نهاد وکالت در دوره سلطنت شاه اسماعیل اول صفوی (907- 930ق./1501-1524م.) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
با تأسیس دولت صفوی در سال 907 ق، حسین بیگ لَلِه شاملو در مقامِ وکیل شاه جوان و بالاترین مقام نظامی، یعنی امیرالامرا، در عمل در جایگاه قدرتمندترین فرد در دولت صفوی مطرح شد. از سوی دیگر، زکریا کججی، از وزرای سابق آق قویونلو، وزیراعظم شد. بنابر سنت دیوانی و در سلسله مراتب رسمی، نهادی که بعد از پادشاه بالاترین مقام را داشت، جای خود را به نهاد وکالت داد. در حالی که در این دوره، نهاد وزیراعظمی همچنان وجود داشت، اما اهمیت خود را از دست داده و عملاً به یک دایره دیوانی تبدیل شده بود. حسین بیگ لَلِه، پس از هشت سال وکالت، شاه او را از این مقام برکنار کرد، اما نهاد وکالت همچنان باقی ماند. شاه اسماعیل پس از حسین بیگ لَلِه، پنج نفر تاجیک را به عنوان وکیل منصوب کرد. شاه اسماعیل با انتصاب پیاپی دیوانسالاران تاجیک به وکالت، تلاش کرد تا قدرت امرای قزلباش را که تهدیدی جدی برای اقتدار نهاد شاهی می دید، محدود کند. اما، سران قزلباش با این سیاست شاه مخالف بودند و در هر فرصت، مخالفت خود را با این سیاست نشان دادند. پژ.هش حاضر با بررسی کارنامه شش وکیلی که دوره شاه اسماعیل بر سر کار آمده اند، سعی دارد جایگاه، ویژگی ها و تغییرات نهاد وکالت را در دولت صفوی آن دوره تبیین کند.THE INSTITUTION OF VAKALET (REGENCY) IN THE SAFAVID STATE ADMINISTRATION DURING THE REIGN OF SHAH ISMAIL (1501-1524)
With the establishment of the Safavid state in the year 1501, Lala Hüseyin Bey emerged as the de facto most powerful figure in the Safavid state, as the vakil and Amir al-umera. Simultaneously, Zakariyya Kojaji, a former vizier of the Aqqoyunlu, was appointed to the position of grand vizier. Thus, in accordance with tradition, the institution of grand vizierate, which was the highest position in the official hierarchy after the ruler, transitioned from its place in the Safavid example to the institution of vekalet. During this period, although the grand vizierate managed to maintain its existence, it had lost its significance and had essentially become a divan office primarily dealing with financial matters. After eight years of service, Lala Hüseyin Bey was dismissed from this position by the Shah, but the institution of regency continued to exist. Shah did not abolish the regency after Lala Hüseyin Bey; instead, he appointed five individuals, all of them Tajik, to serve as vakils. By consecutively appointing bureaucrats of Tajik origin to the office of vekalet, Shah sought to limit the power of the Qizilbash, which he perceived as a significant threat to the authority of the shahdom. However, the Qizilbash elites opposed the shah's policy and consistently expressed their opposition to this policy on various ways. This article aims to illuminate the role, nature, and changes undergone by the institution of regency in the Safavid state during the mentioned period by examining the careers of these regents.
تبلیغات
