جایگاه دانش های شرعی در طبقه بندی علوم از دیدگاه فارابی، غزالی و خواجه نصیر طوسی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اهمیت جایگاه علم در فرهنگ اسلامی و توسعه و رشد انواع مختلف علوم در این حوزه تمدنی باعث شده است که همواره «طبقه بندی علوم» جز لاینفک تفکر مسلمین در عرصه علم و علم پژوهی باشد. امروزه طبقه بندی علوم از مباحث مطرح در فلسفه علم است که در آن از روش ها، موضوعات، غایات و نیز شناخت درباره چیستی، اصول و مبانی علوم بحث می شود. لازمه اقبال به این مهم در مباحث معرفت شناسی، در وهله اول حاکمیت بنیان های فکری واضع آن و در مرتبه دوم، تحقق نسبی علوم منشعب از این طبقه بندی در جامعه علمی است که این شروط درباره علوم شرعی و سازگاری آن با علوم غیرشرعی در تمدن اسلامی از دیرباز تحقق یافته است. اما در سده اخیر و پس از ورود مبانی معرفتی تفکر مدرن، به ارزش معرفتی این علوم خدشه وارد شده است. از این رو، در مقاله حاضر، سه نوع از طبقه بندی های مهم در تمدن اسلامی که توسط فارابی، غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی ارائه شده است، بازخوانی خواهد شد. سپس به چگونگی تحقق این تجربه تاریخی یعنی تلقی دینی از همه علوم و سازگاری معرفتی بین علوم شرعی و غیرشرعی می پردازیم. در پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی بنیادی، از روش اکتشافی و مراجعه مستقیم به مراجع دست اول استفاده شده است.Al-Farabi, al-Ghazali, and Nasir al-Din al-Tusi: Classification of the Sciences and the Place of Religious Sciences
Classification of the Sciences has always been an essential part of the Islamic scientific thought. This was due to the significant role of science in the Islamic culture and as well as the development of various scientific traditions in this civilization. Philosophy of science, today, discusses the classification of sciences in which methods, subject matters, and goals of the science are studied. In addition, the discipline takes into consideration the scientific principles and foundations involved. In order to study this issue from the epistemological viewpoint it is necessary to pay attention to two problems: first are the intellectual foundations of its classifier and second is the relative realization of this classification in the scholarly milieu. This was achieved in regards to the religious sciences and their co-existence with secular sciences since a long time ago, but this was questioned in recent centuries after the introduction of modern epistemology. This paper examines three types of the important classifications in Islamic civilization proposed by Farabi, Ghazzali and Nasir Al-din Tusi and studies the formation of this historical experience, which is a religious understanding of all sciences and epistemological compatibility between religious and secular sciences.
تبلیغات
