تحلیل و بررسی ساختار ادراک در تشخیص لذت و الم در فلسفه سینوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در آثار ابن سینا تبیین و توصیف لذت و الم به شکل مبسوط صورت گرفته؛ اما به چگونگی ادراک در تشخیص این دو مقوله، کمتر پرداخته شده است. در این پژوهش، دو مسئله را تحلیل کرده ایم: نخست، جایگاه ادراک حضوری و حصولی در تشخیص لذت و الم؛ دوم، اینکه در نظام فکری بوعلی، لذت، منحصر به نوع مادّی و محسوس نیست و لذات غیرحسی قوّت و شدت بسیار دارند. در پژوهش حاضر، درصدد واکاوی این مسئله بوده ایم که ابن سینا با توصیف و تبیین حقیقت لذت و الم به دنبال عبور از لذت طبیعی و حیوانی بوده و حرکت به سوی لذت عقلی و روحانی را درنظر داشته و از این روی در نظام فلسفه سینوی، لذت حسی، احساس امر ملایم و لذت عقلی، تعقل امر ملایم است. شیخ الرئیس در تفسیر لذت به واژه «ادراک» اکتفا نکرده و از واژه «نیل» نیز استفاده کرده است؛ زیرا نیل به چیزی، زمانی حاصل می شود که ذات آن نزد ادراک کننده حاضر باشد؛ به همین دلیل، لذت با حصول آنچه مساوی امر خوشایند است، حاصل نمی شود؛ بلکه تنها با حصول ذات امر خوشایند به دست می آید. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا درپی بررسی این مطلب بوده ایم که در نظام فلسفه سینوی، توجه به لذت عقلی و روحانی از مهم ترین دقایق سبک فکری ابن سینا به شمار می آید که وی از آن به ابتهاج نیز تعبیر کرده است.The Structure of Perception in Recognizing Pleasure and Pain According to Avicennan Philosophy
In Avicenna’s work, pleasure and pain are explained and described in detail. However, not much research has been done on how perception determines pleasure and pain. In this study, two issues have been discussed: first, the place of ‘innate’ and ‘acquired’ perception in recognizing pleasure and pain; second, that in Avicenna’s intellectual system, pleasure is not limited to material and sensual pleasures, and non-sensual pleasures have strength and intensity. By explaining and describing the true nature of pleasure and pain, Avicenna seeks to overcome natural and animal pleasure and move towards intellectual and spiritual pleasure. Therefore, in Avicenna’s philosophical system, sensual pleasure means the feeling of the suited, and intellectual pleasure means thinking about the suited. In his interpretation of pleasure, Avicenna, in addition to the word ‘perception’, also used the word ‘attainment’. Since something is attained when its essence is present for the perceiver, pleasure is not attained by taking what is equal to the pleasant thing, but only by attaining the essence of the pleasant thing. In a content analysis of Avicenna’s work, we realize that attention to intellectual and spiritual pleasure is one of the most important features of his philosophical system, which he has also described as ‘bliss’.
تبلیغات
