تاریخ آموزش محیط زیست در ایران: محیط زیست در کتاب های درسی دهه 1360 (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
با توجه به تأثیری که آموزش محیط زیستی، به ویژه آموزشِ رسمیِ پایه های ابتدایی و متوسطه بر جامعه پذیری افراد دارد و با عطف نظر به این واقعیت که محتوای کتاب های درسی آینه تمام نما و تعیّن اصلی سیاست گذاری دولتی در عرصه آموزش هستند، این پژوهش از طریق تحلیل محتوای کمّی کتاب های درسی پایه پنجم ابتدایی و سوم راهنمایی دهه 1360 (سال های 1361 و 1365 و 1369) در تلاش است تا نشان دهد که سهم محیط زیست و حفاظت از آن در کتاب های درسی و متعاقباً در آموزش رسمی به چه میزان بوده است و اصولاً نگاه به محیط زیست در اندیشه برنامه ریزان درسی و مؤلفان کتاب های درسی چگونه و تحت تأثیر چه عواملی قرار داشته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از مجموع محتوای متنی کتاب های بررسی شده تنها دو درصد به حفاظت محیط زیست پرداخته است و در سطوح سه گانه دانش و نگرش و مهارت، از مجموع محتوای متنیِ محیط زیستیِ کتاب های بررسی شده، 78درصد به سطح دانش (آگاهی)، 1درصد به سطح نگرش و 9درصد به سطح مهارت اختصاص یافته است و افزون بر این بیشترین میزان داده های محیط زیستی را می توان در کتاب هایی چون جغرافیا، علوم تجربی و حرفه وفن یافت. این امر می تواند نشانگر غلبه تفکر تجربی بر نگاه برنامه ریزان درسی در زمینه آموزش محیط زیست باشد.History of environmental education in Iran: environment in textbooks of the 1980s/1360S
Considering that environmental education, especially primary and secondary formal education, has an impact on people's socialization, and taking into account that the content of textbooks is a full- fledged mirror and the main determinant of government policy in the field of education, this research with the help of quantitative content analysis of textbooks of the fifth grade of elementary school and the third grade of orientation school of the 1360s/1980s (years 1982, 1986 and 1990), tries trying to show the contribution of the environment and its protection in textbooks and subsequently in formal education. In addition, this article tries to find out what factors influenced the thinking of curriculum planners and textbook authors. The results of the study show that only two percent of the total textual content of the books studied deals with environmental protection, and among the triple levels of knowledge, attitude, and skill of these books, 78% is at the level of knowledge (awareness), 1% is for the level of attitude and 9% at the level of skill. In addition, the largest amount of environmental data is found in books such as geography, experimental science and technology &Vocation. This may indicate the dominance of experimental thinking in the eyes of curriculum designers in the field of environmental education.
تبلیغات
