ویژگی ها و مصارف موقوفات زنان ساری و بارفروش در دوره قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اسناد موقوفات در دوره قاجار یکی از مهم ترین منابع برای ترسیم اوضاع اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی ایران در این دوره هستند. دربین اقشار و گروه های مختلف جامعه ایران که با انگیزه های متفاوت به وقف توجه داشته اند، زنان از اهمیت خاصی برخوردارند. بررسی مندرجات وقف نامه های زنان، هم ازنظر آگاهی از میزان رواج وقف دربین زنان در این دوره و چگونگی وقف آن ها، و هم از جنبه تصویر بخش هایی از مشارکت زنان در امور اجتماعی دوره قاجار، دارای اهمیت است. هدف : این پژوهش، برآن است تا با مطالعه محتوای وقف نامه های زنان واقف در شهرهای ساری و بارفروش در دوره قاجار چگونگی مصارف و ویژگی های موقوفات آن ها و نیز موقعیت اجتماعی واقفان زن را بررسی کند. روش / رویکرد پژوهش : روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و آماری است و باوجود تکیه بر مندرجات اسناد موقوفات، از برخی منابع تاریخی و تحقیقات معتبر نیز استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری : وقف نامه های زنان ساری و بارفروش در دوره قاجار، ازلحاظ ویژگی های موقوفات و نوع مصارف آن ها، با وقف نامه های مردان این دو شهر چندان تفاوتی ندارند. طرز فکر و اعتقاد هر واقفی ذیل تعیین مصارف موقوفه خودنمایی می کند. موقوفات زنان این دو شهر، کارکردهای مذهبی و اجتماعی داشته اند و برای مصارفی چون عزاداری، خیرات و مَبَرّات، مخارج طلاب، تهیه کتب علوم دینی، امور عام المنفعه، و حمایت از معیشت اولاد واقف درنظر گرفته شده اند. نوع موقوفات این زنان، از جنس زمین، خانه مسکونی، دکان، باغ، حمام و کاروان سرا است. زنان واقف این دو شهر ازحیث خاستگاه اجتماعی از گروه های اعیان و اشراف، تجار و کسبه بازار و زمین داران بودند. موقعیت اجتماعی زنان واقف ساری و بارفروش، به استثناء تعداد کمی که خود دارای نقش اجتماعی چون قابله یا تعزیه خوان بودند به موقعیت اجتماعی پدران یا همسرانشان وابسته بود. نقش های اجتماعی پدران و همسران این زنان عمدتاً شامل: مسگر، پالان دوز، چاقوساز، پیش نماز، دباغ، ارسی دوز، طبیب، مؤذن، مستوفی، قصاب، خیاط، جراح، کلاه دوز، قاضی، گل دوز، بقال، تاجر و کفشدار بوده است.The Characteristics and Functions of Women’s Endowments in Sari and Barforoush (Babol) in the Qajar Period
Purpose : Endowments of the Qajar period are among the most important resources that demonstrates the social, economic, cultural and religious conditions of Iran of the time. Female endowments are particularly important among the different classes and groups of Iranian society that have endowed. Investigating the content of women's endowments is important since they display both quantity and quality of endowments among women. They also demonstrate women’s participation in social activities of the period. The purpose of the research is to study the contents of the endowments of the women in Sari and Barforoush during the Qajar period, to distinguish their characteristics and functions as well as the social status of the women. Method and Research Design : Endowments and some historical library resources were studied and analyzed in a descriptive and analytical way. Results and conclusion: The result show that there are few differences between women and men’s endowments in Sari and Barforoush in the Qajar period considering their characteristics and functions. The endowments had religious and social functions and were considered for the following purposes: mourning, charitable deeds, seminary students' expenses, publishing religious books, public services, and supporting the life expenses of the children of the person who endows. Endowments were mostly piece of land, a house, a shop, a garden, a bath or a caravanserai. The women were among the rich and noblemen, merchants, and landowners. The women’s social status depended on their father or husband except the ones that themselves were a midwife or tragedian (Ta’ziye khan). Their father or husband were mostly coppersmith, doctor, surgeon, butcher, judge, merchant, tailor, muezzin, Muslim clergyman, and grocer.
تبلیغات
