تداوم وحدت سرزمینی ایرانشهر در دورۀ اسلامی (پیش از تأسیس سلسلۀ ایلخانی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مفهوم ایرانشهر در سده سوم میلادی در کتیبه شاپور یکم در کعبه زردشت پدیدار شد و در طول حکومت ساسانی در کتیبه ها، مسکوکات و متونِ دوره ساسانی رواج پیدا کرد. با تهاجم عرب مسلمان به ایران، سلسله ساسانی فروپاشید و سرزمین ایران ضمیمه خلافت اسلامی شد. برخی پژوهشگران برآنند که با فروپاشی سلسله ساسانی وحدت سرزمینی ایرانشهر مانند استقلال سیاسی آن از میان رفت و مراد از ایرانشهرِ مذکور در متون دوره اسلامی، قلمرو باستانی ایران است که همچون خاطره ای نوستالژیک در اذهان باقی مانده و در السنه ادبی رواج داشته است.پژوهش حاضر می کوشد وضع وحدت سرزمینیِ ایرانشهر در دوره اسلامی را با استناد به متون جغرافیایی و تاریخی آن دوره بررسی و بازبینی کند. در این پژوهش، شناسایی و پردازش داده ها و تحلیل مضمون آن ها با هدف بازشناسی و تبیین وحدت سرزمینیِ ایرانشهر در دوره اسلامی بر اساس روش تاریخی و تحلیل کیفی مقوله های مورد نظر صورت گرفته است. بررسی متون جغرافیایی و تاریخیِ دوره اسلامی نشان می دهد بلاد ایرانشهر ضمن حضور در جهان اسلام از نظر سرزمینی ناحیه ای متمایز از سایر بلاد اسلامی بوده و وحدت سرزمینی ایرانشهر در دوره اسلامی در بیرونِ درونِ دارالاسلام تداوم یافته است.Continuation of the Territorial Integrity of Iranshahr in the Islamic Period
The concept of Iranshahr first surfaced in the Inscription of the First Shah Poor in the Ka'ba-ye Zartosht during the third century, proliferating in inscriptions, coins, and texts throughout the Sassanid era. With the collapse of the Sassanid dynasty due to the invasion of Muslim Arabs, the Iran plateau became part of the Islamic Caliphate. Some scholars argue that following the demise of the Sassanian dynasty, the unity of Iranshahr, along with its political independence, was disintegrated. The significance of Iranshahr in Islamic texts denotes the ancient plateau of Iran, evoking a nostalgic memory that endured in literature and collective consciousness. This study aims to scrutinize and reassess the continuity of Iranshahr's integrity through an examination of geographical and historical texts from the Islamic period. By analyzing these sources, the research seeks to elucidate and affirm the persistence of the concept during the Islamic era, portraying the region's cities as distinct from other Islamic cities within the dar al-Islam.
تبلیغات
