بررسی نقش آب و هوا در تغییرات ایجادشده در اینسلبرگ های دشت صفی آباد در شمال شرق ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اینسلبرگ ها، اشکال ژئومورفولوژیک مناطق خشک و نیمه خشک هستند. عوامل مختلفی در شکل گیری و تغییر شکل آن ها دخالت دارند که مطالعه این عوامل برای استفاده بهینه از آن ها ضروری است. این تحقیق با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای و با هدف بررسی نقش آب و هوا در تغییرات ایجادشده در اینسلبرگ های دشت صفی آباد انجام شد. نتایج نشان داد، در اثر فعالیت های تکتونیکی در فاصله زمانی دونین تا میوسن ارتفاعات پشت بهرام در این دشت شکل گرفت. با شکل گیری این ارتفاعات، اسکلت اولیه اینسلبرگ های آن پایه ریزی شد و با تغییرات ایجادشده توسط آب و هوا، اینسلبرگ های این دشت به شکل کنونی درآمد. این تغییرات با توجه به آب و هوا، سازندهای زمین شناسی و موقعیت اینسلبرگ ها متفاوت است. آب و هوای نیمه خشک منطقه با ایجاد تغییر در اسکلت اولیه اینسلبرگ ها، نقش تعیین کننده ای در این زمینه داشته است. در بین عناصر آب و هوایی، بارش با ایجاد کارن های بارانی و سیلاب، دما از طریق هوازدگی و باد با ایجاد کارن های لانه زنبوری، تغییراتی را در اینسلبرگ ها به وجود آورده اند. سازند های زمین شناسی منطقه نیز چهره ای متفاوت از تغییرات به نمایش گذاشته اند. تیپیک ترین اینسلبرگ های این دشت در آهک های توده ای شمال آن مشاهده می شود؛ زیرا این سازند در مقابل تأثیرات آب و هوایی بیشترین مقاومت را دارد؛ درحالی که اینسلبرگ های شکل گرفته در کنگلومرای های جنوب به دلیل مقاومت کمتر، بیشتر درمعرض این تغییرات قرار گرفته و شکل ظاهری آن ها فاصله زیادی از اینسلبرگ های تیپیک گرفته اند. از نظر موقعیت نیز اینسلبرگ های دامنه های نسار (پشت به آفتاب)، تغییرات کمتری داشته اند و اینسلبرگ های جنوبی این ارتفاعات به دلیل واقع شدن در دامنه های بر آفتاب (آفتاب گیر) تغییرات بیشتری را متحمل شده اند.Exploring the Role of Climate in Changes Created in the Inselbergs of Safi Abad Plain in the Northeast of Iran
The main purpose of this study was to explore the impact of climate on the changes made in the inselbergs of Safi Abad Plain. The ultimate aim of such a study is controlling the changes and make optimal use of geomorphological forms. The applied research used field study. After identifying 18 inselbergs it was found that Posht Bahram highlands of Safi Abad plain had been formed as a result of tectonic activities between the Devonian and the Miocene. Due the formation of the heights, the primary skeleton of the inselbergs had been created and the changes made by the weather have resulted in the current shapes of the inselbergs of the plain. Some climate elements have caused changes in the surface of the inselbergs of Safi Abad plain, among of which are the precipitation by creating rain and flood karrens, temperature through various types of weathering, and wind through creating honeycomb karrens. Moreover, geological formations of the region have also reacted differently to the climate processes. They have had different impacts on the surface of the inselbergs. The most typical inselbergs have been formed in the massive limestones of north as the geological formations more resist against the effects of climate. The inselbergs formed in the conglomerates of the south are, however, change more as their resistance is lower and their appearance is far from typical inselbergs. Moreover, the plain’s northern inselbergs, due to being located on the slopes receiving less sun, have undergone less changes against climatic factors, and the southern inselbergs of the heights have undergone more changes as they are located on the sunny slope.
تبلیغات
