مطالعات بیداری اسلامی

گسترش بیداری اسلامی، منجر به شکل گیری مباحث جدی و فراوانی پیرامون ضرورت حکومت و ملاک و معیار مشروعیت آن از منظر اسلام شده است. متفکران و اندیشمندان اسلامی از دیرباز موضوع صلاحیت حکومت ها را به بحث و بررسی گذاشته بودند، اما هیچ گاه در عمل فرصتی برای ارزیابی جدی آن ها ایجاد نشده بود با توجه به سرنگونی حکومت های خودکامة پادشاهی در سرزمین های عربی، و سرنگونی قریب الوقوع برخی دیگر از آن ها و نیاز به استفاده از این فرصت برای همگرایی و اتحاد بیشتر سرزمین های اسلامی و تقویت اقتدار جهان اسلام در مدیرت نظام جهانی از راه نظام سازی اسلامی و ایجاد حکومت های مکتبی؛ بررسی مجدد مدل های پیشنهادی اسلام برای جایگزینی این حکومت ها، اهمیت به سزایی یافته است؛ که تحقیق پیشرو؛ پس از بررسی انواع دولت ها و معیارهای مشروعیت در هر یک از آن ها و ملاک مشروعیت اسلامی و مدل های ترتبی اسلام برای نظام سازی در کشورهای اسلامی، به ارزیابی آن ها می پردازد. کلیدواژه ها: مشروعیت، حکومت و حاکم، دولت عرفی، دولت مکتبی، نظام سازی اسلامی، مدل های ترتبی، بیداری اسلامی.

بیداری اسلامی، خیزش عظیمی است که حصارهای استبداد و استکبار را ویران و قوای نگهبان آن ها را مغلوب و مقهور ساخته است. ثبات و استمرار و استقرار نظام جمهوری اسلامی از مهم ترین عواملی است که ملت های منطقه و ملت های مسلمان را امیدوار و نقش مؤثری در ایجاد حرکت و بیداری اسلامی منطقه ایفاء کرده است. انقلاب اسلامی ایران فصل نوینی و الگویی است که با ایجاد امید و نشاط برای ملل اسلامی و جنبش های مردمی مبارزه کننده با استعمارگران، صحنه تحولات منطقه را تغییر داده است، به نحوی که امروز در حال بازگشت به هویت و قدرت خود و مقابله جدی با غرب و استعمارگران هستند و هر روز پیروزی جدیدی را می آفرینند. کلیدواژه ها: انقلاب اسلامی، نظریه های انقلاب، بیداری اسلامی، منطقه خاورمیانه.

بیداری اسلامی که از ابتدای سال 2011 میلادی در کشورهای منطقه به اوج خود رسیده، تحولاتی بنیادین را در کشور مصر رقم زده است. تحولات مزبور آن چنان دارای اهمیت بوده که رسانه های مختلف جهان (به ویژه مطبوعات) هر یک با توجه به اولویت های نظام حاکم در کشورهای خود به بازنمایی این رویداد پرداخته و در صدد ایجاد و هژمونیک ساختن گفتمان مورد نظر خود بوده اند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان به بررسی 21 یادداشت از 15 نشریه مختلف جهان دربارI بیداری اسلامی در مصر از 26 ژانویه 2011 الی 6 مه 2011: مصادف با 6 بهمن تا 16 اردیبهشت پرداخته شده و گفتمان های غالب هر یک از نشریات مزبور به طور مجزا مورد واکاوی قرار گرفته شده به طوری که در مجموع سه رویکرد گفتمانی مشخص در آن ها شناسایی شده است؛ رویکردهایی که حاکی از مسائل کلیدی و در دستور کار قرار گرفته این نشریات برای مطرح ساختن مسائلی خاص در قبال کشور مصر می باشد. کلید واژهها: مصر، بیداری اسلامی، دیپلماسی رسانه ای، بازنمایی، تحلیل گفتمان، نشریات غربی، نشریات عربی.

: انقلاب اسلامی ایران که بر اساس اندیشه های امام خمینی ( ره ) به پیروزی رسید،دارای ویژگیهایی است که بر نظام بین الملل تأثیرگذار بوده است و در الهام بخشیدن به مسلمانان جهان در منطقه و و جهان در مبارزه علیه استعمارگران،نقش بسزایی را ایفا نموده است. در این میان نقش زنان در تبلور عینی آن در پیروزی انقلاب و لزوم تداوم حضور زنان جهت حفظ دستاوردها ی انقلاب اسلامی ایران از جمله موضوعات با اهمّیتی است که قابلیت الگوسازی برای زنان مسلمان و زنان آزاده جهان را دارا می باشد .بیداری اسلامی و تاثیر پذیری آن از انقلاب اسلامی و به تبع آن حضور زنان در مراحل مختلف انقلاب و الگو گیری زنان مسلمان در جهان اسلامی بدلیل هم گرایی در بهره گیری از تجارب و ظرفیتهای مشترک،از ضروریات و اصول حاکم بر احیای فر هنگ اسلامی است که نظام سلطه را در رویارویی با مسلمانان به چالش خواهد کشید . بر این اساس در بیانیه اجلاس بین المللی بیداری اسلامی که در شهریور 90 در تهران برگزار شد، بر نقش بی بدیل زنان در جنبش بیداری اسلامی تأکید و همچنین تاثیر حضور متعهّدانه زنان بر اساس ارزشهای اسلامی را در پایان بخشی به رویاهای غرب در بهره گیری و استفاده ابزاری از زن را از جمله عوامل مهم دربیداری اسلامی برشمرد. در این در این نوشتار به بررسی چگونگی حضور زنان در مراحل مختلف انقلاب بر اساس اندیشه های اصیل اسلامی با رهبری امام خمینی وامکان همگرایی با بهره گیری از نمادها،ظرفیتها و الگوهای مشترک جهت تحقق اهداف بیداری اسلامی با حضور زنان با توجه به ایران در ترویج و توسعه اسلام در جهان خواهیم پرداخت. کلیدواژه ها : انقلاب اسلامی ایران،بیداری اسلامی،زنان،امام خمینی، کشورهای اسلامی

از جمله مناطق حیاتی و مؤثر در معادلات ژئوپولیتیک جهانی، منطقة خاورمیانه است. خاورمیانه را مرکز دنیای قدیم می دانند، مرکزی که در دل آن منطقة خلیج فارس، به منزله «هارتلند» جهانی قرار دارد. تحولات خاورمیانه و خیزش جریان اسلام گرایی در منطقه، یک چالش معنایی را موجب شده که اگر آن را با آسیب دیدگی نظم سیاسی منطقه ای و جهانی و قدرت های بزرگ نوظهور در کنار هم قرار دهیم، ابعاد بیشتری از تحولات آشکار می شود. مهم ترین و عمیق ترین بحران های سیاسی جهان معاصر در این منطقه رقم می خورد و چالش های مهم ژئوپلیتیکی از عوامل شکل دهنده، تشدید کننده و تداومگر بحران در این حوزة جغرافیایی است. چشم انداز موجود از خیزش های مردمی، بیانگر آغاز تحولات و لرزش های ژئوپلیتیکی گسترده در فضای خاورمیانه و شمال آفریقاست و جغرافیای سیاسی منطقه را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. هدف اصلی مقاله، تبیین کدهای ژئوپلیتیکی در عرصة شکل گیری جغرافیای سیاسی نو پدید خاورمیانه و توجه به نقش آفرینان و بازیگران اصلی این صحنه است. نتیجة نهایی مبیّن آن است که ضمن تغییر شیوه ها و ابزارهای اِعمال قدرت در عرصه های ژئوپلیتیکی نوین، کشورهای ترکیه و ایران به عنوان دو مدل حکومتی، رقابت بسیار سختی در شکل دادن جغرافیای سیاسی جدید خاورمیانه خواهند داشت. در واقع، ویژگی های ژئوپلیتیک و پایه های قدرت و نقش و اهداف و استراتژی های سیاسی- امنیتی و اقتصادی ایران و ترکیه به گونه ای است که به اصلی ترین بازیگران منطقه خاورمیانه تبدیل شده اند. روش تحقیق مقاله بر پایه مطالعه اسنادی و تحلیل محتوا می باشد. کلید.اژه ها: ژئوپلیتیک خاورمیانه و شمال آفریقا، ژئوپلیتیک رسانه، قدرت نرم، فضای مجازی، جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، ایالات متحده امریکا.

از ویژگی های اجتماعی نظام حقوقی اسلام این است که به انسان آزادی توام با مسئولیت داده است، یعنی از یک سو خداوند انسان را در برابر هدایتش که توسط انبیا ابلاغ شده آزاد گذاشته است که بپذیرد یا نه «وَ قُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّکمُ ْ فَمَن شَاءَ فَلْیُؤْمِن وَ مَن شَاءَ فَلْیَکْفُرْ» و بگو دین همان است که از سوی پرودگار شما آمد، پس هر کس می خواهد ایمان آورد و هر کس می خواهد کافر شود؛ از سوی دیگر به انسان گوشزد می شود که گرچه در انتخاب مسیر زندگی آزاد است، وهر نوع رفتار اختیاری که از او سر بزند در سرنوشت زندگی دنیوی و اخروی او تاثیر دارد و باید در برابر رفتار اختیاری خود پاسخگو باشد. در نظام حقوقی اسلام، زنان و مردان نه تنها نمی توانند نسبت به مسائل جامعه به خصوص مسایل سیاسی آن بی تفاوت باشند، بلکه از آنان خواسته شده که مراقب اوضاع سیاسی باشند و برای هدایت جریان های سیاسی به سمتی که موجب کمال و رشد جامعه می باشد، مشارکت نمایند. (حسین نوری، 1407: 14) زنان هم به عنوان نیمی از پیکر جامعه اسلامی در تمامی مراحل تولد، رشد، بلوغ و شکوفایی یک جامعه حضور دارند. و به عنوان یک شهروند باید حضور حداکثری داشته باشد. مشارکت سیاسی زنان یک وظیفه ی اجتماعی است و آنان مکلفند با عمل به این وظیفه در تعیین سرنوشت سیاسی اجتماعی خود نقش موثری ایفا نماید. در این مقاله در پی تبیین مبانی نظری حق مشارکت سیاسی زنان در عرصه تصمیم گیریهای بین المللی هستیم. و بدیهی است نقطه عطف و تبلور این حق در نهضت بیداری اسلامی خواهد بود. واژگان کلیدی : مشارکت سیاسی، بیداری اسلامی، زنان،نفی سلطه، آزادی سیاسی، تصمیم گیری

مقاله حاضر به بررسی مؤلفه های اساسی بیداری اسلامی در اندیشة سیاسی حضرت امام خمینی (ره) به عنوان منادی اصلی بیداری اسلامی در دنیای معاصر می پردازد. تأثیر و نفوذ امام (ره) به عنوان رهبر نظریه پرداز اسلامی از منظر اعتقادی، اجتماعی و سیاسی نه تنها در میان تشیع بلکه در تاریخ اسلام بی نظیر و افتخارآمیز است. زیرا اندیشه های امام خمینی (ره) در قلمرو جغرافیایی ایران، دنیای اسلام و به طورکلی در جهان گسترش یافته است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی آثار و اندیشه های سیاسی امام (ره) به شکل خاص در قلمرو جهان اسلام مورد توجه و الگو قرار گرفت. در این راستا جنبش ها و حرکت های اسلامی با الهام از اندیشه های سیاسی امام خمینی (ره) از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت و امروزه در قالب انقلاب ها و بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه گسترش یافت. در این مقاله سعی بر این است تا بر اساس روش کیفی تحلیل مطالعات تاریخی و اسنادی به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که «مؤلفه های اساسی بیداری اسلامی در اندیشة سیاسی امام خمینی (ره) چیست؟» در پاسخ به این سؤال، داده های تحقیق نشان می دهد که در این باره می توان به مؤلفه هایی از قبیل الگوی ساختار حکومتی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه، تأکید بر عدم جدایی دیانت از سیاست، جهان شمولی حکومت اسلامی، لزوم حمایت و دفاع از مظلومان جهان، اصل دعوت و صدور انقلاب اسلامی، نفی سبیل و عدم تعهد به دول شرق و غرب، استکبار ستیزی، تأکید بر امت واحده و نفی ملی گرایی و نظایر آن در اندیشة سیاسی امام خمینی (ره) اشاره کرد. کلیدواژه ها: امام خمینی (ره)، بیداری اسلامی، انقلاب اسلامی، جهان اسلام، جنبش های اسلامی.