رفتارشناسی تحلیلی از رهبری اخلاق مدارانه امام علی (ع)(مطالعه موردی، دوران غارات) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شناخت رفتار اخلاق مدارانه زمامدار پیش از به دست گرفتن حکومت و تطبیق آن با پس از رهبری اش می تواند سیاست های اخلاقی و میزان صداقت وی در عملکردهای بعدی اش را تبیین وبرجسته تر بنمایاند. امام علی(ع)در قامت یک زمامدار می کوشد با تأکید بر تقدّم اخلاق بر هر مقوله ای نشان دهد آموزه های اخلاق مدارانه مورد تأکید درخلافت، با آموزه های اخلاق مدارانه در دوران پیش از حکومت تفاوتی نداشته است. برخورد و جنگ با شورشیان دردوره غارات، گرچه پیامدهای ناگواری ایجاد کرد، اما رهبری اخلاق مدار می کوشد ابتدا با اصول اخلاقی مناسب، از بروز جنگ پیش گیرد و پس از جنگ نیز با رفتار اخلاق مدار با دشمنان خویش، نشان دهد که انسانیت برمحور اخلاق بر مدّعی دیندار بی اخلاق ترجیح و برتری دارد. مقاله پیش رو به تبیین این تئوری نوین در حوزه تئوری های رهبری پرداخته است. هدف از این پژوهش نشان دادن نمونه ای آشکار از این اخلاق مداری در دوره «غارات» است که چگونه امام اصول اخلاقی را در قامت زمامداری اش و در گستره حکومت کوتاه و پرفراز ونشیبش حفظ کرد و کلیت قاعده تلازم میان قدرت و انحصارطلبی را به چالش کشید. یافته های این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی صورت پذیرفته، چنین تبیین می کند که درسیره امام علی(ع) اخلاق مداری در همه کُنش ها و پدیده های اجتماعی و سیاسی اصالت دارد و او برای رسیدن به اهداف مقدس خود کوچک ترین مسائل اخلاقی را فدا نمی کند و این امر نه تنها در زمان نداشتن قدرت، بلکه در زمان داشتن قدرت نیزنمایان است.