آسیب شناسی اجتماعی «زهد صوفیانه» از نگاه سعدی
آرشیو
چکیده
تصوف، طریقۀ زاهدانه ای است منشعب از عرفان که با ورع و اعراض از دنیا آغاز شده است. پیروان تصوف سعی داشتند که به سنت پیامبر (ص) و صحابه، از راه تقوا و زهد، قلب خود را از اغراض دنیوی پاک کنند تا به حقیقت دست یابند. «زهد» مورد نظر عارفان، اعراض کلی از دنیا نبوده است؛ قطع تعلق نسبت به دنیا بوده است، اما صوفیه به تدریج «ترک تعلق نسبت به دنیا» را به «ترک دنیا » تغییر دادند. آنان «زهد عارفانه» را که از نوع «زهد اسلامی» بود؛ به «رهبانیت» نزدیک کردند و موجب انواع آفات اجتماعی شدند. سعدی با آگاهی از نتایج تلخ «زهد صوفیانه» به مبارزۀ فکری با آن پرداخته و با یادآوری تعهدات اجتماعی انسان، عبادت اصلی را خدمت به خلق معرفی کرده است. در پژوهش حاضر با رویکردی استنادی و تحلیلی به اندیشه های انتقادی و آسیب شناسانۀ سعدی دربارۀ زهد پرداخته شده است. تبیین حقیقت زهد در عرفان و اسلام، بررسی علل اجتماعی- سیاسی تحریف معنای زهد، بررسی نگاه دوسویۀ سعدی به تصوف و زهد و بررسی آسیب های اجتماعی زهد صوفیانه از نظر سعدی از اهداف این پژوهش است. براساس بررسی های انجام گرفته در مجموع مباحث این پژوهش، چنین برداشت می شود که از دیدگاه اعتدالی سعدی هرگونه افراط در زهد، مخرب است. او ریاضت های نامعقول صوفیان را چون عشرت طلبی اوباشان بی ارزش می داند و به زهد و ورع تا آن حدی که از اسلام و سنت خارج نشود و آفت جامعه نشود، توصیه می کند؛ افزون بر این، او با آگاهی از آفات اجتماعی زهد ریایی و درباری، همراهی زهدفروشان را با اصحاب قدرت نقد کرده است.The Social Pathology of Sufi Asceticism from Saadi's Perspective
Monasticism is the asceticism of branching out of mysticism, which began with divination and absolution from the world. With piety and asceticism, Sufi followers tried to purify their hearts from worldly pursuits to achieve the truth according to the tradition of the Prophet Mohammad (peace upon him) and his companions. The asceticism of mystics has not been a total departure from the world, although, it has been a disconnection with the world. However, the Sufis gradually shifted their attachment to the world to leave the world. They made the mystical asceticism of the Islamic kind close to monasticism and caused a variety of social pests. Despite the awareness of the bitter consequences of Sufi asceticism, Saadi has struggled with it and introduced the core of worship to serve people with recalling human social obligations. The present study aims to investigate Saadi's critical and pathological ideas about asceticism applying an analytical approach. Indeed, the study is trying to Explain the truthfulness of asceticism in mysticism and Islam, the investigation of the socio-political causes the distortion of the asceticism meaning, the investigation of Saadi's Two-Sided view on Sufism and the asceticism, and investigation of the social traits of Sufi asceticism. The findings suggest that, any excesses in asceticism are destructive in Saadi's moderate perspective. He regards the irrational austerity of the Sufis as a thug of self-sacrificing thugs. He recommends asceticism to the extent that it neither disobeys Islam and tradition nor harms society. Being aware of the plagues of dissimulative and aulic asceticism, he also has criticized the association of pharisees with the men of power.
تبلیغات
