. بهره گیری از بافتهای موقعیتی و شخصی نیز به هدف شکل گیری ارتباطی موفق است که در آن انتقال پیام از سوی فرستنده به شکلی صحیح و کامل انجام می پذیرد و بیشترین اثر را در مخاطب برجای می گذارد. این مقاله با بهره گیری از آراء روا نشناسان اجتماعی در زمینه ارتباط به تبیین خصوصیات انسانی و عوامل موقعیتی-وضعیتی مؤثر در ارتباطات میان فردی قرآنی، می پردازد.
۳۰.

نژادپرستی یهودیان از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۲ 99 - 121

کلید واژه ها: قرآن تورات نژادپرستی یهودیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۳۱
یهودیان یکی از مهمترین جوامع نژادپرست هستند، که در طول تاریخ با تمسک به مبانی و اصول نادرست به روند نژادپرستی خود جلوهای قانونی دادهاند، و گاه با ادعای برتری نژاد و مذهب خود قوانین خداوند را نادیده گرفتهاند . قرآن از جمله علل و عوامل نژادپرستی یهودیان را برتری طلبی ، انحصارطلبی بیجا، حسادت، پیروی کورکورانه، گریز از واقعیات، داشتن عقاید اغراق آمیز و انعطاف ناپذیری ایشان در مقابل حق و حقیقت دانسته، و در بسیاری موارد نیرنگ و تعصب آنان را به مسلمانان یادآور شده است . در این مقاله ضمن بررسی مبانی نژادپرستی یهودیان در تورات به نقد قرآنی این موضوع پرداخته شده است.
۳۱.

الگوهای ارتباط وحیانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۷

کلید واژه ها: الگوهای ارتباطی وحی قرآنی ارتباط وحیانی وحی رسالی الگوهای ارتباط وحیانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۳ تعداد دانلود : ۸۵۱
وحی قرآنی، ارتباطی کلامی بین پیامبر (ص) و خداوند است که در الگویی ارتباطی دارای فرستنده، گیرنده، هدف و کانال ارتباطی است. علمای مسلمان و برخی از مستشرقان الگوهای ارتباطی گوناگونی از وحی قرآنی ارائه کرده اند که در دو قالب الگوهای خطی و غیر خطی قابل بررسی است. الگوهای خطی عناصر مختلف ارتباط وحیانی را در خود جای می دهند و می کوشند فرایند نزول وحی را ترسیم کنند. بخشی از این الگوها دارای اشکالات ساختاری هستند. الگوهای غیر خطی نیز با ترسیم سیر صعودی نفس پیامبر (ص)، مراحل مختلفی برای نزول در نظر می گیرند که به علت عدم سازگاری سیر صعودی روحی پیامبر (ص) با آیات و روایات و اصول ارتباطی، این دسته از الگوها نیز ناکارآمد و ضعیف اند. در این مقاله، ضمن بیان الگوهای ارتباطی، الگوهای مختلف ارتباط وحیانی از منظری قرآنی، روائی و ارتباطی نقد قرار می شوند.
۳۲.

پیوستگی متنی سوره های قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: قرآن کریم سوره پیوستگی متنی پیوستگی لغوی پیوستگی دستوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۲ تعداد دانلود : ۷۳۲
سوره های قرآن از مجموعه ی آیات به هم پیوسته تشکیل شده است که بین آن ها انواع ارتباط های لغوی، دستوری و منطقی برقرار است. هر چند که در سوره های قرآن موضوعات مختلفی مطرح شده است اما همه این مباحث از طریق عناصر پیوستگی با یکدیگر مرتبطند. پیوستگی متنی که یکی از شاخه های تحلیل متن و گفتار است، با بررسی عناصر پیوستگی متنی، نحوه پیوستگی درون متنی یک متن را نشان می دهد. با توجه به اینکه تلاش علمای علوم قرآن و مفسران در زمینه پیوستگی، محدود به بررسی ارتباطات موردی بین آیات بوده است؛ تاکنون به بحث پیوستگی متنی سوره های قرآن بطور جدّی پرداخته نشده است. در این مقاله با استفاده از روش پیوستگی متنی، پیوستگی آیات در درون سوره ها مورد بررسی قرار گرفته که در نهایت پس از مطالعه موردی دو سوره طور و قارعه و ارائه جدول پیوستگی آیات این دو سوره، پیوستگی متنی خطی آیات در درون سوره ها اثبات شده است.
۳۳.

سند تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۶ شماره ۱

کلید واژه ها: تفسیر تفاسیر ماثور امامی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) نقد سندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷۰ تعداد دانلود : ۹۲۸
انتساب تفسیر امام حسن عسکری(ع) در بین علما، همواره محل بحث و اختلاف نظر بوده است. یکی از دلایل مهم مخالفان این تفسیر، ضعف سند آن است. مقاله حاضر با تحلیل سند این تفسیر و بررسی دیدگاه های مختلف در این زمینه، در صدد بررسی انتساب این تفسیر است. تحلیل سند تفسیر نشان می دهد که برخی از افراد سلسله سند که شامل استرآبادی و راویان این تفسیر می شود، مجهول الحال اند؛ ازاین رو، سند تفسیر ضعیف است و انتساب این تفسیر به امام حسن عسکری(ع) ممکن نیست. در این بین، تنها راه ممکن در اعتبار بخشیدن به آن، استناد به اعتماد شیخ صدوق به این تفسیر و راویان آن است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان