جایگاه مخاطب در نظریه موسیقی ابن سینا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در پی ریزی مباحث فلسفه موسیقی، بررسی نسبت و پیوند میان موسیقی و مخاطب نزد متفکران این حوزه اهمیت بسیار دارد. در نگاهی کلی، اندیشه موسیقایی ابن سینا در ساختاری علمی، ریاضیاتی و عقلانی مطرح شده؛ اما این فیلسوف از اهمیت موضوعاتی مانند تأثیر موسیقی بر نفس مخاطب، فهم موسیقی و تجربه های موسیقایی غافل نبوده است. در این نوشتار کوشیده ایم با تحلیل عناصر مهم نظریه موسیقی ابن سینا همچون تخیل و محاکات و نیز با نظر به مبادی علم موسیقی در اندیشه او، مفهوم مخاطب و موسیقی ازمنظر وی را تبیین کنیم. نکته مهم در پژوهش پیشِ روی، این است که آنچه درباب مخاطب در نظریه موسیقی ابن سینا ذیل بحث درباره محاکات، تخیل، موسیقی شعر، لذت و کراهت، فرهنگ و موسیقی وجود دارد، بدان منظور نیست که شیخ الرئیس صرفاً به جهت تکمیل مباحث خود در حوزه های مختلف موسیقی، درباره مخاطب آثار موسیقایی نیز سخن گفته باشد؛ بلکه گفته های وی در این زمینه، در منظومه ای عقلانی همراه با روش شناسی خاص او در این حوزه، با کل ساختار اندیشه فلسفی اش سازگار است و این مطلب نشان می دهد بوعلی به نحو ضمنی و ازسر اتفاق، درباره مخاطب سخن نگفته؛ بلکه اساساً در نظریه موسیقی او، مخاطب از جایگاهی ویژه برخوردار است. در این مقاله، دیدگاه ابن سینا درباب این موضوع را ذیل چهار بخش کلی بررسی کرده ایم: محاکات و موسیقی، خیال انگیزیِ موسیقی، تأثیر موسیقی بر مخاطب و تأثیر مخاطب بر آثار موسیقایی. پژوهش پیشِ روی با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی و به کارگیری مستقیم مجموعه متون دست اول ابن سینا، به ویژه آثار وی درزمینه علم موسیقی همچون جوامع علم موسیقی از ریاضیات شفا صورت گرفته است.The Position of the Audience in Avicenna Music Theory
The relationship between music and the audience plays a significant role in the foundations of music philosophy. In a general view, Avicenna’s musical thought is presented in a scientific, mathematical, and rational structure. But this philosopher has not neglected the importance of issues like the music’s effect on the audience’s soul, understanding of music, and musical experiences. In this research, we have tried to explain the concept of the audience and music from his point of view by analyzing major elements of Avicenna’s music theory, including imagination and mimesis, as well as considering the principles of music science in his thought. Avicenna’s words about the audience in his discussions about mimesis, imagination, music of poetry, pleasure and disgust, culture and music, are not just complementary remarks; Rather, his words in this context are in a rational agreement with his intellectual system and his special methodology in the field, which means that he did not speak about the audience implicitly or only by chance. Basically, in his music theory, the audience has a special place. The present discussion has been organized under four general sections: mimesis and music, musical imagination, music’s effect on the audience, and the audience’s effect on the musical work. In doing this, we have used Avicenna’s first-hand collection of texts, especially his works on musicology, such as ‘A Comprehensive Account of Music’, in the mathematical section of his encyclopedic work, The Book of Healing .
تبلیغات
