رامین چابکی

با پیشرفت و توسعه رسانه ها، جهان به مرحله جدیدی گام نهاد که در آن رسانه ها، ضمن گام برداشتن در مسیر تکامل و تنوع، به یکی از اجزای اصلی جوامع بشری تبدیل شدند. در این دوره، گستره دسترسی مخاطبان به رسانه ها، توانایی استفاده و درعین حال حفظ استقلال فکری و اندیشه ای، اجتناب از انفعال، بهره مندی از تفکر انتقادی و افزایش توانایی گزینش و انتخاب رویارویی با این فرایند پیچیده و فراگیر و در نهایت تولید پیام های ارتباطی از طریق تکوین و تکامل سواد رسانه ای قابل حصول تلقی گشت. اگر سوادرسانه ای را علم تنظیم کننده روابط میان مخاطب و رسانه ها بر اساس هنجارهای درونی شده بدانیم، نباید از جایگاه آن در سیاست های رسانه ای کشورها غافل شویم. برای تحلیل این سیاست ها، مدل های مختلفی ارائه شده است که جامع ترین آنها مدل EC کمیسیون اروپا است. این مدل چهار مولفه دسترسی، استفاده، درک انتقادی و تولید ارتباطی را در حوزه سواد رسانه ای مطرح می کند. در این تحقیق، بر اساس مدل EC و مولفه های مطرح در آن و روش پژوهش اسنادی- تحلیلی اسناد نهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مهمترین نهاد سیاست گذار در جمهوری اسلامی بررسی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین میزان توجه در اسناد به مولفه استفاده و دسترسی بوده و مولفه درک انتقادی و توانایی های ارتباطی مخاطبان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. نکته قابل توجه در این اسناد استفاده از واژه سواد الکترونیکی، سواد اطلاعاتی، سواد دیجیتالی و عدم استفاده از واژه سواد رسانه ای است.

شرایط حاکم بر نظام جهانی در دهه های اخیر به سمتی رفته است که میزان و تعامل کشورهای جهان با نحوه بکارگیری ابزار دیپلماسی آنها ارتباط مستقیمی پیدا کرده است. وسایل ارتباط جمعی به عنوان یکی از ابزارهای دیپلماتیک مکانیسمی را برای دولت ها فراهم نموده تا با استفاده از آن به اعمال قدرت نرم در عرصه عمل اقدام ورزند. بنگاه سخن پراکنی بریتانیا(BBC) نیز از این امر مستثنی نبوده و حسب گفته ی وزارت خارجه بریتانیا یکی از محورهای اساسی کنونی دیپلماسی عمومی این کشور به حساب می آید. مقاله حاضر در پی آن است که با تحلیل موردی روایت در برنامه های کوک، صفحه دو و آپارات شیوه های برجسته سازی و انتشار موضوعات خبری در شبکه بی بی سی فارسی را نشان دهد. «تحلیل روایت» یکی از شیوه های تحلیل کیفی متون ارتباطی محسوب می شود که میراث مطالعات ادبی است و بر این مسئله تاکید دارد که هر امر واقعی در زندگی، دارای روایت های متعددی است که با توجه به روایتگر آن، گرایش خاصی را بیان می کند. مسئله تحلیل روایت در متون خبری و گزارشی رسانه ها می تواند به روشنی نشان دهد که رسانه های غربی چگونه با استفاده از تکنیک های روایت در خبر به دنبال دستیابی به اهداف خود هستند. واژگان کلیدی: رسانه ها، برجسته سازی، تحلیل روایت، بی بی سی.

یکی از محورهای جنگ روانی دول غربی علیه ایران که در سال های اخیر کانون توجه رسانه های غربی بوده است، فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی است. در این میان مستند ایرانیوم با رویکردی شرق شناسانه با نوع خاص بازنمایی خود از برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، به القاء هراس از ایران و طرح آن به صورت تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی می پردازد. در این مقاله تلاش می شود با استفاده از چارچوب نظری بازنمایی و بهره گیری از روش تحلیل گفتمان، رویکردهای گفتمانی موجود در این مستند مورد بررسی قرار گیرد.

این پژوهش با استفاده از روش اسنادی تحلیلی به تبیین نقش سواد رسانه ای در توسعه انسانی جمهوری اسلامی می پردازد و سیاست های دو نهاد مهم وزارت آموزش وپرورش و سازمان صداوسیما در مقوله سواد رسانه ای را مورد بررسی قرار می دهد. در مراحل بعدی پژوهش، نسبت این سیاست ها با توسعه انسانی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است.

بیداری اسلامی که از ابتدای سال 2011 میلادی در کشورهای منطقه به اوج خود رسیده، تحولاتی بنیادین را در کشور مصر رقم زده است. تحولات مزبور آن چنان دارای اهمیت بوده که رسانه های مختلف جهان (به ویژه مطبوعات) هر یک با توجه به اولویت های نظام حاکم در کشورهای خود به بازنمایی این رویداد پرداخته و در صدد ایجاد و هژمونیک ساختن گفتمان مورد نظر خود بوده اند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان به بررسی 21 یادداشت از 15 نشریه مختلف جهان دربارI بیداری اسلامی در مصر از 26 ژانویه 2011 الی 6 مه 2011: مصادف با 6 بهمن تا 16 اردیبهشت پرداخته شده و گفتمان های غالب هر یک از نشریات مزبور به طور مجزا مورد واکاوی قرار گرفته شده به طوری که در مجموع سه رویکرد گفتمانی مشخص در آن ها شناسایی شده است؛ رویکردهایی که حاکی از مسائل کلیدی و در دستور کار قرار گرفته این نشریات برای مطرح ساختن مسائلی خاص در قبال کشور مصر می باشد. کلید واژهها: مصر، بیداری اسلامی، دیپلماسی رسانه ای، بازنمایی، تحلیل گفتمان، نشریات غربی، نشریات عربی.