عیسی متقی زاده

ارتباط گسترده زبان فارسی و عربی از دیرباز تاکنون سبب پیدایش پیوند واژگانی عمیق بین دو زبان شده است؛ به گونه ای که گاه در یک جمله فارسی تمامی اجزای تشکیل دهنده آن (به جز عوامل پیوند دهنده) واژگان عربی هستند. این حجم زیاد از واژگان مشترک بین دو زبان، حکم چاقوی دو لبه را دارد؛ زیرا از طرفی به تسریع فرایند آموزش و یادگیری زبان عربی کمک می کند و از طرفی دیگر به دلیل تفاوت معنایی و کاربردی که در دو زبان دارد به تداخل زبانی منجر می شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی عملکرد فارسی زبانان عربی آموز در به کار گیری این واژگان در مهارت نگارش 1 و 3 و مقایسه عملکرد آن ها در این دو مهارت بود. جامعه آماری پژوهش متشکل از 10 دانشگاه دولتی ایران و نمونه آماری نیز متشکل از 199 دانشجوی زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی بود. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و پیمایشی و ابزار به کار گرفته شده، آزمون محقق ساخته در زمینه مهارت نگارش 1 و 3 بود که شامل واژگان مشترک عربی و فارسی بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که زبان آموزان با وجود پیشرفتی که در مهارت واژگانی خود در نگارش 3 نسبت به نگارش 1 داشتند، همچنان در تشخیص تفاوت معنایی واژگان مشترک و نیز به کار گیری این واژگان در زبان عربی ضعیف بودند. عوامل مؤثر در این ضعف تداخل واژگانی و نقص دایره واژگانی است. همچنین، نگاه قواعدمحور نیز سبب تشدید این ضعف شده است.

نویسندگان معمولاً برای اثرگذاری بهتر بر ذهن خواننده، مناسب ترین سبک را برمی گزینند. سبک نقش مهمی را در انتقال محتوی ایفا می کند، زیرا میل و اشتیاق افراد به خواندن یک مطلب، بستگی زیادی به سبک نوشتاری آن دارد. سبک، آینه تمام نمای نویسنده است و لذا تغییر آن، نشان دهنده تأثیر عوامل بیرونی و درونی بر صاحب سبک است. سبک شناسی دانشی است که به توصیف ویژگی های شکلی یک اثر و آنگاه رابطه این ویژگی ها با تفسیر اثر می پردازد و یکی از شاخه های آن، سبک شناسی آماری است. این رویکرد، کمّیّت و شمارش پدیده های لغوی در متن را موردتوجه قرار داده و بر پایه نتیجه این آمارگیری، حکم صادر می کند؛ به عبارت دیگر، از کمّیّت برای رسیدن به کیفیت، استفاده می کند. این مقاله به سبک شناسی آماری در نامه های نهج البلاغه پرداخته است. نامه های 23، 30 و 73 به عنوان نمونه انتخاب شده و تفاوت های سبک آن ها طبق دو نظریه سبک شناسی آماری، یعنی معادله بوزیمان و نظریه جانسون و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و آماری، پردازش شده است. نتیجه اجرای این دو نظریه بر نمونه های انتخابی بدین صورت است که طبق معادله بوزیمان، سبک نامه 30 ادبی تر از دو نامه دیگر بوده و سبک نامه های 23 و 73 تقریباً مشابه است. همچنین طبق نظریه جانسون، غنای واژگانی نامه 73، بیش از دو نامه دیگر بوده و نامه های 23 و 30 تقریباً از غنای واژگانی یکسانی برخوردار هستند. نتایج تحقیق حاکی از تأثیر بارز شرایط اجتماعی بر چگونگی انتخاب کلمات توسط امام علی (ع) است.

إنّ أفکار إبراهیم نصرالله المطروحه فی روایته "حرب الکلب الثانیه"، یقصد منها الکشف عن حقائق حیاه الشعب الفلسطینی بالأسالیب المتلائمه الّتی قد ذکرها الروائی لإفاده دلاله خاصّه. فربّ أسالیب قد أخرجها الروائی من المعانی الأصلیّه إلی المعانی الثانویّه المجازیه التی قد برع فیها إلی حدّ کثیر لإضفاء جمالیّه النصّ وتحریک عواطف المتلقی. فمن هنا یهدف هذا المقال إلى الکشف عن أفکار الروائی وفقا للمنهج الوصفی التحلیلی معتمدا على الأسلوبیّه الإحصائیّه لیجیب عن مدى التناسق بین هذه الأسالیب ومستویات اللغه الروائیه الثلاثه: السردیه، والوصفیه والحواریه، وإبراز أهمّ ما فی هذه الأسالیب من جمالیه لإفاده المعانی إلى المتلقّی. وأهمّ ما وصل إلیه هذا المقال أن الراوی استخدم أکثر الأسالیب التعبیریّه النحویّه 3406 مره متلائما مع أفکاره المطلوبه، حیث استخدم أسلوب النفی 1759 مرّه: 52%، ثمّ الاستفهام 812 مرّه: 24%، ثمّ الشرط 328 مرّه: 10%، وغیر ذلک، مشیرا إلی الرؤیه التشاؤمیّه السائده علی الأنظمه الفلسطینیه المضطهده، لأن فی الروایه شخصیات انتهازیّه فاسده تعمل أعمالا سلبیّه، خاصّه بطل الروایه راشد الانتهازیّ الّذی لایعمل إلّا لمصالح نفسه الممتلئه من الشرور إلی درجه أن الاتّجار بالبشر عنده حدث اعتیادیّ بعیدا عن القیم الخلقیّه والإنسانیّه.

تهدف هذه الدراسه إلى معالجه نظریه الجرجانی من منظور الظاهراتیّه، فإن نظریته یجب أن تدرس ویستفاد منها، لیس لأنها کانت الأولى من عده جهات، بل لأنها لا تزال تعمل، ففیها شواهد لما یبحث عنه الظاهراتیون حالیا، خاصه فی ما یتعلق بقضیه التعامل بین النص والقارئ، وکذلک فی مسأله الغموض. وتعتمد الدراسه علی المنهج الوصفیّ والتحلیلیّ بالاستعانه بمعطیات الفلسفه الظاهراتیه التی تؤکد فی الأدب فکره مفادها: إن علی من یدرس عملا أدبیا ألّا یعنی بالنص الفعلی فحسب، بل علیه أن یعنی، أیضا، وبدرجه مساویه، بالأفعال التی تتضمنها الاستجابه لذلک النص. وفی هذا السیاق نستفید من آراء رومن انغاردن وولفغانغ أیزر. ویبدو أن نظریّه الجرجانی لا تخلو من الملامح الظاهراتیه فی صیغتها الانغاردنیه فیما یتعلق بأهمیه تجاوب المتلقی مع النص وعلاقه الحوار بینهما. وعنده نقطه التقاء بجمالیه التجاوب لأیزر فی دعوته القارئ إلى المشارکه الفعاله وإعاده بناء النص

إن اللغه الفارسیه تختلف عن اللغه العربیه، من حیث البناء والقواعد؛ ولکن بینهما قرابه، من حیث المفردات شکلا أو مضمونا أو کلیهما. یبدو أن الاشتراک اللغوی یعد فرصه متاحه لمتعلمی اللغه العربیه من الناطقین بالفارسیه من ناحیه، کما هو یعد خطرا لهم من ناحیه أخرى. یعد هذا الاشتراک فرصه کبیره للناطقین بالفارسیه؛ لأنهم لا یضطرون إلى القیام باستقصاء معنى کل مفرده یسمعونها أو یقرؤونها فی المعجم، مثل ما یعمل الأروبیون وأهل اللغه الصینیه فی تعلم اللغه العربیه، بل الناطقون بالفارسیه لدیهم المخزون اللغوی الذی یغنیهم عن المراجعات المکرّره للمعجم بواسطه هذه المفردات المشترکه. ولکن المتعلم قد یواجه المشکله فی هذه المرحله؛ لأنه یظن أنه قد فهم معنى المفرده؛ ولکن هذا الظن خاطئ، ولهذه المفرده معنى آخر فی اللغه العربیه. على هذا، یهدف هذا البحث إلى معرفه دور هذه المفردات فی عملیه تعلم اللغه العربیه مستعینا بدراسه الأخطاء التحریریه لمتعلمی اللغه العربیه من الناطقین بالفارسیه فی توظیف المفردات المتشابهه باستخدام اختبار فی مهاره الکتابه الأولى اعتماداً على المنهجین المسحی (إجراء الاختبار) والتحلیلی (التحلیل التقابلی وتحلیل الأخطاء). فیشمل الحقل الدراسی أقسام اللغه العربیه فی مرحله البکالوریوس بجامعات إیران الحکومیه. وتتناول عینه الدراسه 94 متعلما فی فرع اللغه العربیه وآدابها فی مرحله البکالوریوس؛ أما حدود الدراسه لإجراء الاختبار فتشمل تسع جامعات: طهران، والعلامه الطباطبائی، والخوارزمی، والزهراء، وجیلان، وشیراز، وبوعلی سینا، والفردوسی، وأراک. تظهر النتائج أن متعلمی اللغه العربیه من الناطقین بالفارسیه یعانون من الضعف فی تمییز المعنى للمفردات المتشابهه فی اللغتین فی کتاباتهم باللغه العربیه وتوظیفها؛ على هذا، لهذه المفردات دور سلبی فی عملیه تعلم اللغه العربیه فی کثیر من الأحیان.

إن تلقی القرآن الکریم کنص أدبی، تعدّ أحد أنواع التلقیات لهذا النص فی القرن العشرین. فإن هذا النوع من التلقی له الجذور العمیقه فی التراث وبخاصه فی جهود دارسی الإعجاز، إلا أن هناک فروقا جذریا بین تلقی النص القرآنی أدبیا فی القدیم والجدید، وهذه الفروق ناشئه من المناهج التی تُستخدم لقراءه النص الأدبی وتحلیله، فإذا تلقینا القرآن کنص أدبی من منظور النظریات الحدیثه کنظریه التلقی، فسنواجه إشکالیات عده، إذ تقتضی هذه النظریه أن نتجاهل المؤلف وأن نعتبر النص مفتوحا یتشکل معناه بشکل جدلی؛ فالمعنی یتم "تفعیله" من خلال تلقیاته المتعاقبه، وهو نتاج العلاقه الجدلیه بین النص والقارئ والقراء أنفسهم طوال الأزمنه. یأتی هذا البحث بالاعتماد علی المنهج الوصفی التحلیلی، لیکشف تلک الإشکالیات التی یثیرها تلقی القرآن کنص أدبی فی ضوء نظریه التلقی ل "هانز روبرت یاوس". وقد اتّضح أن مبدأ الانسجام یقدم لنا معیارا لتمییز التفاسیر القریبه والبعیده عن حقیقه القرآن ویسهم فی تأطیر تدخلات القارئ التأویلیه عند تلقیه هذا النص فی ضوء النظریات الحدیثه.

معنای زبان هدف اصلی در پژوهش های زبانی است. ویتگنشتاین دو دیدگاه نسبت به زبان داشت: اول، زبان را تصویری از عالم می دانست؛ یعنی واژگان ارجاع ناپذیر به محسوسات را بی معنا می پنداشت؛ دوم، معنای زبان را تابع کارکرد آن در بازی های زبانیِ مخصوص کاربران آن می دانست. فارابی نیز زبان را فقط مافی الضمیر در انسان می دانست و بر این باور بود که قصد گوینده، که برای معانی به کار می رود و در قالب لفظ گنجانده می شود، همان زبان است. از دیدِ او، معانی موجودند و الفاظ نزد ملت ها قراردادی اند. این پژوهش با رویکرد توصیفی تطبیقی نظریات ویتگنشتاین و فارابی درباره زبان و معنی را تحلیل کرده و وجوه تفاوت و تشابه آن ها را نشان داده است. فارابی دو نظریه درمورد الفاظ داشت که با دیدگاه اول و دوم ویتگنشتاین سازگار بود. همچنین هر دو اندیشمند، زبان را محور اصلی فلسفه می دانستند و بر این باور بودند که کار اصلی فلسفه ابهام زدایی از زبان است، اما ویتگنشتاین در آغاز برخی گزاره ها را بی معنا تلقی می کرد و فارابی معنا را موجود در جهان می دانست. ویتگنشتاین دستور زبان را به عنوان علمی عملی نمی پذیرد و آن را تابع معنا می داند، اما فارابی علم نحو را علمی مستقل و هم سو با منطق می شمارد؛ به نظر او هر منطقی برای بیان نظریات خود نیازمند دستور زبان است تا به معنای صحیح برسد.

تعدّ دراسه أعمال النّاس المکتوبه من أهم ّالطرق لفهم أفکارهم. ویختار کلّ کاتب أسلوباً متناسقاً مع أهدافه المقصوده، لیؤثّر علی ذهن القراء . إنّ الأسلوب یقوم بدور مهم فی نقل المفاهیم للوصول إلی الغرض المقصود من الکتابه؛ لأنّ رغبه القراء فی قرا ء ه النصّ تعتمد کثیراً علی حسن ترکیب الجمله. من أهمّ الاتجاهات الحدیثه فی هذا المجال هی الأسلوبیه ولها مناهج متعدّده، منها: الأسلوبیه الإحصا ئ یه. هذا الاتجاه یهتمّ بالکمّ، ویستفید منه للحصول علی الکیف. یتطرّق هذا البحث إلی دراسه أسلوبیه إحصا ئ یهفی الصحیفه السجادیه. اخترنا عشره أدعیه منهاعلی أساس عدد الکلمات والموضوع، ثمّ تمّت الموازنه بین أسلوبها من حیث الثروه اللفظیه فی النماذج المختاره، وفقاً للنظریتین اللتین تقومان علی أساس تکرار المفردات فی النصّ؛ نظریه «یول» وزملا ئ ه، ونظریه «جونسون»، من خلال المنهج الوصفی-التحلیلی والإحصائی. من أهمّ نتائج هذا البحث هی أنّ-وفقاً للنظریتین، -أعلی نسبهللثراء اللفظی للصحیفه السجادیه یتعلق بدعاء 19 (وفقاً لنظریه جونسون) (الفئه الأخلاقیه) وبدعائی 19و 29 (وفقاً لنظریه یول وزملائه)، أمّا النسبه الأدنی فهیمتعلّقه بدعاء 38 (وفقاً لنظریه جونسون) (الفئه التاریخیه) وبدعائی 38 و 54 (وفقاً لنظریه یول وزملائه)،فعلی ضوء هاتین النظریتین:إنّ أعلی نسبهللثروه اللفظیه تتعلّق بالفئه الأخلاقیه وأدناها متعلّقه بالفئه التاریخیه، ولکن لا نشهد اختلافاً ملحوظاًفی الثروه اللفظیه بین العینات المختاره، ویرجع سبب هذا الاختلاف إلی تأثیر الظروف الاجتماعیه والاهتمام بالسیاق ومقتضی حال المخاطب.

دافعیه التعلم الاقتصادیه تحرّک مشاعر متعلمی اللغه العربیه وتشجعهم على مواصله دراستهم الجامعیه لأن اللغه، کالنقود، رکیزه أساسیه للأنشطه الاقتصادیه الحدیثه، خاصه مهاره المحادثه اللغویه، فأصبحت عنصرا مهما للاتصال الذی یُبنى علیه النشاط الاقتصادی. فلایتحق التعلم إلا بملائمه بین العوامل المؤثره فی التحصیل الدراسی ودوافع الطلاب. لذلک تهدف هذه الدراسه إلى تحدید الدوافع الاقتصادیه للطلاب الإیرانیین لتعلم مهاره المحادثه العربیه فی مرحله البکالوریوس وعلاقه المقررات والمواد الدراسیه بها، وذلک بالمنهج الوصفی – التحلیلی معتمدا على المنهج المیدانی. وقد استخدمت أداه الاستبانه الإلکترونیه لجمع البیانات والمعلومات من الطلاب، وبعد وضعها فی تطبیق بُرس لاین(porsline)، تم توزیع رابطها بین الطلاب. فقد اختیرت لعینه الدراسه 110 طالب وطالبه عشوائیا من طلاب وطالبات فرع اللغه العربیه وآدابها فی الفصول الدراسیه المختلفه للبکالوریوس بجامعات طهران الحکومیه فی العام الدراسی 1400/1401 ش. کما تمت معالجه البیانات فی الحُزمه الإحصائیّه للعلوم الاجتماعیه (spss)، ووصلت الدراسه إلی أن أکثر الطلاب یتعلمون اللغه العربیه لأهداف اقتصادیه و للعثور علی وظیفه لیؤمنوا مستقبلهم ولکن المقررات والمواد الدراسیه التی تُستخدم لتعلیم ماده المحادثه العربیه تمت صیاغتها على أساس الأهداف الثقافیه والسیاسیه والدینیه وقلما یُهتم فیها بالمحاور الاقتصادیه، فهذا مما جعل الطلاب غیر ناجحین فی وصولهم إلی أهدافهم الاقتصادیه وفی تعلمهم مهاره المحادثه. من ثم أظهرت النتائج أن مدى تأثیر المقررات والمواد الدراسیه فی ازدیاد دوافع الطلاب لتعلم اللغه العربیه قلیل جدا.

دریافت قرآن به مثابه متنی ادبی و زیبا، در میان عرب زبانان پیشینه ای مدید داشته و قرآن از منظر فصاحت و بلاغت در تمدن اسلامی از جایگاه بی بدیل برخوردار است. نظر به اینکه معیارهای نگارش و ارزیابی زیبایی شناختی متون ادبی در جوامع مختلف، متفاوت بوده و هر جامعه ای شاخص های خاص خود را در سنجش و درک زیبایی دارد، در این پژوهش، با تمرکز بر دو تن از خاورشناسان آلمانی به نام های تئودور نولدکه و آنجلیکا نویورث، واکنش زیبایی شناختی به قرآن را در یک بافت فرهنگی متمایز و غیر عربی، بررسی نمودیم و ضمن بکارگیری روش توصیفی و تحلیلیِ مبتنی بر نظریه ی دریافت هانز روبرت یاوس، درصدد برآمدیم با بازسازی افق انتظارات آن دو، چگونگی تأثیر گذاری قرآن را در یک فضای زبانی بیگانه، واکاوی و عوامل مؤثر بر این فرآیند را، شناسایی نماییم. می توان گفت ارزش زیبایی شناختی قرآن در نزد خاورشناسان تحت تأثیر وظایفی است که آنها در پژوهش ها ی قرآنی خود در صدد آن هستند. اگرچه هر دوی آنها قرآن را به عنوان یک متن ادبی دریافت کرده اند، لیکن این دریافت یک تجربه ی زیبایی شناختی به شمار نمی آید. آنها همچون پژوهشگری هستند که دیوان شعری را بدون توجه به دلایل زیبایی و تأثیر گذاری آن، صرفا جهت استنباط رسوم زندگانی مردم یک دوره، مورد خوانش قرار می ده

   المجتمع هو مرجع الحق والباطل ومرجع الجمال والقبح، والأدب فی الحقیقه تعبیر عنه. حسب هذه العباره القصیره یمکن أن یفهم بأنّ الحیاه الأدبیه فی جمیع العصور، والعصر الأموی نموذجاً، تکون متأثره من المجتمع وتصطبغ الفنون الأدبیه بواقع مؤثراته الاجتماعیه. إنّ الحیاه فی بعض المدن الأمویه کانت علی جانب ملحوظ من الإغراق فی معطیات الثراء العریض والغنی الموفور، تجد مسرحها فی محافل الغناء وندوات اللهو والطرب، فتمتّع بکثیر من هبات الحاکمین وفاز بأسباب الرعایه والاستقرار. ولکنها فی بعضها الآخر کالعراق (البصره والکوفه) کانت الفتن دائمه فیها، والقلق مستمرّاً، والحیاه الاجتماعیه غیر محکمه الصلات؛ ففی مجتمع کهذا، نشأت الآفاق الأدبیه المختلفه، وکثر الأدباء الأفذاذ الذین بیّنوا آرائهم من خلال الشعر أو النثر أو الخطابه لأغراض یتطلبها المجتمع.   وکانت الخطابه - بوصفها فنٌّ لمشافهه الجمهور مع أسالیبها العدیده کالإقناع والاستماله - متأثّرهً من مؤثّرات اجتماعیه مختلفه فی نشوءها وتکوینها. أی بما أنّها تکون سلاح المجتمع الإنسانی فی سلمه وحربه، وفی ترقیته والإسراع به نحو المثل الأعلی، لذلک حاول هذا البحث المتواضع المناقشه حول دور الحیاه الاجتماعیه فی العصر الأموی، ومؤثراتها علی الخطابه مستمداً بتحلیل خطبه زیاد "البتراء"، متبعاً المنهج الوصفی والتحلیلی. أمّا النتائج التی توصّلت إلیها هذه الدراسه فهی أنّ الخطابه کانت مولد المجتمع وأثّرت فیها مؤثرات مختلفه کانت مؤثّره فی خطبه زیاد البتراء، بحیث اعتبرناها خطبه اجتماعیهً إصلاحیهً.

 بحث معناداری گزاره ها مهم ترین موضوع در فلسفه زبان قرن بیستم است که با دو نظریه پربسامد روبه رو شد؛ نظریه ارجاعی و کاربردی؛ نظریه ارجاعی کلیه گزاره هایی را که غیرقابل ارجاع مستقیم به مدلول و غیرقابل آزمایش تجربی بودند را بدون معنا می دانست؛ از سوی دیگر نظریه کاربردی با دو زیر شاخه؛ «معنا به مثابه کاربرد» و «بازی های زبانی» کلیه گزاره ها را طبق منطق خود بامعنا می دانست. یکی از مهم ترین گزاره های قرآنی بحث تصویرسازی است که در این تصاویر، موضوع بهشت و جهنم از بسامد بالایی برخوردارند. پژوهش حاصل با روشی توصیفی تحلیلی سعی در بررسی معناداری گزاره های تصویری در مورد بهشت و جهنم در سوره غاشیه دارد. پس از تحلیل، مشخص شد که طبق نظریه ارجاعی، تنها دو گزاره از گزاره هایی بهشت و جهنم در سوره غاشیه بدون معنا هستند. همچنین مهم ترین موضوعی که نتیجه این پژوهش است، آن بود که طرفداران نظریه ارجاعی گزاره های دینی را بدون معنا می دانند اما تصویری که بهشت و جهنم را در سوره غاشیه ترسیم می کند  86 درصد بامعنا هستند؛ یعنی در صورت انکار گزاره دینی نیز، انکار بامعنا بودن این تصاویر و درنتیجه واقعیت آن ها غیرممکن است.

با پیشرفت علم و تکنولوژی، دیگر وجود آثار با نویسنده مشکوک، پذیرفتنی نیست. سبک سنجی روشی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل آماری، نویسنده آثار ادبی را تعیین می کند. روش های انتساب نویسنده، عمدتاً متکی بر شناسایی نویسنده براساس سبک نوشتاری هستند؛ با این پیش فرض که سبک نوشتاری هر شخص، دارای ویژگی های منحصربه فردی است. تشخیص هوشمند نویسنده در زمینه هایی مانند: سرقت ادبی، جرم شناسی و تعیین نویسنده نامشخص، کاربرد دارد. به دلیل آنکه عوامل بسیاری در تشخیص نویسنده متون، دخیل هستند، تاکنون روشی با دقت 100 درصد ارائه نشده است و پژوهشگران همچنان در تلاش هستند روشی را ارائه کنند که خطای محاسباتی را به حداقل ممکن برسانند. یکی از روش هایی که ادعاشده از دقت خوبی برخودار است نظریه یول است. در جستار حاضر، نظریه یول و چهار نظریه دیگر در زمینه غنای واژگانی، ترکیب شده اند و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و تبیین داده های آماری، مقایسه ای میان غنای واژگانی مناجات خمس عشر و دعاهای صحیفه سجادیه انجام شده تا درستی انتساب این مناجات به امام سجاد (ع) مورد بررسی قرار گیرد. نتایج تحقیق، بیانگر دقت بالای محاسبات انجام شده و نیز عدم وابستگی خروجی نظریه ها به طول متن است. همچنین به دلیل عدم وجود اختلاف قابل ملاحظه، میان غنای واژگانی مناجات خمس عشر و دعاهای صحیفه سجادیه، انتساب این مناجات به امام سجاد (ع) تأیید می شود. 

تسعى النظم التعلیمیه إلى توظیف الأدوات الحدیثه فی المواقف التعلیمیه بطرق متعدده لجعل الدروس أکثر فاعلیه وکفاءه، وأضحت مسایره هذه التطورات الهائله والسریعه ضروره لا یمکن التغافل عنها. ومن بین إستراتیجیات التعلیم لمواکبه رکب التحول المعرفی، برزت المسرحیه باعتبارها أداه معاصره لتنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه فی اللغه العربیه بسلاسه کبیره. وهدفت الدراسه إلى التعرف على فاعلیه توظیف المسرحیه فی تنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه لدى الطلاب الإیرانیین فی مرحله البکالوریوس، واستخدمت المنهج شبه التجریبی، وتم اختیار مجتمع الدراسه بطریقه قصدیه. فتکون مجتمع الدراسه من (30) طالبًا وطالبهً فی مرحله البکالوریوس، وتم تطبیق الدراسه على الفصل الخامس من العام الدراسی (2020 2021م)، بجامعه طهران، وتم توزیع مجتمع الدراسه عشوائیاً إلى مجموعتین: المجموعه التجریبیه تکونت من (15) طالبًا وطالبهً تم تدریسهم مسرحیه صاحبه الجلاله ، والمجموعه الضابطه تکونت من (15) طالبا وطالبه تم تدریسهم بالطریقه الاعتیادیه المنتهجه فی الجامعات الرسمیه الإیرانیه. واعتمد الباحث لجمع البیانات على مجموعه من الأدوات، بما یشمل الاختبار والمقابله والملاحظات. وللخروج بتحلیل تلک الأدوات، استعمل مجموعه من الأسالیب الإحصائیه ضمن برنامج (SPSS) تمثلت باستخدام الإحصاء الوصفی (مؤشر المتوسط والانحراف المعیاری) والإحصاء الاستدلالی (اختبار کولموجوروف سمیرنوف واختبار لیفین واختبار التغایر)، وتم إعداد الأدوات والتحقق من صدقها وثباتها. وأظهرت نتائج الدراسه وجود فروق ذات دلاله إحصائیه عند مستوى الدلاله (0.05) بین متوسطی درجات المجموعه التجریبیه والمجموعه الضابطه فی الاختبار البعدی لصالح المجموعه التجریبیه التی درست المسرحیه، وکشفت الدراسه عن فاعلیه استخدام المسرحیه فی تنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه لدى متعلمی اللغه العربیه من غیر الناطقین به.    

إن نحو النص فرع من فروع اللسانیات الذی یعنی بدراسه النص من خلال دراسه وسائل التماسک وأنواعه والسیاق النصی ودور المشارکین فی النص (المرسل والمستقبل) والنصانیه من الموضوعات الهامه التی یتطرق نحو النص إلیها. لقد اقترح دیبوجراند ودریسلر فی کتابهما "مدخل إلی علم لغه النص" المعاییر السبعه للنصانیه. التضام أول معیار من المعاییر السبعه وهو من المفاهیم الأساسیه التی یهتم بها علماء لسانیات النص. هذا المعیار یدرس الوسائل التی تسهم فی تحقیق الترابط اللفظی أو الشکلی وهذا الترابط یتحقق عبر الوسائل التی تجعل من النص الواحد کلا متکاملا وینقسم  التضام إلی قسمین: 1- التضام المعجمی 2- التضام النحوی. کتب الإمام (ع) رسائله إلی معاویه فی مواقف مختلفه: قبل صفین، أثناء صفین وبعده، مع هذا، لیست الرسائل نصوصا متفرقه بل بینها علاقه وثیقه، لأجل هذا قمنا بدراسه  تلک العلاقات وجمالیتها من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی اعتمادا علی التضام. اخترنا تسع رسائل من رسائل الإمام علی (ع) إلی معاویه لدراستنا: 6-10-17-28-48-55-64-65-75. هذه الرسائل تشتمل علی80%  من کلمات رسائل الإمام(ع) إلی معاویه. من النتائج التی وصلت إلیها الدراسه أن التکرار فی قسم التضام المعجمی قد حظی بأعلی نسبه ورود فی الرسائل وکذلک الإحاله فی قسم التضام النحوی وشاهدنا أن وسائل التضام ترتبط الرسائل بعضها ببعض کالإحالات المقامیه التی تبنی شبکه تدل علی جو مفاوضات الإمام (ع) ومعاویه.

إنّ قضیه التفاعل بین النص والقارئ ومفهوم "مواقع اللاتحدید" هما من أهم الموضوعات المطروحه فی نظریه "جمالیه التجاوب" ل "ولفغانغ أیزر". تسعى هذه النظریه إلى إعاده الاعتبار للقارئ المهمَش فی الدراسات الأدبیه السابقه من خلال الاهتمام بدور القارئ فی عملیه القراءه، والبحث عن المفاهیم والطروحات التی تساعد على إقامه التفاعل بین النص والقارئ. تنطلق هذه الدراسه من تصور محدد وهو أنّ تلک المفاهیم التی طرحها أیزر تقدم لنا آلیات إجرائیه مفیده لدراسه النص القرآنی والنصوص التفسیریه من منظور جدید. وعلى هذا، ترید الدراسه تسلیط الضوء على بعض مواقع اللاتحدید فی سوره الرحمن التی هی من أکثر السور القرآنیه إثاره للدراسه والتحلیل بالنظر إلى شکلها الخاص، وعلى کیفیه تعامل "أنجلیکا نویورث" مع هذه المواقع باعتبارها القارئه لهذا النص. إنّ الترکیز على نویورث فی هذا البحث یعود إلى منهجها فی دراسه القرآن وتأکیدها على تلقی السور القرآنیه کالوحده الأدبیه وقراءتها التفسیریه للسور القرآنیه والتی تسمح لنا أن ندرس تفسیرها وفق معطیات نظریه جمالیه التجاوب وبالاستعانه من المنهج الوصفی –التحلیلی. إنّ الهدف من هذا البحث هو الوصول إلى الطریقه الجدیده لدراسه البنیه النصیه للقرآن ولتحلیل النصوص التفسیریه وتعیین معیار لتمییز تحققات المتلقین المفسرین القریبه والبعیده عن هذا النص العظیم. وقد اتضح أنّ نویورث فی دراستها التفسیریه لهذه السوره، تحاول أن تملأ مواقع اللاتحدید حسب المعلومات الوارده فی النصوص الدینیه السابقه وتحلیلاتها الخاصه عن القصائد الجاهلیه.

تعتبر «الصوره الفنیه» قاعده الأسلوب القرآنی الأساسیّه،وأداته المفضّله فی التعبیر عن المعانی المجردّه،والحالات النفسیه،وسائر الموضوعات. القرآن الکریم لا یحتوی على کلمات مألوفه بلا روح، بل القرآن یبثّ الروح والحیویّه فی المفاهیم و المعانی،ویجسّد المعانی المجرده والموضوعات الروحیه والعقلیه والحالات الحسیه بالصور الحیه والدینامیکیّه وبهذه الوسیله قد نزّل الله تعالى المعارف العلیا والعمیقه لمستوى فهم الإنسان. من المفاهیم الأساسیّه والمعقّده وأکثر رواجا فی القرآن الکریم مفهوم الشرک وفهم وجوهه أکثر صعوبه من المفاهیم المتشابهه لأن هذا المفهوم أحیانا یختلط بالمفاهیم المتماثله مثل الکفر والإیمان، وهو یعتبر قطبا تدور حوله مفاهیم أخرى مرتبطه بحیث أنّ الله تعالى یعبر عن مفهوم الشرک فی القرآن على أنه أعظم أنواع الظلم وأسوأه؛إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ(لقمان/13). هذا البحث یقصد دراسه الصور الفنیه وعناصرها بناء على نظریه سید قطب فیما یتعلق بالمفهوم الانتزاعی للشرک فی سوره الحج للقرآن الکریم مع الترکیز على استخراج وظائف هذه الصور بشکل مستقل معتمدا على رأی عبدالسلام أحمد الراغب. للوصول إلى هذا الهدف استخدمنا المنهج الوصفی- التحلیلی مستعینا بالجداول الإحصائیه.من النتائج التی توصلت إلیها الدراسه هی أن الله سبحانه لم یستخدم الصوره الفنیه إلا لمجرد غرض وظیفی یتجلى فی تجسید وعرض الفکره الرئیسه التی تشتمل علیها کل آیه من الآیات المدروسه؛علاوه على ذلک،عنصر التناسق الفنی هو الأکثر حضورا بین عناصر الصوره الفنیه لمفهوم الشرک فی سوره الحج،وعدد تواتره(14مره) ثمّ عنصر التجسیم(4مرات)وبعد ذلک عنصر التخییل الحسی(مرتین)وأیضاً الوظیفه الاعتقادیه تصدّرت وظائف الصور الفنیه لهذا المفهوم وعدد تکرارها(5مرات)ثم جاءت الوظائف النفسیه،والعقلیه،والاجتماعیه،والتاریخیه،والسیاسیه بالترتیب.