زوال و انحطاط جایگاه مرجعیت سیاسی و دینیِ خاندان میرزایی در جامعه زنجان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
خاندان میرزایی هم سو با سیاست های صفویان و با مهاجرت از عراق، به زنجان وارد شدند. درادامه دولت صفوی با اعطای زمین های فراوان، علمای این خاندان را پشتیبانی کرد. خاندان میرزایی در دوره های بعد تا اواخر عصر قاجار در اجتماع حضوری مؤثر داشتند و به عنوان یکی از خاندان های مهم زنجانی شناخته می شدند؛ ولی در دهه های بعد به تدریج مرجعیت و اعتبارشان رو به افول گذاشت و امروزه نقش و جایگاهی در جامعه زنجان ندارند.هدف: در پژوهش حاضر با بررسی و تبیین موقعیت سیاسی و مذهبی و علل زوال جایگاه خاندان میرزایی، به این پرسش می پردازیم که جایگاه دینی و سیاسی خاندان میرزایی در زنجان چگونه ازبین رفت؟ و چه مسائلی موجب زوال اعتبار و جایگاه این خاندان شد؟روش/ رویکرد پژوهش: روش مقاله، پژوهش تاریخی است که با رویکرد توصیفی-تبیینی و براساس منابع کتاب خانه ای، مقاله، مصاحبه و اسناد خاندان میرزایی در سازمان های دولتی و خصوصی، به موضوع پرداخته است.یافته ها و نتیجه گیری: میرزاابوالقاسم مجتهد در دوره ناصرالدین شاه قاجار طرف مشورت دربار قرار داشت و از جایگاهی بالا درمیان گروه های مختلف برخوردار بود. با مرگ او، بازماندگانش به ریاست بخشی از جامعه زنجان رسیدند و صاحب بزرگ ترین محاکم شرع شدند؛ ولی چند سال بعد با مهاجرت میرزاابوطالب فرزند دوم میرزاابوالقاسم به تهران و مرگ زودهنگام میرزاابوعبدالله فرزند کوچک تر میرزاابوالقاسم و نیز عدم اقتدار، ثبات و شجاعت لازم میرزاابوالمکارم در جریان های مختلف اجتماعی و سیاسی به عنوان جانشین پدر -بزرگ خاندان و عالم طرازاول در زنجان- به موقعیت و جایگاه میرزایی ها خدشه وارد آمد. جنبش مشروطه نیز به ضرر خاندان میرزایی تمام شد و آن ها بنابه خصایل اخلاقی و کنش های سیاسی، این زوال را تسریع کردند. مرگ زودهنگام برخی از اعضای خاندان میرزایی، همگامی بازماندگان با نوسازی های عصر رضاشاه، رقابت های مالی بر سر میراث اجدادی، مهاجرت از زنجان و کسب پیشه غیردینی، موجب انحطاط جایگاه مذهبی و سیاسی خاندان میرزایی شد.The Decline and Fall of the Political and Religious Authority of the Mirzayi Family in Zanjan Society
The Mirzayi family, aligned with Safavid policies, migrated from Iraq to Zanjan. The Safavid state supported the scholars of this family by granting them extensive lands. The Mirzayi family remained influential until the late Qajar period, being recognized as one of the prominent families of Zanjan. However, over the subsequent decades, their political and religious authority gradually declined, and today they hold no significant role in Zanjan society.Purpose: This study aims to investigate and explain the political and religious position of the Mirzayi family, addressing the question: how did the political and religious status of the Mirzayi family in Zanjan deteriorate? What factors led to the decline of their authority and status?Method and Research Design: The research employs a historical method with a descriptive-explanatory approach. It is based on library sources, articles, interviews, and documents related to the Mirzayi family from both governmental and private archives.Findings and Conclusion: During the reign of Naser al-Din Shah Qajar, Mirza Abolqasem Mojtahed was a trusted advisor to the court and held a significant position among various social groups. After his death, his descendants assumed leadership roles within the Zanjan community, overseeing major religious courts. However, the family’s influence began to wane after Mirza Abotaleb, the second son of Mirza Abolqasem, migrated to Tehran, and the youngest son, Mirza Abodollah, died prematurely. Additionally, Mirza Abolmakarem, the eldest son and successor as the family head and leading religious scholar in Zanjan, lacked the necessary strength, stability, and courage to manage various social and political developments, weakening the family’s standing. The Constitutional Revolution further harmed the Mirzayi family, accelerating their decline due to their ethical traits and political actions. The early deaths of some family members, alignment with Reza Shah's modernization efforts, financial disputes over ancestral inheritance, migration from Zanjan, and the pursuit of secular professions all contributed to the degradation of the family’s religious and political stature.
تبلیغات
